Του Γιώργου Λεκάκη
Η Ίδη ήταν η μητέρα των
αγρίων θηρίων…
Στο όρος Ίδη[1] της Τρωάδος
Φρυγίας συνέβησαν πολλά:
- Εκεί (στην κορυφή Γάργαρος[2]) έγινε η
ιερογαμία Ήρας - Διός.
- Εκεί απήχθη ο Τρως πρίγκηψ
Γανυμήδης από τον Δία,
- Εκεί η θεά Αφροδίτη συνάντησε
τον θνητό Αγχίση, έγινε δηλ. η πρώτη επαφή θεάς με θνητό!
- Εκεί ανετράφη ο Ερμαφρόδιτος
(υιός του Ερμή και της Αφροδίτης), έζησε έως και την εφηβεία του, λίγο πριν από
την συνάντησή του με την νύμφη Σαλμακίδα.
- Εκεί ο Πάρις (υιός του
βασιλέα Πριάμου), αφέθηκε μετά την γέννησή του, και εγνώρισε την μέλλουσα
σύζυγό του, την νύμφη Οινώνη.
- Εκεί έγινε η «κρίση του
Πάριδος» - τα πρώτα καλλιστεία στον κόσμο.
- Εκεί εγκαταστάθηκαν οι Θεοί
του Ολύμπου, προκειμένου να παρακολουθούν την εξέλιξη του Τρωικού εμφυλίου των
Ελλήνων Πολέμου. Ο Ζευς κάθισε στην Ίδη, να παρατηρεί τις επιτυχίες των Τρώων, αλλά
συχνάκις καθόταν εκεί για να βλέπει και τα όσα συνέβαιναν στον Όλυμπο!
- Εκεί εζήτησε να τον μεταφέρουν
ο Πάρις, όταν κτυπήθηκε από βέλος, προερχόμενο από το τόξο του Ηρακλέους, το
οποίο και βρισκόταν στα χέρια του Φιλοκτήτη, διότι η Οινώνη του είχε υποσχεθεί
να τον θεραπεύσει. Αλλά η νύμφη αρνήθηκε! Διότι την είχε εγκαταλείψει προ 19 ετών…
(Εν συνεχεία, μετανιωμένη κρεμάστηκε).
- Εκεί έζησαν οι Ιδαίοι Δάκτυλοι…
Και άλλα πολλά – ΔΙΑΒΑΣΤΕ τα
στο βιβλίο του Γ. Λεκάκη «Η άγνωστη Μικρά Ασία».
Σε αυτό το πολύπηγο («των χιλίων πηγών» - βλ. Όμηρος) βουνό, υπήρχε ιερόν αφιερωμένο στην Ήρα[3]. Το βουνό ήταν και είναι γνωστό για τα δάση βελανιδιάς(*) του.
Αλλά στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος 39,3ο [39°32′47″N 20°47′16″E] - και σε ευθεία απόσταση 530 χλμ. - ευρίσκεται και ένα άλλο ιερόν της Ήρας, της Δωδώνης Ηπείρου, σχετιζόμενο επίσης με βελανιδιές(*) – και δη την ιερά προφητική φηγό (γνωστή από τα Αργοναυτικά(***)).
Το Ηραίον Τρωάδος το ίδρυσε ο Δάρδανος, αμέσως μετά τον κατακλυσμό (των ημερών του)! Το της Δωδώνης, το ίδρυσε ο Δευκαλίων, αμέσως μετά τον κατακλυσμό (των ημερών του)!
Αυτές οι βελανιδιές(*) – ιερόδενδρα του Διός – έδιναν πολλά (δίδω / δώνω = δωδώνη). Εξ αυτών και το όνομά του τόπου. Άλλοι λένε από τον Δία, που δωδεί (= μπουμπουνίζει). Άλλοι από την Δώδωνα νύμφη. Άλλοι λένε πως είναι ηχοποίητη λέξη, από το ντον-ντον των χάλκινων λεβήτων. Και τέλος άλλοι από την δόνηση ή τον δόνακα (καλάμι) που έχει ο τόπος…
Αρχικώς ιερόν της Γαίας /
Ρέας (με ιερόδενδρο την οξιά), με μαντείο αρχαιότερο των Δελφών. Αρχαιολογικά ευρήματα
υπάρχουν ήδη από το 2600 π.Χ. αλλά σίγουρα ο τόπος έχει πολύ αρχαιοτέρα ιστορία…
Με το Δωδεκάθεο η Ρέα έγινε Ήρα και αντικαταστάθηκε εδώ η λατρεία της από το δίπολο
Νάιος[4] Δίας – Διώνη
(Ήρα). Αχιλλεύς και Οδυσσεύς προσεύχονταν στον Δωδωναίο Δία!
Όσοι ήθελαν να πάρουν χρησμούς
από το μαντείο, έψαλλαν:
Ζεῦς ἦν, Ζεῦς ἐστίν, Ζεῦς ἔσεται.
Ὤ μεγάλε Ζεῦ!
Γῆ καρπούς ἀνίῃ
Η Τριάδα(**)της Δωδώνης ήταν Ζευς – Θέμις – Διώνη. Θεωρούνται «σύνναοι». Εκτός από τον ναό του Διός, λοιπόν, υπήρχε και της Διώνης (μητέρας της Αφροδίτης – βλ. Όμ.), της Αινειάδος Αφροδίτης, της Θέμιδος, του Ηρακλή[5], κ.ά.
Άλλη Τριάδα(**), οι πελιαί[6] ιέρειες:
- Προμένεια (η μεγαλύτερη),
- Τιμαρέτη και
- Νικάνδρη (η νεώτερη).
ΔΙΑΒΑΣΤΕ περισσότερα: Γ. Λεκάκης «ΗΠΕΙΡΟΣ, η γωνιά που πέτρωσε στο 5»…
Η Ίδη Φρυγίας συνδέεται με την Ίδη της Κρήτης, τον γνωστό Ψηλορείτη… Μυθολογικώς και γεωδετικώς… Και όλα μαζί, Ίδη - Ψηλορείτης – Δωδώνη «δένονται» με τρίγωνα, κ.ά. … Γεωδετικώς, δε, σχετίζεται και με Δίον, Ολυμπία, Σπάρτη, Αθήνα, Τροφώνιον (Λειβαδιάς Βοιωτίας(4*), Δελφούς και Ιωλκό(***)... Σχετίζεται δε και την Θήβα(4*)Αιγύπτου, και το ιερόν του Άμμωνος Διός (στην όαση Σίουα, της αρχαίας Λιβύης – νυν Αιγύπτου), κ.ά. - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ…
[1] Σήμερα παραφρασμένο «τουρκικά» Ida και επίσης
Kaz / Kazdag, / Kaz Dağı, και Baba Dagi.
[2] Το όρος έχει δυο επώνυμες κορυφές, την Γάργαρον (> γάργαρο νερό) και τον Κότυλο. Στο Γάργαρο υπήρχε ιερόν του Διός, βωμός και ιερό άλσος του - βλ. Εισήγηση Γ. Λεκάκη στο Συνέδριο «Οι δραματικές αλλαγές στον πλανήτη και οι αρχαιοελληνικές ρίζες της οικολογικής ηθικής», Πανεπιστήμιο Πατρών, 17-20 Ιουνίου 2018.
[3] Αργότερα και στην Κυβέλη - γνωστή ως Mater deum magna
Idaea, «Μεγάλη Μητέρα των Θεών, Θεά της Ίδης») ήδη από τον 7ο αιώνα
π.Χ. Η Ίδη έγινε και το κέντρο της λατρείας της Κυβέλης.
[4] Ναίω = κατοικώ. Προς τιμήν του οι αγώνες Νάια, που διεξάγονταν κάθε 4 χρόνια, στο κοντινό στάδιο – βλ. Γ. Λεκάκης «Τα Νάια, εορτές και αγώνες υπέρ των Ναϊάδων, που τελούνταν στην αρχαία Δωδώνη της Ηπείρου, ίσως και στην Ιθάκη», στο περιοδικό «Νέα Σκέψη», τ. Σεπτεμβρίου-Οκτωβρίου 2009.
[5] Επί του οποίου εκτίσθη χριστιανική βασιλική.
[6] πελιάς (πληθ. πελιαί, πέλειαι, πελείαι, πέλιαι) = οι
ιέρειες της Δωδώνης > πελειάδες ή πελιάδες > Πλειάδες, περιστέρες. Στην αρχαιοτάτη ελληνική γλώσσα - διάλεκτο των Μολοσσών και Θεσπρωτών Ηπειρωτών, πελείοι = γέροντες και πελείαι =
γραίαι – βλ. Στράβων.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook