Ο Γάλλος
καλλιτέχνης Gerome,
επί κεφαλής
της καλλιτεχνικής ομάδος
«Οι
Νεοέλληνες» στην Γαλλία
και τα ελληνικού ενδιαφέροντος
έργα του
Του Γιώργου Λεκάκη
 |
| Λήδα και Ζευς κύκνος, με Ερωτιδείς, του Jean-Léon Gérôme ("Leda and the Swan"), 1895. |
Η ιστορία της Λήδας και του
Κύκνου είναι ένας αρχαίος ελληνικός μύθος, όπου ο Ζευς μεταμορφώνεται σε κύκνο
και παρασύρει την Λήδα, την σύζυγο του Τυνδάρεου, βασιλιά της Σπάρτης. Επειδή η
Λήδα πλαγιάζει με τον σύζυγό της το ίδιο βράδυ, γεννά δυο σειρές δίδυμων, οι
οποίοι εγεννήθηκαν από δύο διαφορετικά «αυγά»:
-Ο Κάστωρ και η Κλυταιμνήστρα από
τον Τυνδάρεω,
Και
-ο Πολυδεύκης-Πώλος/Pollux και
(Ωραία) Ελένη από τον Δία!
Έτσι, η Λήδα, μέσω αυτής της
διπλής ερωτικής «αποπλάνησης», γεννά δύο μεγάλες ηρωίδες του Τρωικού εμφυλίου των Ελλήνων Πολέμου, και
γίνεται ένας σημαντικός πρόδρομος για τα γεγονότα, τόσο της «Ιλιάδος», όσο και
της «Οδύσσειας» του Ομήρου.
Τα αγόρια της, Κάστωρ και Πολυδεύκης, θεοποιούνται,
κατοικούν τελικά στους ουρανούς ως οι αθάνατοι-θνητοί (συμβολικά θεωρούμενοι δίδυμοι)
Διόσκουροι / Gemini…
 |
| Ο Διογένης με κύνες (κυνικός), με το φανάρι του στο πιθάρι του, του Gerome, 1860. Walters Art Museum. |
Γιατί τα λέω όλα αυτά…
Διότι, ο εικονιζόμενος εξαιρετικός
πίνακας (λάδι σε καμβά), φιλοτεχνημένος από τον διάσημο Γάλλο καλλιτέχνη Jean
Leon Gerome απεικονίζει την παραπάνω πολύ φορτισμένη ερωτικά μυθολογική ιστορία
της Λήδας, και του Κύκνου-Δία.
Λαμπρός στην προσοχή του στην
διακόσμηση και εντυπωσιακός στην αντιπαράθεση του πορσελάνινου δέρματος με το
αστραφτερό νερό, η Λήδα του Gerome αναδεικνύει τον καλλιτέχνη ως κύριο της υφής
και της μορφής. Κορυφαίος του orientalism/ανατολιτισμού, επί κεφαλής μιας ομάδας
νέων καλλιτεχνών, γνωστής ως «Οι Νεοέλληνες» (οι οποίοι συγκεντρώνονταν στο
ιστορικό Καφέ λε Προκόπ / Café Le Procope του Μονπαρνάς), ο Gerome προσδίδει
στην απεικόνισή του στην Λήδα μια μεθυστική και εξωτική φιγούρα. Αντί να φοβηθεί
από τον κύκνο, η γυμνή Λήδα ανοίγει τα χέρια της και αγκαλιάζει την άφιξή του,
μετατρέποντας τον μύθο σε ένα «σουρεαλιστικό αισθησιακό όραμα απολαύσεων», όπως
το έβλεπαν στην Ευρώπη του 1895, όταν και φιλοτεχνήθηκε ο συγκεκριμένος
πίνακας!
 |
| Ελληνίδες προσεύχονται σε τζαμί, του Ζερόμ, 1865. |
Ο Jean Leon Gerome (Βεζούλ, 1824-Παρίσι, 1904) είναι ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ακαδημαϊκούς γλύπτες και ζωγράφους, του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα. Ήταν επίσης από τους πρωτοπόρους εφευρέτες των θεμάτων του Orientalism. Εμπνευσμένος από τα χρόνια που έζησε στην Ρώμη, με τον δάσκαλό του Paul Delaroche / Πωλ Ντελαρός (1797-1859), το 1834-44, ανέπτυξε μια ακόρεστη όρεξη για ταξείδια. Το 1852, επήγε στην Ρωσία, λόγω όμως του επικείμενου Κριμαϊκού πολέμου, κατέληξε στην Κωνσταντινούπολη. Αυτή ήταν η πρώτη του γνωριμία με την Ανατολή. Το 1854 επήγε σε Ελλάδα και Τουρκία. Το 1855 έκανε το πρώτο του ταξίδι στην Αίγυπτο, μαζί με τον θεατρικό συγγραφέα Εμίλ Ωζιέ / Emile Augier (1820-1889), και τον γλύπτη Ωγκύστ Μπαρτολντί. Στην 4μηνη παραμονή του στο Κάιρο, ο Ζερόμ φιλοτέχνησε πολλούς πίνακες, με μια νέα καλλιτεχνική προσέγγιση. Σημαντικότεροι (για την ελληνική ιστορία): «Αρβανίτες που παίζουν σκάκι» (1859), «Το φρουραρχείο των Αρβανιτών στο Κάιρο» (1861), «Αρβανίτης που καπνίζει», «Αρβανίτης που φυσά καπνό στην μύτη του σκύλου του», κ.ά.
 |
| Αρβανίτης καπνίζει και φυσά καπνό στον σκύλο του, του Ζερόμ. |
Το 1858, εβοήθησε στην
διακόσμηση του σπιτιού του πρίγκηπα Ναπολέοντα Ιωσήφ Τσαρλς Παύλου Βοναπάρτη στο
Παρίσι, σε στυλ Πομπηίας. Ο πρίγκηψ είχε αγοράσει το «Ελληνικό Εσωτερικό» του Ζερόμ
(1850), μια απεικόνιση ενός πορνείου κατά τα πρότυπα της Πομπηίας.
Άλλοι ελληνικού ενδιαφέροντος
πίνακές του: «Διογένης» (1860), «Ο Σωκράτης συναντά τον Αλκιβιάδη στο σπίτι της
Ασπασίας» (1861), «Η Φρύνη ενώπιον του Αρείου Πάγου» (1861), «Το Μεγάλο Χαμάμ
στην Προύσα» (1885), «Πυγμαλίων και Γαλάτεια», «Πολύφημος», κ.ά.
 |
| Το μεγάλο χαμάμ στην Προύσα, του Ζερόμ. |
Εταξίδευσε σε Συρία, Ιερουσαλήμ,
Μικρά Ασία, Νεκρά Θάλασσα, Μονή της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά, Πέτρα Ιορδανίας,
Αλεξάνδρεια, Τουρκία (1871), Ισπανία, Αλγερία (1873), Ελλάδα, Παλαιστίνη (1879-1880)…
Οπότε η ζωγραφική του βασίζεται στην επιτόπια έρευνά του. Έγινε έτσι ένας σχολαστικός
καταγραφέας της φορεσιάς και των εθίμων της Εγγύς Ανατολής. Είναι, πιθανότατα, πιο
γνωστός γι’ αυτές τις απεικονίσεις του Orientalism, ειδικά για τα γυμνά του σε
σκηνές Μαυριτανών ή τουρκικών λουτρών. Ο Gerome ταξίδεψε ευρέως στην Τουρκία,
την Αίγυπτο και την Βόρειο Αφρική. Οι γυναικείες φιγούρες του έχουν κλασσική
ακρίβεια, με έντονο αισθησιασμό και ρεαλισμό, χωρίς ποτέ να προκαλούν. Ο Gerome
επέτυχε μεγάλη δημοτικότητα.
 |
| Η Φρύνη αποκαλύπτεται ενώπιον του Αρείου Πάγου, του Ζερόμ, 1861. Kunsthalle Αμβούργου. |
Η πλειοψηφία των έργων του
Gerome είναι σε μεγάλα μουσεία και πολύ λίγοι πίνακές του παραμένουν σε
ιδιωτικά χέρια. Ο συγκεκριμένος πίνακας εκτιμάται 900.000 ευρώ!
Απ’ τα (ελληνικού
ενδιαφέροντος) γλυπτά του έργα, ξεχωρίζω το μαρμάρινο άγαλμα με βάση «Ανακρέων,
Βάκχος, Έρως» (Παρίσι, 1878), η «Ομφάλη» (1887), η «Ταναγραία» (σε φυσικό
μέγεθος, 1890), κ.ά.
 |
| Ταναγραία, γλυπτό έργο σε φυσικό μέγεθος του Ζερόμ. Τι καλά που θα ήταν να ζητούσαν οι Βοιωτοί ένα αντίγραφο αυτού του αγάλματος και να το εξέθεταν στο Μουσείο ή στην Τανάγρα, ή σε κάποια άλλη πόλη του νομού Βοιωτίας... |
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Ληδα, Κυκνος, μυθος, Ζευς, Τυνδαρεως, Σπαρτη, διδυμοι, αυγο, Καστωρ, Κλυταιμνηστρα, Πολυδευκης, Πωλος, Ωραια Ελενη, Διας, Τρωικος Πολεμος, Ιλιαδα, Οδυσσεια, εμφυλιος πολεμος, Ομηρος, Καστορας, διδυμα, Διοσκουροι, ανατολιτισμος, Νεοελληνες, Καφε λε Προκοπ, Μονπαρνας, σουρεαλισμος, αισθησιασμος, ερως, απολαυση, Βεζουλ, Παρισι, Γαλλια, γλυπτης, ζωγραφος,
Ρωμη, Ντελαρος, Ρωσια, Κριμαικος πολεμος, Κωνσταντινουπολη, Ανατολη, Ελλαδα, Τουρκια, Αιγυπτος, Ωζιε, Μπαρτολντι, Καιρο, Αρβανιτες, σκακι, φρουραρχειο, καπνισμα, Βοναπαρτης, Πομπηια, πορνειο, Διογενης, Σωκρατης, Αλκιβιαδης, Ασπασια, Φρυνη, Αρειος Παγους, Χαμαμ, Προυσα, Πυγμαλιων, Γαλατεια, Πολυφημος, Συρια, Ιερουσαλημ,
Μικρα Ασια, Νεκρα Θαλασσα, Αγια Αικατερινη Σινα, Πετρα Ιορδανια,
Αλεξανδρεια, Ισπανια, Αλγερια, Παλαιστινη, φορεσια, Εγγυς Ανατολη, Μαυριτανοι, λουτρο, Αφρικη, Ανακρεων,
Βακχος, Ομφαλη, Ταναγραία, Ταναγρα, Αρβανιτης καπνος, σκυλος, Ζερομ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook