Πρωτοχρονιάτικο έθιμο που
κρατά απο την αρχαιότητα (συνέπιπτε χρονικά με τα Μικρά Διονύσια, τα Διονύσια των Αγρών και πρέπει να θεωρούνται μετεξέλιξή τους).
Το δρώμενο αυτό χάνεται στα
βάθη των αιώνων. Έχει τις ρίζες του στην διονυσιακή λατρεία και τον παγανισμό[1] και
εμφανίζεται στην περίοδο της οθωμανοκρατίας με διάφορες παραλλαγές και
ονομασίες σε όλη την Ελλάδα, κυρίως στην Μακεδονία και την Θεσσαλία. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ. Λεκάκης "Τάματα και Αναθήματα".
Στα χωριά της Μακεδονίας, τα
κεντρικά πρόσωπα της ομάδος είναι οι Ρουγκατζιάρηδες (Γκόρμπιτες), με τα κουδούνια
και τις μάσκες από προβιές. Μπροστά φέρουν κρεμασμένο ένα ταγάρι (τουρβά)
γεμάτο στάχτη, που την σκορπούσαν για να ανοίγουν δρόμο. Άλλα συμβολικά πρόσωπα
είναι οι «Νύφες» (αγόρια ντυμένα με γυναικεία ρούχα), οι «Καπεταναραίοι» με τις
φουστανέλλες, καθώς και η Αρκούδα με τον Αρκουδιάρη.
Από τα βαθειά χαράματα της
Πρωτοχρονιάς «γυρίζουν» όλα τα σπίτια του χωριού, τραγουδώντας «Άγιος Βασίλης
έρχεται, Γενάρης ξημερώνει …». Σε κάθε σπίτι τραγουδούν διαφορετικό τραγούδι,
ανάλογα με την σύνθεση της οικογένειας, λ.χ.: έαν υπάρχουν κοπέλλες για
αρραβώνα, παιδιά που θα πάνε σχολείο, πιο μικρά παιδιά, κλπ.
Το απόγευμα στην πλατεία του χωριού στήνεται παραδοσιακός χορός, όπου οι παρευρισκόμενοι προσπαθούν «να κλέψουν» τις Νύφες (όπως ορίζει το παληό έθιμο), τις οποίες φυλάσσουν και επιβλέπουν οι Γκόρμπιτες.
Στον χορό συμμετέχουν όλοι οι παρευρισκόμενοι ανταλλάσσοντας
ευχές μεταξύ τους.
ΜΠΡΑΒΟ στην νεολαία του
χωριού, που φροντίζει για την πιστή τήρηση του πατροπαράδοτου αυτού
πρωτοχρονιάτικου εθίμου. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της ομάδος των Ρουγκατζιαριών
είναι ότι αυτή αποτελείται πάντα από νέους, οι οποίοι πρόκειται αυτήν την
χρονιά, να στρατευθούν στον Ελληνικό Στρατό.
ΠΗΓΗ: Πολιτιστικός Σύλλογος
Τρανοβάλτου «Η Αναγέννηση», ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.1.2024.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ Γ. Λεκάκη:
[1] Σ.σ.: Αδόκιμος ο όρος.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook