ΙΧΝΗΛΑΤΗΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΕΤΙΚΗΣ
ΚΑΤΑΓΩΓΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ
ΜΕΣΩ ΤΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ
ΑΡΧΑΪΚΟΥ DNA
Του Κωνσταντίνου Τριανταφυλλίδη,
ομότιμου Καθηγητή Γενετικής και Γενετικής Ανθρώπου,
Τμήμα Βιολογίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
e-mail: triant@bio.auth.gr
Οι εντυπωσιακές πρόοδοι στην ανάλυση
και αλληλούχιση του γονιδιώματος (DNA) σύγχρονων, αλλά και αρχαϊκών τύπων ανθρώπου, έχουν συμβάλει
σημαντικά στη διερεύνηση και κατανόηση της καταγωγής των Ελλήνων. Το πρώτο
εντυπωσιακό στοιχείο είναι η ιχνηλάτηση
της επιμειξίας ανάμεσα στον ανατομικά
σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens) και το είδος Homo neanderthalensis.
Η διάλεξη θα επικεντρωθεί στην
παρουσίαση αποτελεσμάτων σχετικών με τη
γενετική κληρονομιά των Ελλήνων, όπως προκύπτει από μελέτη αρχαϊκών δειγμάτων.
Στο πλαίσιο αυτό θα δοθούν συνοπτικά στοιχεία από πού κρατάει η σκούφια των
Ελλήνων, στοιχεία από τη σύγκριση της γενετικής σύστασης των Ελλήνων με τη
γενετική σύσταση πληθυσμών της Ευρασίας και της Αφρικής προκειμένου να
εξεταστούν καίρια ερωτήματα, όπως: Ποια είναι η γενετική καταγωγή των σύγχρονων
Ελλήνων; Άραγε είναι οι σύγχρονοι Έλληνες απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων; Ανιχνεύεται η γενετική υπογραφή των
αρχαίων Ελλήνων σε όλες τις προϊστορικές αποικίες τους; Ευσταθεί ή όχι η
γλωσσολογική θεωρία της "καθόδου των Δωριέων" από τις στέππες της Ουκρανίας/Καυκάσου;
Περίληψη
α) Ο
εποικισμός του ελλαδικού γεωγραφικού χώρου από διάφορα είδη του γένους Homo (ανθρώπου) κατά την Παλαιολιθική εποχή.
Τα γενετικά στοιχεία δείχνουν
ότι ο ανατομικά σύγχρονος άνθρωπος (Homo sapiens) εμφανίστηκε στην
Αφρική πριν 200.000 χρόνια. Από την Αφρική εξαπλώθηκε στη Μέση Ανατολή πριν
100.000 χρόνια και πριν από τουλάχιστον 53.000 χρόνια έφθασε στον ελλαδικό χώρο. O σύγχρονος άνθρωπος συνυπήρξε με
τον άνθρωπο του Νεάντερνταλ για 25.000 χρόνια στη Μέση Ανατολή και τουλάχιστον
για 5.000 χρόνια στον ευρωπαϊκό/ελλαδικό γεωγραφικό χώρο. Τα δύο είδη
διασταυρώθηκαν μεταξύ τους τόσο στη Μέση Ανατολή, όσο και στην Ευρώπη. Το 98%
του DNA των Ευρωπαίων, αλλά και των Ελλήνων, έχει προέλευση τον σύγχρονο άνθρωπο (Homo sapiens) με καταγωγή την Αφρική, ενώ το 2% από το είδος
Νεάντερνταλ.
Το πρώτο κύμα
διασποράς πληθυσμιακών ομάδων
κυνηγών-τροφοσυλλεκτών σύγχρονου ανθρώπου (Homo sapiens) από την Εγγύς Ανατολή στην Ελλάδα/Ευρώπη, κατά τη Μέση
Παλαιολιθική εποχή, ακολούθησε
τρεις διαφορετικές διαδρομές.
Η πρώτη διαδρομή – μέσω του Αιγαίου – σηματοδοτεί
μετακινήσεις πληθυσμιακών ομάδων, οι οποίοι ανέπτυξαν τον Ουλούτσιο πολιτισμό στην
περιοχή της Ερμιονίδας της Ανατολικής Αργολίδας
Η δεύτερη διαδρομή
προώθησης πληθυσμιακών ομάδων του ανατομικά σύγχρονου ανθρώπου στην Ευρώπη
είναι αυτή από τη Βαλκανική μέσω των κοιλάδων του Στρυμόνα, του
Αξιού και
του Δούναβη μέχρι την Κεντρική Ευρώπη και
κατά μήκος των ακτών της Βόρειας Μεσογείου.
Η τρίτη διαδρομή, κατά
μήκος του Έβρου καθώς και του Δούναβη, αφορά
πληθυσμιακές ομάδες που ήταν φορείς του κλασικού Ωρινάκιου πολιτισμού. Αυτές οι πληθυσμιακές ομάδες ήταν
φορείς των μητριαρχικών γενεαλογικών γραμμών της Ουρανίας (U) και της Έλενας (Η). Αυτές διέδωσαν
αρχικά τον Ωρινάκιο πολιτισμό και αργότερα τον Γκραβέττιο πολιτισμό σε όλη την Ευρώπη.
β) Τελευταία
περίοδος παγετώνων (23.000-17.000 π.Χ.).
Οι παλαιολιθικοί κυνηγοί-τροφοσυλλέκτες Homo sapiens με Ωρινάκιο ή Γκραβέττιο πολιτισμό δεν μπορούσαν να αντέξουν το ψύχος της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης
με αποτέλεσμα να υποχωρήσουν Νότια έως
ότου κατέληξαν και εγκαταστάθηκαν σε τέσσερα θερμά καταφύγια της
Ευρώπης, αυτά της Ιβηρικής, της Ιταλικής και της Βαλκανικής χερσονήσου, καθώς
και τις ακτές Βορείως της Κασπίας Θάλασσας. Μετά το λιώσιμο των πάγων (17.000 π.Χ. – 11.500 π.Χ.) άνθρωποι από το Βαλκανικό καταφύγιο με
συγκεκριμένη γενετική σύσταση εξαπλώθηκαν προς την κεντρική και βόρεια Ευρώπη.
γ) Η άφιξη των αγροτών στην Ελλάδα.
Πριν από 12.500
χρόνια κυνηγοί - τροφοσυλλέκτες Homo sapiens της Εύφορης
ημισελήνου της Μέσης Ανατολής ανέπτυξαν
την καλλιέργεια των δημητριακών, εξημέρωσαν
άγρια ζώα και άρχισαν να εκτρέφουν
παραγωγικά ζώα. Η γεωργία έφερε πληθυσμιακή αύξηση και οι γεωργοί εξαπλώθηκαν προς όλες τις
κατευθύνσεις. Ως κύρια αφετηρία
των αγροτικών Νεολιθικών πληθυσμιακών ομάδων
που έφθασαν στον ελλαδικό/ευρωπαϊκό χώρο θεωρείται η Δυτική Ανατολία (σημερινή
Δυτική Μικρά Ασία), δηλαδή μία θαλάσσια διαδρομή κυρίως μέσω των νησιών του Αιγαίου, και λιγότερο
μέσω του Βοσπόρου. Αρχαιογενετικές μελέτες υποδεικνύουν ότι οι Αιγαιακοί
Νεολιθικοί πληθυσμοί αποτέλεσαν τη βιολογική
ρίζα των πρώιμων Νεολιθικών αγροτών όλης της Ευρώπης.
δ) Από πού “κρατάει
η σκούφια” των Ελλήνων.
Η
γενετική σύσταση των
Ελλήνων δημιουργήθηκε από τον αρχικό υβριδισμό στη Μέση Ανατολή ανάμεσα στον σύγχρονο άνθρωπο και
τον Νεάντερνταλ, καθώς και από τέσσερα
ανεξάρτητα μεταναστευτικά πληθυσμιακά κύματα που αντιστοιχούν: α) Στον
πρώιμο αποικισμό του ελλαδικού γεωγραφικού χώρου κατά
τη Μέση
Παλαιολιθική εποχή από πρωτοπόρους κυνηγούς-τροφοσυλλέκτες Homo sapiens που ξεκίνησαν από την Εγγύς Ανατολή. β) Στη μετακίνηση πληθυσμιακών ομάδων την τελευταία περίοδο των
παγετώνων από τη Βόρεια/Κεντρική Ευρώπη προς το θερμό Βαλκανικό καταφύγιο
και τη μεταπαγετωνική επιστροφή πληθυσμιακών ομάδων από το Βαλκανικό καταφύγιο προς
τις “έρημες” από ανθρώπους περιοχές της Κεντρικής και Βόρειας Ευρώπης. γ) Την
άφιξη από την Εγγύς Ανατολή στην Ελλάδα γεωργών κατά τη Νεολιθική εποχή πριν από 10.000 χρόνια περίπου, και δ) Από τις
μεταναστεύσεις από τον ελλαδικό χώρο
προς την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά και αντίστροφα, κατά και μετά
την εποχή του Χαλκού. Συνεπώς, η
γενετική σύσταση των
σημερινών κατοίκων της Ελλάδας είχε διαμορφωθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό ήδη την εποχή του Χαλκού και οι απόγονοι των πληθυσμιακών ομάδων που ζούσαν στον ελλαδικό
χώρο πριν το 2.000 π.Χ. θα είναι οι πληθυσμοί που θα αυτοχαρακτηριστούν
Έλληνες.
Οι
πληθυσμιακές μελέτες καταρρίπτουν τη γλωσσολογική θεωρία της “καθόδου των Δωριέων’ από τις στέππες της Ουκρανίας/Καυκάσου που “εξελλήνισε” τους
κατοίκους της Ελλάδας.
Η
μελέτη με ποικίλους γενετικούς δείκτες της γενετικής σύστασης Ευρασιατικών
πληθυσμών αποκάλυψε ότι ο ελλαδικός χώρος αποτέλεσε κομβικό σημείο στη διαμόρφωση της “Βιολογικής ιστορίας των κατοίκων της Ευρώπης”.
ε)
Συνέχεια ή ασυνέχεια των Ελλήνων.
Με βάση αρχαιογενετικά στοιχεία προέκυψε ότι: Οι
σημερινοί κάτοικοι του Λασιθίου εξακολουθούν να φέρουν τις μητροπλευρικές
γενετικές υπογραφές των αρχαίων προγόνων
τους και ότι ο Μινωικός
πολιτισμός έχει Ευρωπαϊκή – και όχι Αιγυπτιακή – καταγωγή.
Η
γενετική σύσταση των Ιταλών δείχνει πρότυπο που αντιγράφει σχεδόν πιστά τον
Ελληνικό εποικισμό κατά την Αρχαιότητα. H διατήρηση στενής γενετικής συγγένειας μεταξύ των
σύγχρονων Ελλήνων και των κατοίκων περιοχών της Ιταλίας, που είχαν αποικιστεί
από τους αρχαίους Έλληνες, αποτελεί πειστική ένδειξη για την κοινή καταγωγή
τους από τους αρχαίους Έλληνες. Τα αποτελέσματα δηλαδή της ανάλυσης της
γενετικής σύστασης Ευρασιατικών λαών υποδεικνύουν, έστω και έμμεσα, τη γενετική
συνέχεια των Ελλήνων στον χώρο και στον χρόνο.
Σε τελική ανάλυση, τα
γενετικά στοιχεία υποστηρίζουν την άποψη του Νομπελίστα Οδυσσέα Ελύτη που αναφέρει στο τελευταίο του βιβλίο με τίτλο: Ο Κήπος
µε τις Αυταπάτες:
«Και το πιο
διασκεδαστικό καταντά να είναι ότι μήτε πήγε ποτέ ο νους τους, πως μετά 3.000
χρόνια ο ίδιος λαός, στην ίδια γη, εξακολουθεί να ομιλεί την ίδια γλώσσα, με
την έννοια ότι και ο λιγότερο εγγράμματος, κυρίως αυτός, ο οπωροπώλης και ο
αρτοποιός, εξακολουθεί να λέει τον ουρανό, ουρανό και τη θάλασσα, θάλασσα…»
Με απλά λόγια, σε τρεις χιλιάδες χρόνια δεν βρίσκουμε ποτέ
ένα κενό στην Ελληνική γλώσσα. Ως εκ τούτου ο Ελύτης αναγνωρίζει την αδιάσπαστη
ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook