Η Μικρά Ηλιούπολις το ελληνόφωνο χωριό της Απουλίας, όπου στρατοπέδευσε ο Πύρρος της Ηπείρου! Ζούσε η ισχυρή φυλή των Ιαπύγων Κρητών - Με βαίτυλο, μενίρ, ντολμέν - του Γ. Λεκάκη

Η Μικρά Ηλιούπολις
το ελληνόφωνο χωριό
της Απουλίας,
όπου στρατοπέδευσε ο Πύρρος της Ηπείρου! Ζούσε η ισχυρή φυλή των Ιαπύγων Κρητών
- Με βαίτυλο, μενίρ, ντολμέν…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Τσουλλίνου / Τσουδδίνου (> Tsuḍḍinu στα grico και στην ελληνική διάλεκτο του Salento > Zollino) είναι ένας μικρός δήμος στην επαρχία Λυκείου / Lecce της Απουλίας / Μεγάλης Ελλάδος / Κάτω Ιταλίας.

Ευρίσκεται στην ενδοχώρα του Σαλέντο, 18 χλμ. νότια της πρωτεύουσας. Είναι μέρος της Grecìa Salentina, μιας ελληνόφωνης περιοχής 9 δήμων, όπου ομιλείται ακόμα το ελληνικό ιδίωμα grico.

Το όνομα Zollino προέρχεται από το Soletino (μικρό Soleto δηλ. Μικρά Ηλιούπολις > Solino, Sollino) με σύμβολο τον ήλιο, ως οικισμός της μεσσαπικής ελληνικής πόλεως Ηλιούπολης / Soleto, που ήταν, και που κατά μία παράδοση ιδρύθηκε από ορισμένους από τους κατοίκους της.

Μια δεύτερη ετυμολογία λέει ότι το τοπωνύμιο αντλεί το όνομά του από ένα βυζαντινό ελληνικό επώνυμο, από την ρίζας tsuli (> Τσούλος[1], κλπ.), που του ανήκαν οι εκτάσεις του![2] Στα μεσαιωνικά έγγραφα η πόλη ονομάζεται Casale Zurlini και Casali Zullini, ονόματα που προέρχονται ίσως από μια αρχαία ελληνική οικογένεια Zurlini, απόγονοι της οικογένειας Zurlo. Το επώνυμο Τσοῦρλος Τσούρλος (= τσουρλός, ζουρλός, τρελλός) υπάρχει ακόμη στην κυρίως Ελλάδα, αλλά και στην Καλαβρία (στην παραλλαγή Zurlo).

Η Μικρά Ηλιούπολις ιδρύθηκε από τους Κρητικούς Έλληνες της Ιαπυγίας (> Πυγία > Πουλία > Απουλία), στο κοντινό φέουδο Απήλιο (Απηλιάνο / Apigliano), του οποίου οι κάτοικοι ετράπησαν σε φυγή, σύμφωνα με τον τοπικό μύθο, λόγω εισβολής οχιών! Κατ’ άλλους, όπως προανέφερα, από τον αγροτικό οικισμό της κοντινής πόλεως Ηλιούπολης / Soleto.

Ωστόσο, η περιοχή έχει σχεδόν σίγουρα κατοικηθεί από τους προϊστορικούς χρόνους, όπως αποδεικνύεται από πολυάριθμα μεγαλιθικά μνημεία, που σώζονται ακόμη εν μέρει.

Σύμφωνα με την παράδοση, ο Πύρρος, ο βασιλιάς της Ηπείρου, εστρατοπέδευσε εδώ πριν από την μάχη με τους Ρωμαίους.

Στην αρχαιότητα το Zollino ήταν στρατηγικό σημείο, ως σημείο διέλευσης για όλην την κυκλοφορία μεταξύ των πόλεων των ακτών του Ιωνίου Πελάγους και εκείνων της ακτής της Αδριατικής.

Κατά τον Μεσαίωνα διοικούνταν από τους Νορμανδούς της Altavilla. Ήρθαν Σουηβοί, έγινε φέουδο, μέχρι την κατάργηση του φεουδαρχικού καθεστώτος το 1806. Παρ’ όλα αυτά, ελληνική ιεροτελεστία ασκείτο μέχρι τον 16ο αιώνα!

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ

Ελληνικού ενδιαφέροντος είναι:

            - Η εκκλησία των Αγίων Πέτρου και Παύλου των Αποστόλων, που χρονολογείται στην βυζαντινή περίοδο.

            - Ο ΙΝ Αγίας Άννας (ο αρχικός ναός κατεδαφίστηκε με εντολή επισκόπου στο β΄ μισό του 16ου αιώνα). Αλλά μετά την κατεδάφιση, μια ηλικιωμένη γυναίκα από την πόλη (που ονομαζόταν Κατερίνα) ανακάλυψε, κατά λάθος, μια εικόνα της αγίας Άννας, σε ένα ερειπωμένο παρεκκλήσι κοντά στην πόλη. Μετά από τις πολυάριθμες χάρες που συνδέονται με την εικόνα, αναζωπυρώθηκε η μνήμη, και ξεκίνησε η συλλογή χρημάτων για την ανοικοδόμηση νέου ιερού στην θέση του κατεδαφισθέντος. Οι εργασίες για την νέα εκκλησία τελείωσαν το 1677. Στην κύρια πρόσοψη η πόρτα κοσμείται στα πλάγια από δύο κίονες με κορινθιακά κιονόκρανα. Υπερκαλύπτεται από το οικόσημο της οικογένειας Γκέζη / Γκύζη / Ghezzi.

            - Η αναθηματική στήλη του Αγίου Πέτρου εκτίσθη μεταξύ του τέλους του 17ου και των αρχών του 18ου αιώνα. Στην θέση όπου μέχρι το 1700 υπήρχε «Ωσανά με Σταυρό», και το μέρος ελέγετο Μεγάλος Σταυρος. Το Ωσανά / Hosanna εκτίσθη το 1608 στην θέση της εκκλησίας της Αγίας Σοφίας (η οποία… κατέρρευσε). Η αναθηματική στήλη τελειώνει με κορινθιακό κιονόκρανο στο οποίο στηρίζεται το άγαλμα του αγίου Πέτρου (του 18ου αιώνα). Κάθε χρόνο, με την ευκαιρία της εορτής του αγίου (29 Ιουνίου), οι πιστοί τοποθετούν ένα περιδέραιο με λουλούδια γύρω από το άγαλμα. Κατά την διάρκεια των εργασιών ανακαίνισης στην πλατεία, γύρω από τον κίονα, ευρέθησαν αρχαίοι τάφοι, οι οποίοι ήσαν, ίσως, δίπλα στην παλαιά εκκλησία της Αγίας Σοφίας…

Τέλος,

            - το Παρεκκλήσι της Παναγίας του Λορέτο σε μια καταπράσινη περιοχή στον δρόμο Soleto - Martano. Κατασκευή του 1774 - 1781, κατόπιν εντολής του Πανεπιστημίου του Zollino, του οποίου το οικόσημο (ένας ήλιος) εμφανίζεται στον κύριο βωμό. Η τοιχογραφία της Παναγίας του Λορέτο με τον Ιησού είναι σε βυζαντινό ρυθμό. Το άγαλμα του 1665 πιστεύεται ότι ανήκε αρχικώς στην Εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (η οποία… κατεδαφίστηκε το 1624)…

ΛΑΟΓΡΑΦΙΑ

Οι κάτοικοι του Zollino έχουν το παρατσούκλι (οι) cufiàri / κούφιοι. Έτσι τους λένε οι άλλοι Ελληνο-σαλεντιανοί. Μια παλιά ρίμα λέει:

I tsuḍḍinì i' cufiari is pucane' is pa' cantùna

Προέρχεται από το ελληνικό επίθετο κούφιος. Χρησιμοποιείται με μεταφορική έννοια (κενός > ρήμα cufiàzo = ελαφρύνω, ανακουφίζω > ανόητος), όπως στην Ελλάδα λέμε ακόμη σκωπτικά κουφιοκέφαλος, κουφιοκεφαλάκης, κουφιάρης, κλπ. Ίσως το πείραγμα να προέρχεται από το προαναφερθέν επίθετο τσουρλός – ζουρλός, τρελλός.

Υπάρχουν δύο λίθοι μονήρεις / μενίρ και ένα ντολμέν: Πριν χρόνια ήταν πολλά περισσότερα… Κατεστράφησαν για να δημιουργηθεί χώρος για νέα κτήρια… Σύμφωνα με πολυάριθμες περιγραφές από τις αρχές του 20ού αιώνα, τα μενίρ που ήταν τέσσερα (το μενίρ Pozzelle και ένα στην περιοχή του San Vito έχουν εξαφανιστεί). Και τα ντολμέν ήταν δύο (ένα στην περιοχή Pozzelle έχει εξαφανιστεί), Αναφέρεται[3] και μια τριγωνική πέτρα (διαστάσεων 3 x 2 ,35 x 0,5 μ.), κολλημένη στο έδαφος, ίσως ήταν ένας βαίτυλος, αλλά δεν υπάρχει πια…

Το Menhir Sant'Anna – Lumardu ευρίσκεται στον δρόμο που οδηγεί από την εκκλησία της Αγίας Άννας προς το Lumardu, ένα αρχαίο σταυροδρόμι (τρίστρατο) χωματόδρομων της περιοχής. Είναι κατασκευασμένο από πέτρα Λέτσε. Είναι τοποθετημένο με κατεύθυνση ανατολική-δυτική. Έχει ύψος 3,5 μ., πλάτος 43 εκατ. και βάθος 30 εκατ. Χρονολογείται από την προϊστορική περίοδο. «Εκχριστιανίστηκε» με τα σημάδια του σταυρού στις μεγαλύτερες προσόψεις. «Ένας θρύλος από τον Zollina λέει ότι μια ισχυρή φυλή ζούσε στο Largo Lumardu, της οποίας ο αρχηγός, που πέθανε, θάφτηκε επί τόπου με όλους τους θησαυρούς του και ότι πάνω από τον τάφο υψώθηκε ένα παραλληλεπίπεδο μνημείο για τιμή».[4]

Το Μενίρ του Σταθμού ευρίσκεται περίπου 400 μ. από τον σιδηροδρομικό σταθμό του Zollino, επίσης σε μια διασταύρωση αρχαίων δρόμων, που οδηγεί στα χωριά Zollino, Sternatia, Soleto και Corigliano d'Otranto. Έχει ύψος 4,27 μ., με πρόσωπα 55 και 27 εκατ. «Μεταμορφώθηκε» σε «Ωσανά» χαράσσοντας έναν Σταυρό. Σε ένα ορισμένο ύψος υπάρχει μια μικρή κοιλότητα στην οποία λέγεται ότι τοποθετούνταν την νύχτα ένα φανάρι λαδιού, για τους ταξειδιώτες του Λέτσε.

Τέλος, το Ντολμέν Κράντζαρι.

Αξιοθέατο και ένα μικρό υπόγειο ελαιοτριβείο / ελαιουργείο, που εκτίσθη στα τέλη του 17ου αιώνα. Χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1940.

Οι ποζέλες / ta frèata < αρχαία ελληνική φρέαρ είναι πηγάδια ή στέρνες. Είναι ένα σύνθετο σύστημα συλλογής νερού, που βρίσκεται λίγο έξω από την πόλη σε μια φυσική κοιλότητα στην γη, όπου έρεε το νερό της βροχής. Πρόκειται για πολλά πηγάδια σκαμμένα στο έδαφος, σε βάθος που κυμαίνεται από 3 - 7 μ. Στις τρύπες κατασκευάσθηκαν τρουλλόμορφες κατασκευές από ξερολιθιά, με άνοιγμα στην κορυφή, οι οποίες στην συνέχεια καλύφθηκαν από το έδαφος. Μερικά πηγάδια-λακκούβες συνδέονται μεταξύ τους και διαθέτουν δύο ή περισσότερα ανοίγματα στις πλευρές της άκρης, από τα οποία διέρχεται το νερό της βροχής, το οποίο συγκεντρώνεται στο κάτω μέρος της τεχνητής κοιλότητας, που συγκρατείται από το αργιλώδες έδαφος. Χρονολογούνται από τον 18ο αιώνα - κατ' άλλους έχουν πολύ πιο αρχαία προέλευση, αφού παρόμοια κτίσματα βρίσκονται σε κοντινές αγροικίες (όπως το Απηλιάνο), που ήταν ήδη ακατοίκητες για μερικούς αιώνες. Το συγκρότημα βρίσκεται σε ένα πάρκο από πεύκα και ευκαλύπτους. Υπάρχουν και άλλα πηγάδια, ίσως και αρχαιότερα, στον δρόμο που συνδέει το Zollino με το Martano.

Πανηγύρια

        - 23-24 Ιουνίου: Του Αγίου Ιωάννου / San Giovanni Fair διοργανώνεται στα σοκάκια του ιστορικού κέντρου της πόλεως από το 1910, παζάρι / ανταλλαγή τοπικών γεωργικών προϊόντων. Δεσπόζουν τα τρόφιμα του Salento, το κρασί και ειδικότερα το νανομπιζέλι, τα κουκιά Zollino και η sceblasti (με υπουργική αναγνώριση παραδοσιακά αγροδιατροφικά προϊόντα).

        - 2-3 Αυγούστου: Η Γιορτή Scèblasti / Σκεπαστή (από το 1996) με στόχο την προώθηση παραδοσιακών λαϊκών πιάτων από την Zollina: Η  sceblasti είναι κρεατόπιττα [πιττούλα / pittule], ψητό κρέας από κομμάτια αλόγου με σάλτσα, φρυγανισμένα ψωμί γεμιστό με ρικότα, συνοδευόμενο από στιβαρό τοπικό κρασί. Στο ιστορικό κέντρο, στήνεται το σκηνικό με χορευτές και μουσικούς της μουσικής παράδοσης του Σαλέντο, αφηγητές στίχων και τοπικά συγκροτήματα.

        - 22-23 Αυγούστου: Του αγίου Αντωνίου της Πάδοβας είναι η πατρογονική εορτή, για να θυμίζει το 1898, όταν οι πιστοί αποφάσισαν να μεταφέρουν το άγαλμα του αγίου σε λιτανεία / πομπή, για να ηρεμήσουν τον τυφώνα, που κατέστρεφε την χώρα. Για τον λόγο αυτό η γιορτή ονομάζεται επίσης Sant'Antonio dellu maletiempu από τους εντοπίους κατοίκους.

        - 28 Δεκεμβρίου: Το άναμμα της μεγάλης φωτιάς (Festa de lu focu). Επαναξεκίνησε το 1980. Είναι η δεύτερη μεγαλύτερη λαϊκή πανηγυρις / φεστιβάλ του Σαλέντο, μετά την festa de lu mieru του Carpignano Salentino, με στόχο να ανακττηθεί η προηγούμενη αίγλη του focare di sant'Antonio abate (που στην δεκαετία του 1970 είχε σχεδόν εξαφανισθεί). Διαδραματίζεται στην εσπλανάδα Lumardu, ένα σταυροδρόμι με αρχαία μονοπάτια βοσκών και ποιμνίων (προβάτων) στους αρχαίους δρόμους του Salento, όχι μακριά από το αρχαίο Ursi puzzieddhi, το οποίο επέτρεπε σε ανθρώπους και ζώα να σταματήσουν και να ξεκουραστούν και στο μενίρ Sant'Anna, επίσης ένα αρχαίο μέρος συνάντησης. Η μεγάλη φωτιά, παραμένει αναμμένη όλην την νύκτα. Είναι κληρονομιά της προγονικής χειμερινής γιορτής του ηλιοστασίου, που σηματοδοτεί το τέλος και την αρχή του ετήσιου κύκλου της φύσεως. Εκτός από την γευσιγνωσία παραδοσιακών λαϊκών φαγητών, χαρακτηρίζεται από την αυθόρμητη μουσική με ντέφι, που συνοδεύει τους χορευτές της πιτσίκας και από μια «παιχνιδιάρικη» ατμόσφαιρα, φερμένη από αρχαίες «τελετουργίες απελευθέρωσης»…

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιηγησις».

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - A. Cappello «Zollino. Τέχνη, κοινωνία και πολιτισμός σε ένα ιστορικό ταξείδι», εκδ. Del Grifo.

        - D. Tondi «Glossa. Η ελληνική γλώσσα του Σαλέντο», εκδ. P. Manni.

        - Ant. Apostolo «Zollino στους πολέμους του φασισμού», εκδ. P. Manni.

        - Ant. Perrone «Grecìa Salentina. Παρεκκλήσια και εκκλησίες, Οδηγός», εκδ. Besa.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Πολλά βυζαντινά επώνυμα προέρχονται από το tsuli > cencio, Zolis, Zulis, Tsulis, Zulinos – βλ. P. Stomeo «Ελληνικά επώνυμα στο Σαλέντο». Το επίθετο Τσούλος απαντάται ακόμη και σήμερα στην Κρήτη.

[2] Κατ’ άλλους, με πολύ ολιγότερες πιθανότητες βέβαια, προέρχεται από την γερμανική γλώσσα και εισήχθη από τους Νορμανδούς – βλ. G. Alessio.

Κατ’ άλλους προέρχεται από τον όρο Sullinum – βλ. γλωσσολόγο Fr. Ribezzo.

[3] Βλ. Κοσμά Γεωργίου / Cosimo De Giorgi.

[4] Βλ. περιγραφή αρχές του 20ού αιώνα από τον D. de Rossi.


Μικρα Ηλιουπολις ελληνοφωνο χωριο Απουλιας, στρατοπεδο Πυρρος Ηπειρου αρχαια ισχυρη φυλη Ιαπυγες αρχαιοι Κρητες βαιτυλος, μενιρ, ντολμεν Λεκακης Μικρη Ηλιουπολη ελληνοφωνα χωρια Απουλια, Ηπειρος Ιαπυγια Κρητη Τσουλλινου Τσουδδiνου Tsuddinu grico ελληνικη διαλεκτος σαλεντο Salento > Zollino τσολινο τσολλινο δημος επαρχια Λυκειο λετσε Lecce Μεγαλη Ελλαδα Κατω Ιταλια σαλεντιανη Grecìa Salentina, ελληνοφωνη περιοχη ελληνικο ιδιωμα γκρικο σολετινο Soletino μικρο σεολτο Soleto σολινο Solino, σολλινο Sollino συμβολο ηλιος, οικισμος μεσσαπικη ελληνικη πολη σολετο Soleto, παραδοση ιδρυση ετυμολογια τοπωνυμιο ονομα βυζαντινο ελληνικο επωνυμο, τσουλι tsuli Τσουλος μεσαιωνικο εγγραφο πολις κασαλε τσουρλινι καζαλε ζουρλινι Casale Zurlini κασαλι τσουλλινι καζαλι τσουλινι Casali Zullini, αρχαια ελληνικη οικογενεια τσουρλινοι ζουρλινοι τσουρλινος ζουρλινος Zurlini, απογονοι ζουρλο τσουρλο Zurlo Τσουρλος ζουρλος, τρελλος τρελος Καλαβρια παραλλαγη Κρητικοι ελληνες Ιαπυγια πυγια πυλια πουλια φεουδο Απηλιο απιλιο Απηλιανο / Apigliano φυγη, μυθος, εισβολη οχια αγροτικος προιστορια μεγαλιθικα μνημεια, μαχη Ρωμαιοι αρχαιοτητα στρατηγικο σημειο, ιονιο Ιωνιο Πελαγος ακτη Αδριατικη Μεσαιωνα Νορμανδοι αλταβιλα αλταβιλλα αλταβιλα Altavilla Σουηβοι, φεουδαρχια 19ος αιωνας 1806 ελληνικη ιεροτελεστια 16ος μΧ ΑΞΙΟΘΕΑΤΟ εκκλησια των Αγιων Πετρου και Παυλου των Αποστολων, Αγιος Πετρος και Παυλος Αποστολοι Αποστολος βυζαντινη περιοδος εποχη ΙΝ ιερος ναος Αγιας αννας κατεδαφιση εντολη επισκοπος κατεδαφιση, Κατερινα εικονα αγια αννα ερειπωμενο παρεκκλησι χαρη ανοικοδομηση 17ος 1677 προσοψη πορτα κιονας κορινθιακο κιονοκρανο οικοσημο οικογενεια Γκεζης / Γκυζης / Ghezzi γκεζι αναθηματικη στηλη 18ους 1700 Ωσανα Σταυρος Μεγαλος Σταυρος Ωσαννα / Hosanna 1608 Σοφια καταρρευση αναθημα αγαλμα εορτη 29 Ιουνιου Ιουνιος πιστοι περιδεραιο λουλουδια λουλουδι ανακαινιση πλατεια, κιονες αρχαιοι ταφοι, παλαια αρχαιος ταφος Παρεκκλησιον Παναγια του Λορετο μαρτανο Martano 1774 - 1781, Πανεπιστημιο οικοσημο βωμος τοιχογραφια Ιησους βυζαντινος ρυθμος 1665 Κοιμησεως της Θεοτοκου Κοιμηση Θεοτοκος 1624 κατοικοι παρατσουκλι cufiari / κουφιοι Ελληνοσαλεντιανοι ριμα διστιχο ελληνικο επιθετο κουφιος κενος cufiazo = ελαφρυνω, ανακουφιζω > ανοητος σκωπτικα κουφιοκεφαλος, κουφιοκεφαλακης, κουφιαρης, πειραγμα λιθος μονηρης / μενιρ ντολμεν καταστροφη 20ος Pozzelle San Vito αγιος βιτος τριγωνικη πετρα Menhir Sant Anna Lumardu λουμαρντου αρχαιο σταυροδρομι τριστρατο πετρα προιστορικη εκχριστιανισμος σημαδι θρυλος τσολλινα τσολινα Zollina λαργκο λουμαρδου Largo Lumardu, αρχηγος, θησαυρος παραλληλεπιπεδο μνημειο Σταθμου σιδηροδρομικος σταθμος αρχαιος δρομος στερνατια Sternatia, κοριλιανο ντ Οτραντο Corigliano d Otranto κοιλοτητα νυχτα φαναρι λαδιου, ταξειδιωτης ταξιδιωτης Κραντζαρι υπογειο ελαιοτριβειο / ελαιουργειο, 1940 ποζελες / ta Freata < φρεαρ πηγαδι στερνα συνθετο συστημα συλλογη νερου συλλογη νερο φυσικη βροχη πηγαδια σκαμμενα τρυπα κατασκευη τρουλλομορφη τρουλλος τρουλος ξερολιθια, λακκουβα αργιλος κτισμα αγροικια ακατοικητο συγκροτημα παρκο πευκο ευκαλυπτος Πανηγυρια Ιουνιος Ιωαννου ιωαννης / San Giovanni Fair σοκακι 1910, παζαρι / ανταλλαγη τοπικα γεωργικα προιοντα τροφιμα κρασι νανομπιζελι, κουκια κουκι Zollino sceblasti παραδοσιακα αγροδιατροφικα προιοντα Αυγουστου Αυγουστος σκεμπλαστι Σκεπαστη 1996 παραδοσιακο λαικο πιατο κουζινα κρεατοπιττα κρεατοπιτα πιττουλα / pittule, πιττα πιτα ψητο κρεας αλογου αλογο σαλτσα, φρυγανισμενο ψωμι τυρι ρικοτα, χορος μουσικη αφηγητης στιχων αφηγηση στιχοι στιχος Αντωνιου της Παδοβας Αντωνιος της Παδοβα πατρογονικη γιορτη 1898, λιτανεια / πομπη, τυφωνας, Δεκεμβριου Δεκεμβριος αναμμα της μεγαλης φωτιας μεγαλη φωτια φωταρα φωκαρα φοκαρα Festa de lu focu 1980 λαικη πανηγυρις / φεστιβαλ καρπινιανο σαλεντινο Carpignano Salentino, 1970 εσπλαναδα σταυροδρομι μονοπατι βοσκος ποιμνιο προβατο ουρσι πουτσιελλι Ursi puzzieddhi, συναντηση νυκτα κληρονομια προγονικη χειμερινη χειμερινο ηλιοστασιο ετησιος κυκλος φυσεως φυσης φυση γευσιγνωσια παραδοσιακα λαικα φαγητα ντεφι, πιτσικα απελευθερωση φασισμος βυζαντιο cencio, τσολις τσωλης τσολης Zolis, τσουλης Zulis, Tsulis, τσουλινος Zulinos Κρητη γερμανικη γλωσσα Sullinum σουλινουμ
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ