Το κατσικόμορφο τέρας-ηφαίστειο και ο κατσικοπόδαρος θεός Παν, που πιάνει τον τράγο από το κέρατο! - του Γ. Λεκάκη

Το κατσικόμορφο τέρας-ηφαίστειο

και ο κατσικοπόδαρος θεός Παν,

που πιάνει τον τράγο

από το κέρατο…

Του Γιώργου Λεκάκη

Η Ιμέρα ήταν η πρώτη ελληνική αποικία στο βόρειο τμήμα της Σικελίας, στον 37^ο παράλληλο [37°58′26.39″N 13°49′26.35″E]. Ιδρύθηκε τον 7^ο αιώνα π.Χ. (περί το 648 π.Χ. – βλ. Διόδωρο Σικελιώτη) από αποίκους που προέρχονταν από την ευβοϊκή αποικία Ζάγκλη (την μετέπειτα Μεσσήνη). Προσετέθησαν και εξόριστοι Συρακούσιοι.

Στην πόλη ομιλούσαν την χαλκιδική διάλεκτο, ενώ είχε δωρικά στοιχεία.

Περίπου το 470 - 450 π.Χ. έκοψε ένα περίεργο ασημένιο νόμισμα (διαμέτρου 13 χλστ., βάρους 0,81 γραμμ. - litra). Το εμπροστινό μέρος του εικόνιζε ανθρωποκέφαλο τέρας προς τα αριστερά, γενειοφόρο, με κέρατα κατσίκας, πτερά και πόδι λιονταριού, προφανώς η Χίμαιρα(*). Έγραφε: ΙΜΕ-Ρ-ΑΙΟ-Ν. Στην πίσω όψη, εικόνιζε τον θεό Πάνα των Αρκάδων, νεανία, γυμνό, καβάλα προς τα αριστερά, κρατώντας με το αριστερό χέρι ένα από τα κέρατα του τράγου - έκφρασις έκτοτε παροιμιώδης - και με το δεξί ένα κηρύκειο!

Ένα τέτοιο, επωλήθη σε δημοπρασία του Οίκου Nomos (αρ. 29 / 609) Ζυρίχης, από την «"Collection sans Pareille" of Ancient Greek Fractions, που “αποκτήθηκε το 1987”, και από τις συλλογές των R. Jameson και sir A. J. Evans»… αντί 3.000 ελβ. φράγκων!

ΠΗΓΗ: Nomos, 5.11.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.10.2023.

ΠΗΓΕΣ: Buceti 31. HGC 2, 451. Jameson 616, SNG ANS 172.

(*) Η Χίμαιρα ήταν ένα φοβερό τέρας στην μυθολογία μας, ένα υβδριδικό ζώο, που εξέπνεε φωτιά (άρα μυθοποίηση ηφαιστείου), με σώμα κατσίκας, κεφάλι (ένα ή τρία) λιονταριού, και ουρά του κατέληγε σε φίδι! Ως τρικέφαλος είχε κεφαλές λέοντος, κατσίκας και δράκοντος).

Ήταν κόρη του Τυφώνος και της Έχιδνας. Έσμιξε με τον Όρθρο και απέκτησαν την Σφίγγα, τον Όρθρο Β΄, το Λιοντάρι της Νεμέας, τον Κέρβερο, την Λερναία Ύδρα, το όρνεο / αετό (που έτρωγε το συκώτι του Προμηθέα), τον Λάδωνα, την αγριόχοιρο Φαία, την Γοργόνα (την μητέρα των τριών γοργόνων), τον δράκο της Κολχίδος (που φύλαγε το Χρυσόμαλλο Δέρας), την Σκύλλα, και τις Άρπυϊες!!!

Την Χίμαιρα εξέτρεφε ο βασιλιάς της Καρίας Αμισόδωρος. Πρόκειται δηλ. για αλληγορική αναφορά του ηφαιστειώδους εδάφους της Λυκίας, που προήλθε από έκρηξη ηφαιστείου, κοντά στην Φασηλίδα, ή κάποιας ηφαιστειώδους χαράδρας του όρους Κράγου. Κατ’ άλλους ζούσε στην Κόρινθο, την Σικυώνα, την Φρυγία, τις Ινδίες, και στην Λιβύη. Τελικώς την εφόνευσε ο Βελλερεφόντης, ιππεύοντας το ιπτάμενο άλογο Πήγασο, με τη βοήθεια της θεάς Αθηνάς. Αυτό έγινε στην Καρία, κτυπώντας την με το ακόντιό του ή με τόξο και με μολύβι, το οποίο έλυωσε, από την καυτή της ανάσα!

Αναπαρίσταται σε περίφημο ετρουσκικό χάλκινο γλυπτό από το Arezzo, που χρονολογείται από τον 5^ο αιώνα π.Χ.

Παράσταση αυτής έφεραν τα νομίσματα της Σικυώνος (4^ος αιώνας π.Χ.), αλλά και οι ασπίδες των οπλιτών της, όπως και των οπλιτών της Κυζίκου και της Ζελείας.

Εκ των παραπάνω, δεν συνάγεται σχέση Χίμαιρας – Ευβοίας ή Αρκαδίας ή Σικελίας… Γιατί απεικονίζεται στο σικελικό νόμισμα, λοιπόν; - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…

ΠΗΓΕΣ: Γ. Λεκάκης "Ελληνικη Μυθολογία". Ομ. Ιλιάς (Ζ' 179-182), Ησίοδος «Θεογονία», Βιργ. «Αινειάς». Στράβων (ΙΔ' 665). Σκύλαξ. Απολλόδωρος. Ακουσίλαος ο Αργείος. Λάσος ο Ερμιονεύς. Υγίνος. Φερεκύδης.

κατσικομορφο τερας ηφαιστειο κατσικοποδαρος θεος Παν, τραγος κερατο Ιμερα πρωτη αρχαια ιελληνικη αποικια βορειος βορεια Σικελια 37ος παραλληλος 7ος αιωνας πΧ 648 Διοδωρος Σικελιωτης αποικια ευβοια Ζαγκλη Μεσσηνη εξοριστος εξορια Συρακουσες πολη ομιλια χαλκιδικη διαλεκτος, γλωσσα δωρικα στοιχεια 5ος 470 - 450 ασημενιο νομισμα λιτρο litra ανθρωποκεφαλο αριστερα γενειοφορο, κερατα κατσικας, πτερα ποδι λιονταρι Χιμαιρα αιγα ΙΜΕΡΑΙΟΝ ΙΜΕΡΑΙΩΝ Πανας Αρκαδια νεος γυμνος καβαλα αριστερο χερι δεξι κηρυκειο δημοπρασια Οικος Nomos Ζυριχη 1987 συλλογη τζειμσον Jameson σερ sir εβανς Evans ελβετια μυθολογια υβδριδικο ζωο, φωτια μυθοποιηση σωμα αιγας, κεφαλη λεονταρι ουρα φιδι τρικεφαλος λεων δρακος τυφων Τυφωνας εχιδνα ορθρος Σφιγγα, σφιγξ Νεμεας, νεμεα Κερβερος, Λερναια υδρα, ορνεο / αετος συκωτι Προμηθεας Λαδωνας, λαδων αγριοχοιρος Φαια, Γοργονα γοργων Κολχις κολχιδα Χρυσομαλλο Δερας Σκυλλα, αρπυιες αρπυια βασιλιας Καρια Αμισοδωρος αλληγορια ηφαιστειακο εδαφος Λυκια εκρηξη Φασηλιδα, φασηλις χαραδρα ορος Κραγος Κορινθος, Κορινθια Σικυωνα, Φρυγια, Ινδιες, ινδια Λιβυη φονος Βελλερεφοντης, ιπταμενο αλογο Πηγασος θεα Αθηνα ακοντιο μολυβι, καυτη ανασα αναπαρασταση ετρουσκικο χαλκινο γλυπτο αρετσο Arezzo παρασταση νομισματα Σικυωνια 4ος ασπιδα οπλιτης Κυζικος Ζελεια σικελικο Ομηρος Ιλιας Ησιοδος Θεογονια Βιργιλιος Αινειας Στραβων Σκυλαξ Απολλοδωρος Ακουσιλαος ο Αργειος. Λασος ο Ερμιονετυ. Υγινος. Φερεκυδης τοξο τραγοποδαρος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ