Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Ναϊσσός ποταμός (νυν Νισάβας / Nišava, Nishava) είναι ένα ποτάμι (δεξιός παραπόταμος του Νότιου Μοράβα)[1] στην σημερινή έκταση της Βουλγαρίας και της Σερβίας, με μήκος 218 χλμ.
Πηγάζει
από την δυτική Βουλγαρία, από τα βουνά Στάρα Πλάνινα (ανατολικά της κορυφής
Κομ) κοντά στο χωριό Γκίντσι, κοντά στα σερβικά σύνορα. Εισέρχεται στην Σερβία
μετά από 67 χλμ.
Η
κοιλάδα του ποταμού ήταν πάντα και είναι ακόμη πολύ σημαντική για την συγκοινωνία,
γιατί δημιουργεί ένα φυσικό πέρασμα από την πεδιάδα του Δούναβι και το
Παννονικό Βαθύπεδο (της Παννονίας των Κρητών) προς την κοιλάδα του Έβρου και
την Κωνσταντινούπολη. Η λεκάνη απορροής του έχει έκταση 3.950 τ.χλμ.
Βόρεια του ποταμού, στο φαράγγι Σίτσεβο, οι ανασκαφές (2005 - 2009) στο σπήλαιο Mala Balanica, στην αρχαία έκταση της Μοισίας Θράκης, νυν Σερβίας, έφεραν στο φως Μουστεριανά λίθινα εργαλεία από την Μέση Παλαιολιθική, πολυάριθμα υπολείμματα ζώων (ανακαλύφθηκαν στο ίδιο στρώμα, έως και 30 εκατ. βάθος), μια γνάθο ανθρώπου (ανακαλύφθηκε σε βάθος 1,5 μ., το 2007). Ανήκει σε νεαρό ενήλικο άτομο, αν και το φύλο δεν μπορεί να προσδιοριστεί. Αρχικώς πιστευόταν ότι ήταν 200.000 - 300.000 χρόνων...
Στην δε νότια πλευρά του
ποταμού, στο Σούβα Πλάνινα, υπάρχει το σπήλαιο Πεστουρίνα, με το παρατσούκλι
«Σερβική Atapuerca». Σε αυτό ευρέθησαν αντικείμενα της Μέσης και Ανώτερης
Παλαιολιθικής. Οι αρχαιολογικές ανασκαφές ξεκίνησαν το 2006. Τα ερείπια, που
προσδιορίστηκαν ως του μουστερίου πολιτισμού, χρονολογήθηκαν από το 102.000 / 107.000
- 39.000 / 42.000 χρόνων. Άρα η Πεστουρίνα είναι ένας από τους πιο πρόσφατους
σωζόμενους βιότοπους του Νεάντερταλ!
Τον Απρίλιο του 2019 ανακοινώθηκε
ότι ανακαλύφθηκαν και λείψανα του ανθρώπου του Νεάντερταλ. Ήταν η πρώτη
ανακάλυψη υπολειμμάτων Νεάντερταλ στην Σερβία. Όλες οι παλαιολιθικές τοποθεσίες
στα Κεντρικά Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένων των ανακαλύψεων στην κοιλάδα του Ναϊσσού,
έχουν την αξιοσημείωτη απουσία των στρωμάτων της Ωρινακίας. Αυτό
δείχνει την θεωρία ότι η επέκταση των πρώτων σύγχρονων ανθρώπων Homo Sapiens στην Ευρώπη συνέβη
μέσω του «διαδρόμου» του ποταμού Ίστρου / Δουνάβεως, ο οποίος επέτρεψε στις
μικρές κοινότητες των Νεάντερταλ να επιβιώσουν και πριν από 40.000 χρόνια, σε
ορισμένα απομονωμένα μέρη…
ΠΗΓΗ: Πανεπ. Βελιγραδίου, 18.4.2019. Γ. Λεκακης «Συγχρονης Ελλαδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 19.4.2019.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Mihailović D. P. κ.ά. «Istraživanja
paleolitskog nalazišta Pešturina kod Niša», Journal
of Serbian Archaeological Society, 2012.
- Mihailović D. «Palaeolithic and Mesolithic Research in the Central
Balkans», Serbian Archaeological Society, 2014.
- Radović Pr. κ.ά. «The first Neanderthal specimen from Serbia:
Maxillary first molar from the Late Pleistocene of Pešturina Cave», Journal of
Human Evolution, 131: 139–151, doi:10.1016/j.jhevol.2019.03.018. Ιούνιος 2019.
- Rink W. J. κ.ά. «New Radiometric Ages for the BH-1 Hominin from
Balanica (Serbia): Implications for Understanding the Role of the Balkans in
Middle Pleistocene Human Evolution», PLoS ONE, τ. 8, αρ. 2, e54608,
doi:10.1371/journal.pone.0054608.
- Roksandic M. κ.ά. «A human mandible (BH-1) from the Pleistocene
deposits of Mala Balanica cave (Sićevo Gorge, Niš, Serbia)», στο Journal of Human Evolution, τ. 61, αρ. 2, 2011, σελ. 186–196, doi:10.1016/j.jhevol.2011.03.003.
- Todorović T. «Praljudi živeli u
Sićevačkoj klisuri», Politika, 8.4.2022. Και «Bogatstvo
za koje se malo zna», Politika, 24.7.2017.
Και:
- «First discovery of a Neanderthal in Serbia», University of Belgrade Faculty
of Philosophy, 18.4.2019.
- «Tajne fosila u Maloj Balanici», Večernje Novosti, Tanjug.
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Στους κύριους παραποτάμους του Νισάβα, είναι ένας που
λέγεται «Μαντείος» και ένας «Έρμος» (του Ερμή), όπως και στην Μ. Ασία.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook