Από την Ομιλούσα Αρχιτεκτονική στην Ελληνική Αναβίωση: Εκπαιδευτικά Ιδρύματα στο Νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος

Από την Ομιλούσα Αρχιτεκτονική στην Ελληνική Αναβίωση:

Εκπαιδευτικά Ιδρύματα

στο Νεοσύστατο Ελληνικό Κράτος

Του Νίκου Καρύδη

Senior Lecturer in Architecture, Πανεπιστήμιο του Κεντ

Διαφορετικές προσεγγίσεις στον σχεδιασμό εκπαιδευτικών ιδρυμάτων κατά την περίοδο από την ίδρυση του Ελληνικού κράτους το 1830 έως την επανάσταση της 3ης Σεπτεμβρίου 1843.

Εστιάζουμε σε δύο κτήρια του Σταμάτιου Κλεάνθη: το «Εϋνάρδειο», Κεντρικό Σχολείο της Αίγινας (1830), το οποίο σχεδιάσθηκε σε συνεργασία με τον Εδουάρδο Σάουμπερτ, και την απραγματοποίητη πρόταση του Κλεάνθη για το Αρσάκειο στην Αθήνα (1842). Τα έργα αυτά θα αντιπαρατεθούν με το Οθώνειο Πανεπιστήμιο της Αθήνας, έργο του Χριστιανού Χάνσεν (1839 και ύστερα). Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα αυτά ήταν τα πρώτα στο είδος τους και σημάδεψαν με τον σχεδιασμό τους την αναβίωση της κλασσικής αρχιτεκτονικής στην καρδιά του νεοσύστατου Ελληνικού Κράτους.

Η ερμηνεία του σχεδιασμού των κτηρίων αυτών προσκρούει σε δύο αναπάντητα ερωτήματα. Το πρώτο από αυτά αφορά στα αρχαία κτήρια που χρησίμευσαν ως πρότυπα. Η γενική τάση για την αναβίωση της κλασσικής ρυθμολογίας στην Αθήνα του 19ου αιώνα είναι γνωστή. Παρ’ όλα αυτά, η ακριβής προέλευση σημαντικών μορφολογικών στοιχείων των παραπάνω κτηρίων παραμένει ασαφής. Το δεύτερο ερώτημα σχετίζεται με τον τρόπο με τον οποίο κάθε αρχιτέκτονας ανταποκρίθηκε στις λειτουργικές απαιτήσεις των εκπαιδευτικών προγραμμάτων της εποχής του.

Για να απαντήσουμε στα ερωτήματα αυτά θα επανεξετάσουμε τον σχεδιασμό των παραπάνω κτηρίων, παρατηρώντας τόσο την άρθρωση των όψεων όσο και την γενική διάταξη της κάτοψης. Τα στοιχεία αυτά θα συσχετιστούν με αρχαία κτήρια της Αθήνας που ενδέχεται να χρησιμοποιήθηκαν ως πρότυπα. Ο εντοπισμός νεώτερων προτύπων θα λάβει υπ’ όψιν τις σπουδές του Χάνσεν στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κοπεγχάγης και την φοίτηση των Κλεάνθη και Σάουμπερτ στην Ακαδημία Αρχιτεκτονικής του Βερολίνου. Ιδιαίτερη προσοχή θα δοθεί και στις ευρύτερες «σχολές» που επηρέασαν την τεχνοτροπία των αρχιτεκτόνων αυτών.

Εξετάζουμε έτσι αρχιτεκτονικές επιδράσεις όπως αυτή της «Ομιλούσας Αρχιτεκτονικής», η συμβολή των οποίων δεν έχει διερευνηθεί αρκετά μέχρι σήμερα. Αναδεικνύοντας άγνωστες πτυχές του σχεδιασμού τριών σημαντικών εκπαιδευτικών ιδρυμάτων του 19ου αιώνα, η διάλεξη αυτή συμβάλλει στην ανίχνευση και κατανόηση των ποικίλων ιδιωμάτων τα οποία χαρακτηρίζουν την πρώιμη ανάπτυξη της Νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα.

(*) Περίληψη από την διάλεξη που δόθηκε την Πέμπτη 11 Ιανουαρίου 2018, στις 18:30, στο αμφιθέατρο 02 στο κτήριο Αβέρωφ. Η πρώτη διάλεξη του 2018 της σειράς Σεμιναρίων Εμβάθυνσης στην Ιστορία της Αρχιτεκτονικής.

ΠΗΓΗ: ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ - Σπουδαστήριο Ιστορίας και Θεωρίας της Αρχιτεκτονικής.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΣΧΟΛΕΙΟ, ΚΛΕΑΝΘΗΣ, ΕΥΝΑΡΔΕΙΟ, ΑΙΓΙΝΑ, ΣΑΟΥΜΕΡΤ, ΑΡΣΑΚΕΙΟ, ΑΘΗΝΑ, 1830, 1842, ΟΘΩΝΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ, ΟΘΩΝ, ΟΘΩΝΑΣ, ΧΑΝΣΕΝ, 1839, ΚΛΑΣΣΙΚΟ, ΚΛΑΣΣΙΚΗ, ΚΛΑΣΣΙΚΙΣΜΟΣ, ΚΟΠΕΓΧΑΓΗ, ΔΑΝΙΑ, ΒΕΡΟΛΙΝΟ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ, ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ, ΚΑΛΕΣ ΤΕΧΝΕΣ, ΣΧΟΛΗ, ΟΜΙΛΟΥΣΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, ΚΑΡΥΔΗΣ

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ