Η ιστορία της Κοίμησης της Θεοτόκου - Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες μεταξύ της Κοίμησης της Θεοτόκου και των Ελευσινίων Μυστηρίων!

Η ιστορία

της Κοίμησης της Θεοτόκου

Υπάρχουν αρκετές ομοιότητες

μεταξύ της Κοίμησης της Θεοτόκου

και των Ελευσινίων Μυστηρίων!

 Σήμερα πολλοί δεν καταλαβαίνουν γιατί το κράτος αποφάσισε να ορίσει τον Δεκαπενταύγουστο αργία, αφού πέφτει στην μέση των καλοκαιρινών διακοπών! Υπενθυμίζουμε ότι αυτή είναι η ημέρα που εορτάζεται η Κοίμηση της Θεοτόκου, και ότι στην Γαλλία για πολλές δεκαετίες, η εθνική εορτή δεν εορταζόταν στις 14 Ιουλίου αλλά στον 15αύγουστο.

Αλλά τί είναι η Κοίμηση της Θεοτόκου; Σύμφωνα με τους καθολικούς και τους ορθοδόξους, αυτός ο όρος σηματοδοτεί την άνοδο της Παρθένου Μαρίας στους ουρανούς[1]. Παρ’ όλα αυτά αν και η Ρωμαϊκή Εκκλησία χρησιμοποιεί τον όρο «Ανάληψη», οι ορθόδοξοι προτιμούν τον όρο «Κοίμηση». Οι τελευταίοι θυμούνται έτσι ότι η Μαρία ανέβηκε στους ουρανούς με το υλικό της σώμα, αλλά μετά τον θάνατό της.

Κατ’ άλλην εκδοχή, ο πάπας Πίος ΧΙΙ ανήγαγε την Ανάληψη σε δόγμα τον Νοέμβριο 1950, θυμίζοντας ότι η Μαρία είχε ανεβεί στους ουρανούς απαλλαγμένη από όλα τα αμαρτήματα.[2]

Με την πρώτη ματιά, πρέπει να σημειωθεί ότι η γιορτή της Κοίμησης-Ανάληψης της Θεοτόκου, όπως πολλές χριστιανικές γιορτές (όπως η Ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου ή τα Χριστούγεννα), πιθανότατα αντλεί τις ρίζες της από μια «παγανιστική»[3] τελετή. Πράγματι, μπορούμε να παρατηρήσουμε αρκετές ομοιότητες μεταξύ της Κοίμησης της Θεοτόκου και των μυστηρίων της Ελευσίνας, που εόρτασαν προς τιμήν της θεάς Δήμητρας.

Άγαλμα της θεάς Δήμητρας, του 16ου αιώνα.
Μουσείο Λούβρου, Παρίσι.

Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, η θεά Δήμητρα αποφάσισε να περιπλανηθεί στον κόσμο αναζητώντας την Κόρη της (Coré)[4], έχοντας μάθει ότι είχε απαχθεί. Η θεά της γεωργικής συγκομιδής, η Δήμητρα, στην αναζήτησή της, σταμάτησε να γονιμοποιεί την γη, προκαλώντας μεγάλη πείνα. Μια ημέρα επέρασε ανώνυμα από την πόλη της Ελευσίνος, όπου οι κάτοικοι την υπεδέχθησαν με καλοσύνη. Προκειμένου να τους ευχαριστήσει για την φιλοξενία τους, η Δήμητρα τους εδίδαξε την τέχνη της γεωργίας και τους εισήγαγε στα μυστήριά της.

Εν συνεχεία, η θεά έμαθε ότι ο Κόρη είχε απαχθεί από τον Άδη και ότι ήταν φυλακισμένη στον Κάτω Κόσμο. Σε συνεννόηση με τον Δία, οι πρωταγωνιστές κατάφεραν να καταλήξουν σε συμφωνία: η Κόρη ήταν ελεύθερη να συναντήσει την μητέρα της, αλλά έπρεπε παρ’ όλα αυτά να παραμείνει στον κάτω Κόσμο για τρεις μήνες τον χρόνο, υπό την ονομασία Περσεφόνη. (Κατά τους τρεις αυτούς μήνες, η Δήμητρα δεν γονιμοποιούσε την Γη. Με αυτόν τον τρόπο οι Έλληνες εξηγούσαν το πέρασμα από το καλοκαίρι στον χειμώνα).

Υπάρχουν πολλά στοιχεία που επιτρέπουν την σύνδεση την Κοίμησης της Θεοτόκου με τα μυστήρια της Ελευσίνος. Η Μαρία, όπως η Δήμητρα, πένθησε την απώλεια του παιδιού της, κατέβηκε στον Κάτω Κόσμο. Η μοναστική παράδοση επιβάλλει νηστεία πριν από τις 15 Αυγούστου, όπως απαιτείτο πριν από την έναρξη των μυστηρίων της Ελευσίνος. Τέλος, δεν μοιράζονται οι δύο γυναίκες τα ίδια χαρακτηριστικά, δηλαδή την γονιμότητα και την ζωή;

Τα μυστήρια της Ελευσίνος καταργήθηκαν επισήμως στα τέλη του 4^ου  αι. μ.Χ. από τον αυτοκράτορα Θεοδόσιο [4]. Ωστόσο, φαίνεται ότι η λατρεία της Δήμητρος είχε επιζήσει μέχρι τον 7^ο αιώνα, όταν ο βυζαντινός αυτοκράτορας Μαυρίκιος αποφάσισε να εορτάσει την Κοίμηση της Θεοτόκου στις 15 Αυγούστου. Ο σκοπός του τελευταίου ήταν, ίσως, να δημιουργήσει ένα είδος συγκριτισμού, εξομοιώνοντας την λατρεία της Δήμητρας με αυτήν της Παναγίας.

Η Ανάληψη και η Κοίμηση, είναι όροι που χρησιμοποιούνται
για να δείξουν το ίδιο γεγονός.
Έχουν αποδοθεί σε εικονογραφίες εντελώς διαφορετικές.
Στην καθολική παράδοση (αριστερά) η Μαρία ακτινοβολεί γεμάτη ζωή
που ανεβαίνει στον ουρανό.
Στην ορθόδοξη παράδοση (δεξιά), ο Χριστός προσωποποιημένος
μεταφέρει την ψυχή και το σώμα της νεκρής μητέρας του.

Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί, ότι η εξαφάνισις της Μαρίας δεν αναφέρεται ούτε στην Βίβλο ούτε στα κείμενα των πρώτων αιώνων της εποχής μας. Στην Δύση, ήταν ο Γρηγόριος της Τουρ (Τουρώνης), ο οποίος στα τέλη του 6^ου αιώνα ήταν ο πρώτος που αναφέρθηκε στις τελευταίες ημέρες της Μαρίας, βασιζόμενος σε κείμενα (ίσως από την Αίγυπτο;) από τον προηγούμενο αιώνα.

Η Παναγία, αισθανόμενη ότι φθάνει το τέλος της, έλαβε την επίσκεψη των αποστόλων, που επέστρεψαν από τα διάφορα μέρη, όπου είχαν πάει να κηρύξουν. Στον θάνατο της Μαρίας, ο Ιησούς εμφανίσθηκε για να λάβει την ψυχή της μητέρας του και η νεκρή ετάφη στους πρόποδες του Όρους των Ελαιών. Λίγες ημέρες αργότερα, ο Χριστός εμφανίσθηκε ξανά, παίρνοντας το σώμα της Παναγίας στον ουρανό.

Αλλά, σύμφωνα με άλλο κείμενο, η Μαρία είχε καταφύγει στην ελληνική πόλη Έφεσο, με την συνοδεία του αποστόλου Ιωάννη, μετά τον θάνατο του Ιησού (ο στόχος ήταν να προστατευθεί από τις διώξεις). Επομένως, στην πόλη αυτή και όχι στην Ιερουσαλήμ, έγινε η Κοίμηση της Θεοτόκου.

Το "σπίτι της Παρθένου Μαρίας" (Meryem Ana Evi),
όπου έζησε τα τελευταία χρόνια της η Παναγία.
Επ' αυτού εκτίσθη παρεκκλήσι. Στην Έφεσο.

Η Κοίμηση της Θεοτόκου, που εορτάζεται στην Ανατολή από την εποχή του αυτοκράτορα Μαυρίκιου, τον 6^ο αιώνα μ.Χ., δεν εορτάσθηκε στην Ρώμη παρά από τον επόμενο αιώνα, με πρωτοβουλία του πάπα Θεόδωρου (αρχικά εορταζόταν με το ελληνικό της όνομα, και κατά την διάρκεια του 8^ου αιώνα η Αγία Έδρα αποφάσισε να χρησιμοποιήσει τον όρο Ανάληψη).

Κατά την διάρκεια των δεκαετιών που ακολούθησαν, αυτή η εορτή εξαπλώθηκε σε όλη την Ευρώπη. Η 15^η Αυγούστου, ημέρα της εορτής της Κοίμησης της Θεοτόκου, είναι αργία σε πολλές καθολικές χώρες (Γαλλία, Ιταλία, Πορτογαλία, Πολωνία, Αυστρία, κλπ.). Οι παραδοσιακά προτεσταντικές χώρες, όπως η Αγγλία, η Γερμανία και οι Ηνωμένες Πολιτείες, δεν εορτάζουν αυτό το γεγονός.

Στην Γαλλία, ο Ναπολέων αποφάσισε το 1806, ότι στις 15 Αυγούστου θα εορτάζεται ο Άγιος Ναπολέοντας. Εμπνεόμενος από ένα ιστορικό πρόσωπο του οποίου η ύπαρξη αμφισβητείται (ο άγιος Νεόπολης / Neopolis ήταν ένας μάρτυρας που, ίσως, έζησε τον 4^ο αιώνα μ.Χ.). Στόχος του αυτοκράτορα ήταν ένα είδος συγκριτισμού μεταξύ μιας θρησκευτικής εορτής, της Κοίμησης της Θεοτόκου και μιας κρατικής εορτής, του… αγίου Ναπολέοντα.[5]

Έτσι, η εθνική εορτή, τουλάχιστον μέχρι το 1815, εορτάζετο στις 15 Αυγούστου.

Προφανώς μετά την Επανάσταση, ο άγιος Ναπολέων δεν εορταζόταν παρά μόνον από τους βοναπαρτικούς, νοσταλγούς της αυτοκρατορίας. Το 1852, ο Ναπολέων ΙΙΙ[6], έγινε αυτοκράτωρ μετά από πραξικόπημα, και αποφάσισε να επιβάλει αυτήν την εορτή με διάταγμα.

Ο εορτασμός, τόσο κοσμικός όσο και χριστιανικός, στις 15 Αυγούστου, παρέμεινε η εθνική εορτή μέχρι το 1870, ημερομηνία εισόδου στον πόλεμο κατά της Πρωσίας. Μετά από αυτή την καταστροφική σύγκρουση για την Γαλλία, ανακηρύχθηκε η δημοκρατία και ο άγιος Ναπολέων εξαφανίσθηκε για πάντα.

Οι νέοι ηγέτες, εχθρικοί τόσο προς την αυτοκρατορία όσο και προς την Εκκλησία, αποφάσισαν τον Μάιο του 1880 ότι η εθνική εορτή θα εορτάζεται στο εξής στις 14 Ιουλίου.

ΠΗΓΗ: L'histoire de l'Assomption.

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΓΑΛΛΙΚΑ: ΜΒ για το ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την Παναγία, και τα έθιμα των εορτών της,

βλ. Γ. Λεκάκη «Τάματα και Αναθήματα».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Οι Προτεστάντες δεν αναγνωρίζουν την Ανάληψη της Θεοτόκου, αρνούμενοι να εξισώσουν την Παναγία με τον Θεό. Θεωρούν την Μαρία ως δευτερεύουσα προσωπικότητα, υπενθυμίζοντας ότι αναφέρεται ελάχιστα στην Βίβλο.

[2]  Η άμωμη σύλληψη είναι ένα δόγμα της Καθολικής Εκκλησίας, που καθιέρωσε ο πάπας Πίος ΙΧ τον Δεκέμβριο του 1854. Αναφέρει ότι η Μαρία, με την ιδιότητα της μητέρας του Ιησού, ήταν απαλλαγμένη από το προπατορικό αμάρτημα. Η θεωρία αυτή δεν αναγνωρίζεται από την Ορθόδοξη Εκκλησία, η οποία θεωρεί ότι η άμωμη σύλληψη έκανε την Θεοτόκο περισσότερο θεά, παρά μια απλή γυναίκα, αναγκάζοντάς την να χάσει την ελεύθερη βούλησή της. Σημειώνεται ότι αυτό το δόγμα δεν σχετίζεται με την παρθενία της Μαρίας, αναγνωρισμένη από καθολικούς και ορθόδοξους.

[3] Σ.σ.: Το γαλλικό κείμενο χρησιμοποιεί αυτόν τον όρο, από την ελληνική λέξη πάγος – πέτρα, αλλά είναι λανθασμένος. Διότι οι αρχαίοι, αλλά και κανείς πιστός, δεν λατρεύει το υλικό από το οποίο είναι φτιαγμένο το είδωλο, αλλά τον συμβολισμό αυτού.

[4] Σ.σ.: Η κόρη της Δήμητρος Περσεφόνη, έμεινε γνωστή και μόνο με την ιδιότητά της: Κόρη.

[5] Ο Ναπολέων γεννήθηκε επισήμως στις 15 Αυγούστου 1769, αν και η ημερομηνία γέννησής του αμφισβητείται.

[6]  Ο Λουδοβίκος Ναπολέων Βοναπάρτης ήταν ο ανιψιός του Ναπολέοντα Ι, και εγγονός του από τον γάμο του (η μητέρα του, Ορτανσία / Hortense, ήταν η κόρη του Αλεξάνδρου de Beauharnais και της συζύγου του Ιωσηφίνας. Η τελευταία όταν χήρεψε το 1794, στη συνέχεια παντρεύτηκε τον Ναπολέοντα Ι).

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΠΑΝΑΓΙΑ, ΜΑΡΙΑ, ΘΕΟΤΟΚΟΣ, ΚΟΙΜΗΣΗ ΘΕΟΤΟΚΟΥ, ΔΕΚΑΠΕΝΤΑΥΓΟΥΣΤΟΣ, ΕΦΕΣΟΣ, ΕΛΕΥΣΙΝΙΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ, ΕΛΕΥΣΙΝΑ, ΕΛΕΥΣΙΣ, ΧΡΙΣΤΟΣ, ΘΑΝΑΤΟΣ, ΑΝΑΛΗΨΗ, ΚΟΡΗ, ΠΕΡΣΕΦΟΝΗ, ΑΔΗΣ, ΘΕΟΔΟΣΙΟΣ, ΜΑΥΡΙΚΙΟΣ, Γρηγοριος, Τουρ, Τουρωνη, παπας, παππας, Πιος, αποστολος Ιωαννης, Ναπολεων, αγιος Νεοπολης, αγιος Ναπολεων, Γαλλια, προτεσταντες, καθολικη εκκλησια, ορθοδοξη εκκλησια, παγανισμος, Ορτανσια, Ιωσηφινα, Αιγυπτος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ