Του Γιώργου Λεκάκη
Τα Γάλγαλα[1] Δωδεκαλίθων ή (το) Γαλγάλατο, στην πεδιάδα της Ιεριχούς, στον 32ο παράλληλο [32°09′13″N 34°57′06″E] είναι γνωστά, επειδή αναφέρονται 39 φορές στην Εβραϊκή Βίβλο Τορά / Παλαιά Διαθήκη. Το όνομά τους εμφανίζεται στον Μηδαβηνό Χάρτη (της Madaba) και μάλιστα στα ελληνικά, όπως είναι όλος ο χάρτης (ΔΕΙΤΕ τον στις υποσημειώσεις). Είναι το μέρος όπου κατασκήνωσαν οι Ισραηλίτες, αφ’ ότου διέσχισαν τον Ιορδάνη[2], στα δυτικά του ποταμού. Για τον εορτασμό της «θαυματουργής διάβασης» του ποταμού από τους εβραίους εκτίσθη στα Γάλγαλα ένα μνημείο από 12 πέτρες, από τον Ιησού του Ναυή. Και εκεί περιτομήθηκε η εβραϊκή γενιά, που γεννήθηκε στην έρημο. Το πρώτο Πεσάχ / Πάσχα των εβραίων στην «Γη της Επαγγελίας» εορτάσθηκε στα Γάλγαλα. Πριν μεταφερθεί στην Σηλώ, η σκηνή με την Κιβωτό της Διαθήκης, βρισκόταν εδώ! Τον 4ο αιώνα αναφέρουν οι προσκυνητές έναν πετρόκυκλο. Επάνω του εκτίσθη ναός.[4] Η απόσταση μεταξύ Γαλγάλων και Ιεριχούς ήταν 3 χλμ.[3] Το Δωδεκάλιθον αναφέρθηκε τελευταία φορά σε πηγές, τον 12ο αιώνα.
Οι ανασκαφές έφεραν στο φως και έναν οικισμό, που χρονολογείται από την 10η χιλιετία π.Χ. (συνεχίζονται από το 1979). με αποθήκες σπόρων σύκου, άγριου κριθαριού, βρώμης και βελανιδιών.
Στην παλαιστινιακή πλευρά βρίσκεται η πόλις Καλκιλία.
Αλλά μια αρχαιολογική ανασκαφή, που ξεκίνησε εδώ το 2017, αποκάλυψε, πολύ αρχαιότερη κατοίκηση και ιστορία από την παραπάνω αναφερομένη:
Σε βάθος 5 μ. περίπου, ευρήματα 500.000 χρόνων από κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες
Homo erectus. Ανάμεσά στους εκατοντάδες τσεκούρια από πυριτόλιθο. Η
επαναλαμβανόμενη κατοίκηση της τοποθεσίας, δείχνει ότι εκείνοι οι προϊστορικοί
άνθρωποι, διέθεταν «γεωγραφική μνήμη του τόπου» και επέστρεφαν στο ίδιο μέρος,
εποχικά…
Τώρα, μια ακόμη πιο νέα μελέτη βρήκε και
ξύστρες 400.000 χρόνων, στις τοποθεσίες Jaljulia και σπήλαιο Qesem, στην έκταση
που κατέχει νυν το κεντρικό Ισραήλ, που υποδηλώνει ότι τα εργαλεία αναπτύχθηκαν
ειδικώς για την θανάτωση ελαφιών (fallow deer) και την επεξεργασία δερμάτων τους.
Οι ξύστρες τύπου «Quina» διαθέτουν κτενισμένες, αιχμηρές άκρες. Ονομάσθηκαν έτσι
από την τοποθεσία όπου ανακαλύφθηκαν για πρώτη φορά στην Γαλλία.
Τα στοιχεία που ανακαλύφθηκαν
στα σπήλαια σε Jaljulia και Qesem δείχνουν ότι και ελέφαντες και άλλα μεγάλα
φυτοφάγα ζώα είχαν κυνηγηθεί από τον Homo erectus, έως ότου τα ζώα εξαφανίσθηκαν
από την περιοχή, πριν από περίπου 400.000 χρόνια. Έτσι, οι εντόπιοι εστράφησαν
στα ελάφια, τα οποία ήταν σημαντικά μικρότερα αλλά και πιο γρήγορα, απαιτώντας
διαφορετικά εργαλεία για το κυνήγι και την επεξεργασία κρέατος και δερμάτων,
εξήγησαν οι Vl. Litov και R. Barkai (από το Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ).
«Συνεπώς, βλέπουμε την
εμφάνιση των νέων ξύστρων Quina, με ένα καλύτερο σχήμα, πιο αιχμηρό, πιο
ομοιόμορφο άκρο εργασίας σε σύγκριση με τις απλές ξύστρες που χρησιμοποιήθηκαν
προηγουμένως», είπε ο κ. Litov.
Οι ερευνητές σημείωσαν επίσης
ότι, ενώ άλλα εργαλεία από το Σπήλαιο Qesem και την Jaljulia κατασκευάσθηκαν
από τοπικές πέτρες, οι ξύστρες Quina κατασκευάσθηκαν από πυριτόλιθο, που
προέρχεται από μια μη τοπική φλέβα, από τα υψίπεδα της Σαμαριάς – την βιβλική
Σαμάρεια. «Βρήκαμε μια σύνδεση μεταξύ της άφθονης πηγής των ελαφιών και της
πηγής του πυριτόλιθου, που χρησιμοποιήθηκε για τον σφαγιασμό τους και
πιστεύουμε ότι αυτός ο σύνδεσμος είχε αντιληπτική σημασία για αυτούς τους
προϊστορικούς κυνηγούς», πρόσθεσε ο Barkai.
Τέλος, στην περιοχή υπάρχουν και τα
ερείπια ενός τζαμιού των Μαμελούκων, το Αμπού Ελούν, για τελετές των σούφι.
ΠΗΓΗ: «Archaeologists Discover 400,000-Year-Old Flint Tools That Transformed Prehistoric Hunting», Archaeologies-scitech daily, 17.6.2024. Αρχή Αρχαιοτήτων του Ισραήλ. Πανεπιστήμιο του Τελ Αβίβ. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 18.6.2024.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Γάλγαλα > Galgulius (κατά τις Σταυροφορίες, 1241) > Gilgal, Ghilgal, Jorgilia, Jaljulye, Jaljulia, Τζαλτζουλίγια, Τζαλτζούλια, κλπ. Και άλλα σημεία αναφέρονται με αυτό το όνομα στην ίδια περιοχή.
[2] Βλ. Ιησούς του Ναυή 4:19-5:12. 4:19-20. 5:3.
[3] Βλ. Ευσεβιος Καισαρείας «Ονομαστικόν».
[4] Βλ. επίσκοπος Arkulf, 7ος αι. μ.Χ.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook