Του Γιώργου Λεκάκη
Για το μεσαιωνικό δουλεμπόριο
έχουν γραφτεί πολλά – και δη για δουλεμπόριο Ελλήνων σκλάβων. Ιδού ένα ακόμη:
«Οι Έλληνες, που ήταν κύριοι
του κόσμου, και τώρα γίνονται σκλάβοι, πωλούνται σε όλον τον κόσμο, σε τιμή
όπως τα θηρία»… Ο Νικόλαος[1] του
Poggibonsi[2] της Τοσκάνης
χλεύασε σκληρά την υποδούλωση των Ρωμαίων (= Ελλήνων).
«Οι Έλληνες μισούν
περισσότερο εμάς (τους Λατίνους) παρά τους Σαρακηνούς. Και μέσα από αυτό το
μεγάλο μίσος διαχωρίζονται από την ρωμαϊκή / καθολική εκκλησία. Όπως οι Λατίνοι
θέλουν τον πάππα, τον «εφημέριο του Θεού», να είναι επί κεφαλής της Ρωμαϊκής
Εκκλησίας των Χριστιανών, το ίδιο και οι Έλληνες τοποθετούν έναν «εφημέριο» γι’
αυτούς. Στην θέση του πάππα βάζουν τον πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως και αυτός
τους Επισκόπους… Κάθε Κυριακή ο πάππας επικοινωνεί με όλους όσοι τον υπακούν. Αλλά
ο πάππας συμπεριφέρεται [στους Έλληνες] με αυτόν τον τρόπο: Επιτρέπει να τους
πάρουν και μετά να τους πουλήσουν ως σκλάβους! Και πολλές φορές, είδα εμπόρους
που είχαν «μεγάλη γραμμή ανθρώπων», που τους οδηγούσαν να τους πουλήσουν στην
αγορά, όπως κάνουν τα θηρία. Και όταν ένας έμπορος θέλει να πουλήσει αυτό το
λυπηρό «εμπόρευμα» ανθρώπων, τους βάζει να κλαίνε εμπρός στον δημοπράτη. Και
όποιος προσφέρει τα περισσότερα χρήματα, τους αγοράζει. Ω, Έλληνες, που ήσασταν
κύριοι του κόσμου, και τώρα γίνεστε σκλάβοι... Σας μεταπωλούν σε όλον τον κόσμο,
τιμολογημένους σαν θηρία»...
ΠΗΓΗ: Hannah Barker «That Most Precious Merchandise: The Mediterranean Trade in Black Sea Slaves, 1260-1500», Amazon. Shadows Of Constantinople. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.5.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ο Nicolaus de Podiobonito (της Τοσκάνης) ήταν
φραγκισκανός μοναχός, του 14ου αιώνα, που τον έκανε διάσημο ένα
ταξείδι-προσκύνημά του στους Αγίους Τόπους, το 1345 - 1350, το οποίο περιέγραψε
στα ιταλικά στο έργο του «Libro d'oltramare»(*).
Αναχώρησε
με 7 συντρόφους, για την Βενετία, ένα θαλάσσιο ταξείδι προς Κύπρο. Έμεινε για
μερικούς μήνες στο νησί στην υπηρεσία του βασιλιά Ούγου Δ΄(**). Στην συνέχεια
έφυγε για την Γιάφα και από εκεί επισκέφθηκε τα ιερά της Ιερουσαλήμ (όπου
υπηρέτησε 4 μήνες στην Εκκλησία του Παναγίου Τάφου) και άλλους ιερούς τόπους
της Παλαιστίνης. Μας πληροφορεί, λοιπόν, ότι το «Σπίτι της Παναγίας» στην
Ναζαρέτ, κατεστράφη, πιθανώς από τους Μαμελούκους, μετά το 1289, όταν και καταγράφηκε
για τελευταία φορά όρθιο. Επισκέφθηκε την τοποθεσία, και το μόνο που έμενε όρθιο
ήταν τρεις τοίχοι. Ο Niccolò είναι, επίσης, ένας σημαντικός μάρτυρας για την κατάκτηση
της Ιερουσαλήμ από τους Μογγόλους (1300), καθώς καταγράφει ότι οι Μογγόλοι
αφαίρεσαν μια πύλη (την «Χρυσή Πύλη») από τον Ναό της Ιερουσαλήμ (σήμερα ο «Θόλος
του Βράχου») και την μετέφεραν στην Δαμασκο. Έφτασε μέχρι την Δαμασκό,
σκοπεύοντας να επισκεφθεί την Βαβυλωνία και την Χαλδαία - δεν το έκανε ποτέ. Έφυγε
με πλοίο από την Βηρυτό. Στην Αίγυπτο επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια, την
«Βαβυλωνία» (πιθανόν το Fustat, το Παλαιό Κάιρο), το Νέο Κάιρο και τα μέρη στο
Σινά που αναφέρονται στην Παλαιά Διαθήκη. Επισκέφθηκε και την αρχαία Μονή της
Αγίας Αικατερίνης. Συνέχισε βόρεια προς την Γάζα, γύρισε πίσω προς το δέλτα του
Νείλου, όπου πήρε ένα πλοίο από την Δαμιέττη για την Κύπρο. Επιβιβάστηκε σε ένα
πλοίο για την Ιταλία. Αλλά το πλοίο ακολούθησε μια περιπετειώδη πορεία,
οδηγώντας τον στις ακτές της Ανατολίας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, για να
φτάσει στο λιμάνι της Τρίπολης Λιβύης και κοντά στο Πόρετς στην Αδριατική, όπου
συνελήφθη από ληστές, αλλά κατάφερε να διαφύγει. Έφτασε σώος στην Βενετία το
1349 και πήγε στην Φερράρα, όπου κρατήθηκε μέχρι την άνοιξη του 1350, όταν
τελικά, μετά από πέντε χρόνια περιπλανήσεων, επέστρεψε στο Πογκιμπόνσι! Τίποτα
δεν είναι γνωστό για το υπόλοιπο της ζωής του…
(*)
Μεταφράσθηκε στα γερμανικά από τον Gabriel Muffel της Νυρεμβέργης, από το
Πασάου, το 1467.
Δημοσιεύθηκε,
για πρώτη φορά, ανώνυμα σε ιταλική μετάφραση, βασισμένη στην γερμανική, στην
Μπολώνια (1500). Αυτή η έκδοση, το «Viazo da Venesia al Sancto Iherusalem»,
περιείχε 145 ξυλογραφίες. Ακολούθησαν 26 επανεκδόσεις έως πριν από το 1600…
Τα
παλαιότερα χειρόγραφα του «Libro» του Νικολού δεν είναι εικονογραφημένα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Fr. Zambrini «Viaggio da Venezia a Gerusalem:
testo inedito del secolo 14», τυπ. d'Ignazio Galeati e figlio, Μπολώνια, 1872.
- Fr. Zambrini «Damasco e le sue adiacenze nel
secolo XIV: Dal Viaggio in Terra Santa di Fr. Niccolò da Poggibonsi», εκδ. Ίμολα / Imola, 1878.
- «Libro d'oltramare», εκδ. Alberto Bacchi della Lega, Μπολώνια, 1881.
(**)
Από τον Οίκο του Πουατιέ-Λουζινιάν ο Ούγος Δ΄ (1295 - 1359) ήταν βασιλιάς της
Κύπρου και τιτουλάριος βασιλιάς της Ιερουσαλήμ (1324 - 1359). ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Ελληνικη Βιβλιογραφια".
[2] Πόλη της Τοσκάνης, στον 43ο παράλληλο [43°28′N
11°09′E] σε περιοχή κατοικημένη ήδη από την νεολιθική εποχή. Και φυσικά την
Ετρουσκική - Ρωμαϊκή εποχή, όπως μαρτυρείται από μια σειρά νεκροπόλεων και από
τοπωνύμια όπως "Talciona" ή "Marturi" (από το ετρουσκικό
όνομα του θεού του Πολέμου, Άρη των Ελλήνων > Μαρς).
Το
1484, ο Λαυρέντιος των Μεδίκων έκτισε έναν νέο οικισμό στο
Poggiobonizio, σύμφωνα με την αναγεννησιακή (αρχαία ελληνική πλατωνική) ιδέα της
«Ιδανικής Πολιτείας», που θα προστατευόταν από ένα φρούριο, σχεδιασμένο από τους da Sangallo. Οι εργασίες του, ωστόσο, σταμάτησαν το 1510.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook