«Αν το θέατρο
θα ήθελε να είναι
συνεπές
με τον ρόλο
που οφείλει να παίζει
στην κοινωνία,
κανονικά, θα έπρεπε
να κατεβάσει ρολά»…
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ
του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΥ
Στην ΔΕΣΠΟΙΝΑ
ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ – διδάκτορος του
Πανεπιστημίου Αθηνών
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Κάποιοι θεωρούν το πολιτικό θέατρο
αποκλειστικά όργανο προπαγάνδας. Ωστόσο αγνοούν ότι το θέατρο είναι πολιτική
πράξη σε ευρύτερο πλαίσιο. Πώς ορίζετε εσείς το πολιτικό θέατρο;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Για να είμαι τελείως ειλικρινής, το τελευταίο
διάστημα πιστεύω ότι, αν το θέατρο θα ήθελε να είναι συνεπές με τον ρόλο που
οφείλει να παίζει στην κοινωνία, κανονικά, θα έπρεπε να «κατεβάσει ρολά»,… που
λένε. Αν και κατανοώ απολύτως, τι σημαίνει αστικό-εμπορικό θέατρο: λειτουργεί
βιοποριστικά για τους ανθρώπους του θεάτρου, και διασκεδαστικά, ανακουφιστικά
και παρήγορα για τους θεατές – και, άρα, δεν μπορεί να σταματήσει αυτή η
διαδικασία… Αλλά, εν τούτοις, θα περίμενε κανείς, εάν και εφόσον το θέατρο
είναι λειτούργημα, και άρα έχει μια κοινωνική αποστολή, πως θα ανταποκριθεί στα
αιτήματα των καιρών. Και αν δεν υπάρχουν έργα (και οι παραστάσεις των) που να
εκφράζουν την αγωνία του σημερινού ανθρώπου,… ε, τότε… το θέατρο, ομολογώντας
την αμηχανία του,… ε, καλύτερα ας «κατεβάσει τα ρολά»…
Όντως, αυτά που συμβαίνουν σήμερα, κι αυτά που
έρχονται… κανένα έργο δεν μπορεί να τα εκφράσει ακριβώς. Η πραγματικότητα,
δυστυχώς, μας έχει ξεπεράσει... Και πιστεύω ότι θα περίμενε κανείς, μιας και το
ψυχολογικό θέατρο απ’ ό,τι φαίνεται έχει κάνει πια τον κύκλο του, τώρα το
θέατρο να συντονιστεί και πάλι με την εποχή μας και να ανατρέξει στους μεγάλους
πνευματικούς δημιουργούς. Και γιατί όχι, να ξανοιχτεί και πάλι, χωρίς ενοχές,
στην ευρύτερη περιοχή του πολιτικού θεάτρου.
Το τι είναι, όμως, ακριβώς πολιτικό θέατρο… ε,
αυτό πια,… ναι, είναι μια ολόκληρη συζήτηση!… Πάντως, εξ ορισμού και μόνο, θα
λέγαμε πως το θέατρο, έτσι κι αλλιώς από την φύση του, είναι πολιτικό!
Γεννήθηκε στην Αθήνα, κι είναι παιδί της δημοκρατίας! Σμίλευε συνειδήσεις,
πολίτες, ώστε να συμμετάσχουν ενεργά στον θεσμό της δημοκρατίας! Οι παραστάσεις
ήταν κάτι σαν γενικές συνελεύσεις, ολομέλειες… Όλη η πόλη ήταν εκεί! Κι όλοι
ήξεραν όλους! Ήταν η κλίμακα της πόλης τέτοια, που το επέτρεπε αυτό… Τώρα,… δεν
είναι το ίδιο…
Το πολιτικό θέατρο, ανάλογα με την εποχή και
την συνθήκη επιλέγει τις ανάλογες δυναμικές εκφραστικότητες, και ναι, όντως,
φτάνει και μέχρι την προπαγάνδα!… Αλλά, και γιατί όχι;! Αν δίπλα μας, γύρω μας
μαίνεται ο πόλεμος και μυρίζει σκοτωμένο ανθρώπινο αίμα, τότε… το θέατρο,
αναγκαστικά, οφείλει όχι μόνο να κάνει προπαγάνδα αλλά και να ουρλιάξει
ακόμα-ακόμα! Εάν λέγοντας «προπαγάνδα», εννοούμε βεβαίως το να ειπωθούν τα
πράγματα με το όνομά τους – κι ο συγγραφέας να πάρει μια θέση ξεκάθαρη και να
την προτείνει στους θεατές… Αυτά σε καιρό πολέμου…
Σε καιρό ειρήνης, το θέατρο έχει την
πολυτέλεια και τον χρόνο να διδάξει τους θεατές του πιο διακριτικά και χωρίς πίεση
χρόνου – υπαινισσόμενο… Έχει την πολυτέλεια να φιλοσοφήσει, να
δείξει την αθέατη πλευρά των πραγμάτων, κι εσύ, ο θεατής έχεις την ευκαιρία,
μιας και βρίσκεσαι σε «σχόλη», να δεις τα δεδομένα, να κρίνεις, να διακρίνεις,
να επιλέξεις, κ.λ.π…. Το ερώτημα, όμως, που προκύπτει είναι αν ανα-γνωρίζουμε
όλοι μας… την εμπόλεμη ή όχι συνθήκη… Την αναγνωρίζουμε; Γιατί, και τώρα έχουμε
πόλεμο! Είμαι από αυτούς που το πιστεύουν αυτό: ναι, έχουμε πόλεμο! Άλλοι όμως,
έχουν μιαν άλλη αντίληψη των πραγμάτων… Εκτιμούν ότι διανύουμε καιρούς
δύσκολους μεν, ειρηνικούς δε! Και μάλιστα ότι απολαμβάνομε και τα αγαθά μιας
(φιλελεύθερης – ασχολίαστο…) δημοκρατίας…
Πολιτικό είναι το θέατρο εκείνο που αφορά
όλους μας!… Που τα θέματά του έχουν να κάνουν με τα «κοινά», με την κοινωνία,
με την συλλογικότητα! Το πολιτικό θέατρο (θέλει να) απευθύνεται σε πολίτες, κι
όχι σε υπηκόους! Έχει έγνοια τον πολίτη – τον θεωρεί σεβαστή και με κύρος
μονάδα ενός συνόλου που λέγεται κοινωνία, πόλη, κράτος, χώρα… Όμως, σε καιρούς
μετανεωτερικότητας, όπως οι δικοί μας, όλα αυτά φαντάζουν ανέφικτα, μιας και οι
σημερινοί καιροί σμιλεύσανε τον άνθρωπο διαφορετικά, τον έκαναν ολίγον
απάνθρωπο… Ο άνθρωπος, από άνθρωπος έγινε άτομο! Από πρόσωπο, αριθμός… Η
απόλυτη πτώση!... Σε κάθε περίπτωση, εύχομαι η εποχή μας, η χώρα μας, η
κοινωνία μας να μην φτάσει στο σημείο εκείνο ώστε να χρειαστεί το θέατρο της
προπαγάνδας…
Όταν, πριν πολλά χρόνια, πρωτοδιάβασα το
«ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΓΙΑ ΕΝΑ ΝΕΟ ΘΕΑΤΡΟ» του Π. Π. Παζολίνι, ενθουσιάστηκα!… Πριν μερικά
χρόνια το ξαναδιάβασα. Αλλοίμονο! Πόσο επίκαιρο είναι – αν και γράφτηκε 50
χρόνια πριν! Δημοσιεύτηκε τον Μάρτιο του 1968 στο λογοτεχνικό περιοδικό «Nuovi Argoumenti» («Νέα Θέματα»), την διεύθυνση του οποίου
είχαν ο Πιέρ Πάολο Παζολίνι, ο Αλμπέρτο Μοράβια, και ο Αλμπέρτο Καρότσι. Θα
ήταν καλό να το διαβάσει κανείς… Θα αντιληφθεί αμέσως το υγιές πολιτικό
ένστικτο αυτού του μεγάλου ποιητή-δημιουργού!
Οραματίζεται ένα νέο θέατρο, το «θέατρο του
Λόγου», και καλεί τους θεατές λέγοντάς τους τα εξής: «Ελάτε να παρακολουθήσετε
τις παραστάσεις του “θεάτρου του Λόγου” με την ιδέα ότι περισσότερο θα
ακούσετε, παρά θα δείτε (απαραίτητος περιορισμός για να κατανοήσετε καλύτερα
τις λέξεις που θα ακούσετε κι επομένως τις ιδέες, που είναι τα πραγματικά
πρόσωπα αυτού του θεάτρου). […] Όλο το ήδη υπάρχον θέατρο μπορεί να χωριστεί σε
δύο κατηγορίες: α΄) το θέατρο της Φλυαρίας, (δηλαδή το αστικό θέατρο)… και…
β΄) το
θέατρο της Κίνησης και της Κραυγής (το αστικό αντιαστικό θέατρο, το θέατρο
δηλαδή της αμφισβήτησης, ). […] Και το “θέατρο της Φλυαρίας” και το “θέατρο της
Κίνησης και της Κραυγής” είναι δύο προϊόντα του ίδιου αστικού πολιτισμού. Και
τα δύο έχουν κοινό το μίσος τους για τον Λόγο. Το “θέατρο της Φλυαρίας” είναι
ένα τελετουργικό όπου η αστική τάξη καθρεφτίζεται, λίγο πολύ βλέποντας τον
εαυτόν της εξιδανικευμένο, ωστόσο πάντα αναγνωρίσιμο. […] Το “θέατρο της
Κίνησης και της Κραυγής” έχει ως αποδέκτη την αστική τάξη (δίχως την οποία
αστική τάξη θα ήταν αδιανόητο να υπάρξει).»
Διαβάζοντας και ξαναδιαβάζοντας το «ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ»
του Παζολίνι, πείθομαι ότι αυτό που οραματίστηκε εκείνος ως «θέατρο του Λόγου»,
αυτό θα έλεγα πως ταιριάζει σήμερα στην εποχή μας! Αυτό, κατά την γνώμη μου, θα
ήταν το ιδανικό σημερινό πολιτικό θέατρο! Το θέατρο όπου : «οι ιδέες, είναι τα
πραγματικά πρόσωπα του θεάτρου»!!! Τι σπουδαίος προφήτης-δημιουργός! Κατάλαβε
πολύ νωρίς… την επερχόμενη λαίλαπα, αυτήν που ζούμε κι εμείς σήμερα! Το
σημερινό θέατρο, στην χώρα μας (που εδώ και καιρό έπαψε να είναι χώρα, κι
έγινε… χώρος!) σε κάθε περίπτωση… εξακολουθεί να είναι αστικό! Με ό,τι αυτό
συνεπάγεται… Κι ενώ είναι «θέατρο της Φλυαρίας», σέρνεται ράθυμα κι
αριστοκρατικά στις σκηνές, παριστάνοντας ότι είναι «θέατρο της αμφισβήτησης»,
επειδή οι σύγχρονες τάσεις τού «εκμαιεύουν» μια δήθεν Κίνηση και μια τάχα μου
Κραυγή! Γελοιότητες… Εδώ, ο κόσμος χάνεται…
Μου έρχονται στο νου τα λόγια του Άρη Φακίνου,
από ένα του άρθρο στα «ΝΕΑ», κάπου 20 χρόνια πριν, με τον τίτλο «Έλληνες ή
μαϊμούδες;» : «Οι λαοί που αναγκάζονται να υποταχθούν πολιτικά και στρατιωτικά,
μπορεί να ελπίζουν ότι κάποτε, με χρόνια, με καιρούς και αγώνες, θα ανακτήσουν
την ελευθερία και την ανεξαρτησία τους. Εκείνοι, όμως, που αλλοτροιώνονται και
υποτάσσονται πολιτισμικά, είναι καταδικασμένοι να χαθούν από το πρόσωπο της
γης, να πεθάνουν. […] Οι μεγάλες μάχες που θα κρίνουν το μέλλον μας, το μέλλον
του Ελληνισμού γενικότερα, θα γίνουν, γίνονται ήδη δίχως να το έχουμε πάρει
χαμπάρι, στο πολιτισμικό αλώνι.»
Τα «πολιτισμικά μνημόνια» έχουν έρθει στο
ελληνικό θέατρο πολύ πριν το 2009… Πολλά χρόνια πριν το ελληνικό θέατρο
περνούσε ήδη από «αξιολογήσεις» και έδινε ήδη τα διαπιστευτήριά του… Αυτό που
ζει η χώρα μας τώρα, αυτήν την κρίση, την αλλοτροίωση, την υποταγή, την
ματαίωση, την ανελευθερία, την υποτέλεια στους οικονομικούς μας δυνάστες, το
θέατρο -αυτά όλα!- τα έχει ήδη περάσει, και νιώσει στις σκηνές του, τουλάχιστον
δύο δεκαετίες πριν… Οι πολιτιστικοί, πολιτισμικοί και θεατρικοί του δε
δυνάστες, εντελώς συμπωματικά έχουν την ίδια ιθαγένεια… που έχουν και οι
αντίστοιχοι οικονομικοί! Συμπτώσεις… Σημεία των καιρών… Σημεία και… τέρατα!...
Αν μπορούσε ακόμα να ελπίζει κανείς σε κάτι,
θα έλεγε ότι το πολιτικό θέατρο επείγει να πάρει την σκυτάλη, επείγει να
αναλάβει δράση! Αλλά, φοβάμαι ότι πλέον είναι αργά… Ηττηθήκαμε… Στην ρητορική
ερώτηση του Άρη Φακίνου (την διατυπώνει στο προηγούμενο άρθρο που αναφέραμε) «Θα
χρησιμοποιήσουμε το αναμφισβήτητο βάρος, τις δυνατότητες και τις διεθνώς
σεβαστές αξίες του πολυχιλιόχρονου πολιτισμού μας ή θα καταντήσουμε παπαγάλοι ή
μάλλον θλιβερές μαϊμούδες;» θα απαντούσα ότι : φευ, καταντήσαμε ήδη θλιβερές
μαϊμούδες…
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Ως καλλιτέχνης-διανοούμενος τι σας ενοχλεί
περισσότερο στις σύγχρονες τάσεις στο θέατρο;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Α,… σας
ευχαριστώ πολύ… Mε
κολακεύεται, αλλά –χαχαχα– … δεν είμαι διανοούμενος! Δεν παράγω πρωτογενή
σκέψη! Δεν είμαι καν μορφωμένος! Θα αποδεχόμουν, ίσως, μόνον το
«καλλιεργημένος», και μάλιστα τόσο καλλιεργημένος όσο εξυπακούεται ότι είναι (ή
χρειάζεται να είναι) κανείς για να μπορεί να χαρακτηριστεί τουλάχιστον
«καλλιτέχνης»… Αποδέχομαι το «καλλιτέχνης», και μοχθώ νυχθημερόν σκεπτόμενος
για το «καλλιεργημένος»…
Καλύτερα ας
μιλήσω πρώτα ως θεατής, κι όχι ως ηθοποιός ή ως σκηνοθέτης…
Ομολογώ ότι
δεν έχω εποπτεία των σύγχρονων τάσεων στο σύνολό τους… Ενημερώνομαι, όμως, όσο
μπορώ περισσότερο. Από αυτά, πάντως, που έχουν πέσει στην αντίληψή μου, κι
έχοντας πάντα κατά νου ότι οι πολιτικές καταστάσεις που ζούμε σήμερα είναι πολύ
άγριες, κι ότι έρχονται πολύ δύσκολοι καιροί... (πόλεμος γαρ – ο πλανήτης
ολόκληρος είναι ένα καζάνι που βράζει... Συρία, Παλαιστίνη, Υεμένη, Σομαλία,
Ινδία κ.λ.π. κ.λ.π.) θα έλεγα, διακινδυνεύοντας να ακουστώ απόλυτος και
αφοριστικός, πως: φτάνει πια, με αυτές τις «σύγχρονες τάσεις» – αρκετή
σαχλαμάρα επωάσαμε, δεχτήκαμε, ανεχτήκαμε, αφομοιώσαμε, δημιουργήσαμε,
καταναλώσαμε!!! Φύκια για μεταξωτές κορδέλλες… Ζούμε σε μια περίοδο κρίσης,
παρακμής και αμηχανίας του καπιταλισμού, κι η τέχνη (με την αμηχανία ιδιαιτέρως
που διακρίνει τις «σύγχρονες τάσεις») μοιραία αντανακλά αυτήν του την παρακμή,
και ταυτοχρόνως την ήττα του ανθρώπου, ως φυσικό επακόλουθο αυτής της κρίσης
του καπιταλισμού…
Οι σύγχρονες
τάσεις παραείναι αστικές για τα γούστα μου… Περιφέρουν νωχελικά την πλήξη τους
και την ανία τους, την καπιταλιστική αμηχανία τους, έχοντας πάνω τους τα
σημάδια που επιφέρει η παρατεταμένη, θα ’λεγε κανείς, περίοδος ειρήνης… Τόσο
παρατεταμένη και τόσο ειρήνη (και τόσο προνομιούχα πολυτέλεια!) που εκτίθεται ο
ψυχισμός των ηθοποιών και των σκηνοθετών. Θα ’λεγα πως: ναυλώνουν μια τέχνη
ολόκληρη για να κάνουν τον γύρο μιας βάρκας – παραφράζοντας έναν αγαπημένο μου
στίχο-σκέψη της Κικής Δημουλά: «ναυλώνουμε έναν κόσμο ολόκληρο για να κάνουμε
τον γύρο μιας βάρκας»! Ναρκισσεύονται οι νέες, σύγχρονες τάσεις, που στην ουσία
ούτε νέες είναι, ούτε σύγχρονες! Δυστυχώς, είναι εξαιρετικά γερασμένες, και
ά-χρονες – εκτός τόπου και χρόνου… Αφημένες, κι αφηρημένες…
Σαν τους
θεατρίνους που χτενίζονται στον καθρέφτη τους στο καμαρίνι τους, και
ξεχάστηκαν… Και δεν βγήκαν στην σκηνή, κι η παράσταση τρέχει… Κι ακούγεται η
φωνή του διευθυντή της σκηνής: « Προσοχή – προσοχή! Εδώ, Global Theater! ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ! Παρακαλούμε τους
ηθοποιούς του θεάτρου μας, να πάψουν να χτενίζονται στα καμαρίνια τους και να
βγουν στην σκηνή του κόσμου! Η παράσταση της ζωής, συνεχίζεται! Σε λίγα λεπτά
ξεκινά η Δ΄ και τελευταία πράξη! Και επειδή είστε και ολίγον αφηρημένοι, σας
θυμίζουμε ότι το έργο που παίζουμε είναι η τραγωδία : «Ο ΚΟΣΜΟΣ ΧΑΝΕΤΑΙ», του Human Man! Σας ευχαριστούμε! Μετά τιμής –
εκ της διευθύνσεως του Global
Theater!»
Μάλιστα: «Η
παράσταση της ζωής συνεχίζεται!»
Κι οι
σύγχρονες τάσεις ναρκισσεύονται αυτάρεσκα! Πιστές υπηρέτριες της
μετανεωτερικότητας! Κοιτάνε κι αυτές –πιστές στις επιταγές της «μοδός»– μόνον
τον εαυτόν τους! Διόλου δεν ενδιαφέρονται για τους θεατές! Για το «κοινό»!
Διόλου! Αφημένες, αφηρημένες, γερασμένες… Κουβαλάνε το γήρας, ίσως, το ίδιου
μας του πολιτισμού… Αλλά, με τον τρόπο αυτό, ασυνείδητα,… καλούν-καλούμε το
κακό, επιζητούμε τον τρόμο, την φρίκη… Και, το κακό νομοτελειακά… –τι θα κάνει
και το κακό, κακό είναι!– θα έρθει! Ζούμε ήδη τα πρώτα από τα έσχατα! Έχει
κανείς καμμία αμφιβολία; Δεν νομίζω… Κι όμως, η λέξη και μόνο «κοινό», ο
σπουδαίος αυτός ορισμός, στα πάντα υπέροχα ελληνικά, των θεατών και των
ακροατών μας, θα περίμενε κανείς πως θα μας έδειχνε τον δρόμο… Το «κοινό»…
«Κοινό»… Ας «ακούσουμε» ξανά αυτόν τον όρο: «κοινό»… «Κοινό»!!!
Κατά τα
άλλα… αν χρειάζεται να πω κάτι, –χαχαχα– έτσι για το καλό, κάτι πιο ειδικό, ως
ηθοποιός και ως σκηνοθέτης, θα έλεγα ότι αναγνωρίζω, μετά λύπης μου, πως οι
σύγχρονες τάσεις νίκησαν! Μετά την γνωστή, από τον προηγούμενο ήδη αιώνα,
ξέρετε, αντιπαράθεση : «φόρμα ή περιεχόμενο;», οι σύγχρονες τάσεις νίκησαν το
περιεχόμενο, και ανέδειξαν στο βάθρο νικήτρια την φόρμα!… Κι έτσι, τα τελευταία
χρόνια ειδικά το σύγχρονο (;) θέατρο αποδομώντας τα πάντα υπηρετεί,
αποκλειστικά σχεδόν θα ’λεγε κανείς, την φόρμα! Αποδομώντας και διαλύοντας το
περιεχόμενο!… Μα, απ’ την άλλη, θα πει κανείς: κάτι τέτοιο δεν συντελείται
ευρύτερα και στην κοινωνία μας;… Ναι, βεβαίως!…Τα πάντα (φαίνεται) να
διαλύονται… Άρα: μήπως, απλώς, λειτουργεί ως καθρέφτης το σημερινό θέατρο; Ή,
μήπως, καθρεφτίζοντας συμβάλλει, άθελά του ίσως, στην σύγχυση και στην διάλυση,
υπηρετώντας εντέλει (σκοτεινά) σχέδια άλλων, σκοτεινές σκοπιμότητες;… Και ξέρουμε πια πολύ καλά πως: ό,τι
συμβάλλει στην σύγχυση, οι εξουσίες… το λατρεύουν! Προφανώς! Επειδή… πολύ τους
εξυπηρετεί! Κι αμέσως το κάνουν… μόδα! Σύγχυση, λοιπόν, κι ό,τι να ’ναι – είναι
καλοδεχούμενη! Οι εξουσίες το ξέρουν καλά πως: το θέατρο ασκεί εξουσία! Κι όχι
μόνον το θέατρο, κάθε μορφή θεάματος και ακροάματος! Γι’ αυτό και είναι… και…
κατά… πάνω του! Αντιλαμβάνομαι πως όλα αυτά θα ακούγονται υπερβολικά… Αλλά,…
δεν με πειράζει… Εύχομαι, βεβαίως, τα πράγματα να μην είναι έτσι, και να κάνω
λάθος! Υπομονή… Θα φανεί, εκ του
αποτελέσματος… Στα έσχατα…
Μέχρι τότε, καλό θα ήταν, αφού δεν έχουμε
τίποτα κοινό με το «κοινό» (μιας κι αυτή υποθέτω είναι η αιτία που το αγνοούμε
κατάφορα!) ας έχουμε ολίγον κατά νου την δημόσια εικόνα μας… Διαπράττουμε ύβρι,
χωρίς ίσως να το καταλαβαίνουμε… Πολλές φορές, ελλείψει «κοινού» και
περιεχομένου ( έργου τε και… δικού μας!) χάσκει από σκηνής η φόρμα κενή, κενή
περιεχομένου – ας επαναλάβω: έργου τε και…
δικού μας!… Χάσκει αυτή, χάσκουμε κι εμείς… Χωρίς κοινό… - στο κενό! Κι έτσι,
αντί για «καλλιτέχνες» μας περνούν για «περιστατικά» (κυριολεκτώ!) που χρήζουν
νοσηλείας (όχι όλοι, σαφώς – κάποιοι, όμως, …
χαχαχα, επειγόντως στα επείγοντα!) , μιας και η νοσηρή ψυχοπαθολογία, που
περιφέρουμε περήφανα και αλαζονικά, γίνεται αντιληπτή δια γυμνού οφθαλμού από
το ευρύ… κοινό!
Αλλά, αυτό που με «ενοχλεί» (για να
χρησιμοποιήσω εντέλει κι εγώ, απολαμβάνοντάς το λίγο, το ρήμα σας) στις
σύγχρονες τάσεις, είναι ότι όλη αυτή η σαδιστική αποδόμηση (η οποία, κακά τα
ψέματα, εκθέτει εξ ίσου σαδιστικά την ελλειμματική λίμπιντο των
συντελεστών-καλλιτεχνών!) υπηρετεί, κατά την γνώμη μου, την ίδια την εξουσία!
Κι όχι το κοινό! Και μάλιστα την υπηρετεί… με χρήματα από το δημόσιο ταμείο! Με
χρήματα, δηλαδή, του… κοινού! Αχ!... Αν αυτές οι σύγχρονες τάσεις έβλεπαν τα κοινά
που έχουμε με το κοινό, τα όμοια… τότε… θα ήταν όλα… διαφορετικά!!!
Είμαι από αυτούς που πιστεύουν ακόμα πως το
έργο είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας του θεάτρου! Πως ο συγγραφέας είναι ο
κατ’ αρχήν και κατ’ αρχάς δημιουργός. Πως αυτός έχει και θέλει να πει κάτι στους
θεατές. Και πως (άρα) όλη η διαδικασία του θεάτρου αυτόν υπηρετεί, τον
συγγραφέα! Πίστευα (και ακόμα το πιστεύω, ακράδαντα) πως
το θέατρο θα ήταν καλό να ξαναγυρίσει στις μεγάλες του πηγές, στα μεγάλα
κείμενα των μεγάλων συγγραφέων και ποιητών, να πάψει να συναγωνίζεται τον
κινηματογράφο και την τηλεόραση (που έχουν, έτσι κι αλλιώς, μιαν άλλην αποστολή
και φυσιογνωμία) και να ξαναβρεί τον εαυτό του, ως ο θρίαμβος του λόγου, και ως
εξαίρετο επίτευγμα του πολιτισμού του λόγου και του πνεύματος, για να μας
βοηθήσει ως εκ τούτου να έρθουμε κι εμείς (και πάλι) σε επαφή με τα μεγάλα
κείμενα και τα μεγάλα ερωτηματικά, εν ολίγοις, να μας βοηθήσει να το
«φιλοσοφήσουμε» και λίγο... - μήπως και βρούμε καμμιάν άκρη, σε αυτούς τους
χαλεπούς καιρούς, τους έσχατους… Εν ολίγοις, το θέατρο να ξαναγυρίσει στο
ευρύτερα πολιτικό θέατρο, στο θέατρο εκείνο όπου : «οι ιδέες, θα είναι τα πραγματικά πρόσωπα του θεάτρου»!
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Ποια είναι τα κριτήρια βάσει των οποίων
εστιάζετε κάθε φορά στις παραστάσεις σας;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Βρίσκομαι επαγγελματικά στο θέατρο από το
καλοκαίρι του 1981! Δηλαδή,… 37 ολόκληρα χρόνια! Και, δόξα τω Θεώ, είμαι
χορτάτος… – πλήρης! Είχα την τύχη να περάσω στην
Σχολή του Εθνικού Θεάτρου (όπου είχαμε για καθηγητές σπουδαίους ηθοποιούς, και
σπουδαίους ανθρώπους των γραμμάτων) να μπω αμέσως μετά στο Εθνικό Θέατρο, και
να ξεκινήσω την θεατρική μου διαδρομή ήδη πρωταγωνιστικά, και να συνεργαστώ με
όλους τους μεγάλους σκηνοθέτες, και στο Εθνικό και στο Ελεύθερο θέατρο,
παίζοντας πάντα πρώτους και σπουδαίους ρόλους!… Μετά ασχολήθηκα ως δάσκαλος με
την υποκριτική. Από το 1996 διδάσκω υποκριτική σε διάφορες δραματικές σχολές.
Τα τελευταία χρόνια ενασχολήθηκα και με την σκηνοθεσία, την μετάφραση αλλά και
την συγγραφή έργων… Τα λέω όλα αυτά, όχι για να ξιπαστώ, βεβαίως!… Αλλά για να
σας διαβεβαιώσω πως δεν έχω υπόλοιπα, δεν κουβαλάω πικρίες – τα είδα και τα έζησα όλα!… Χωρίς αυτό να σημαίνει ότι μου
δόθηκαν τα πράγματα απλόχερα – όχι! Απεναντίας! Δούλεψα πολύ σκληρά! Και
βρίσκομαι τώρα και σε μια περίοδο της ζωής μου όπου δεν λαχταρώ κάτι από το
θέατρο… Από «αυτό» το θέατρο, τουλάχιστον, που περιφέρεται… Αποχωρώ, σιγά-σιγά…
– και με άποψη! Οπότε… τώρα,
περισσότερο δε παρά ποτέ, (εάν και όποτε βρίσκομαι στην σκηνή… – ιδίοις εξόδοις, εννοείται!) το ενδιαφέρον μου είναι
στραμμένο στα κοινά… Που, ομολογώ, πως έτσι κι αλλιώς, ανέκαθεν με
απασχολούσαν! Είμαι στις οργανώσεις, στους δρόμους και στις διαδηλώσεις από 14
χρονών, αμέσως μετά το Πολυτεχνείο, και την πτώση της Χούντας… Τα κριτήριά μου,
άρα, δεν θα μπορούσαν –τώρα δε περισσότερο
παρά ποτέ!– να είναι άλλα παρά… πολιτικά!
Με το «θέατρο ΣΥΝ ΚΑΤΙ», το θεατρικό σχήμα που
έχουμε εδώ και πολλά χρόνια με τον συνάδελφο και φίλο Κωστή Σαββιδάκη, και με
την στενή συνεργασία της Άννυς Ζερβού (ηθοποιός, σκηνοθέτης) και της Ματίνας
Μόσχοβη (ποιήτρια, ηθοποιός, καθηγήτρια δραματολογίας και καθηγήτρια
λογοτεχνίας στο Ανοικτό Πανεπιστήμιο)… προσπαθούμε να κάνουμε πράξη, λίγο ως
πολύ, όλα αυτά που λέγαμε παραπάνω… Να κάνουμε ένα τέτοιο θέατρο, όπου «οι
ιδέες να είναι τα βασικά πρόσωπα»! Και μάλιστα η σκηνοθετική και η
σκηνογραφική επιλογή να είναι τόσο λιτή και τόσο διακριτική, ώστε τίποτα από
την όψη, από την φόρμα της παράστασης, να μην τραβήξει την προσοχή του θεατή
από το κείμενο, απ’ το περιεχόμενο, απ’ τις ιδέες! Γι’ αυτό κι οι
δύο π.χ. τελευταίες παραστάσεις μας είχαν να κάνουν με μεγάλα κείμενα. Ο «Μέγας
Ιεροεξεταστής» του Φιόντορ Ντοστογιέβσκυ, και η «Απολογία του Σωκράτη» του
Πλάτωνα… Πολιτικό θέατρο, δηλαδή! Όχι, όμως προπαγάνδας… Και
γιατί προτιμήσαμε πολιτικό;
Γιατί…
Γιατί το σώμα της κοινωνίας είναι… σαν να είναι πάνω στο χειρουργικό τραπέζι.
Προφανώς, πρόκειται να γίνουν (γίνονται ήδη!) μεγάλες επεμβάσεις. Και, όπως σε
κάθε χειρουργική επέμβαση, ο ασθενής είναι υπό την επήρεια νάρκωσης. Έχουν
φροντίσει από χρόνια να ναρκώσουν τους πολίτες, εν όψει αυτών των επεμβάσεων.
Έτσι κατανοώ εγώ το ακατανόητο της παθητικότητας που εκφράζεται στην κοινωνία
σήμερα, μπροστά στην επερχόμενη λαίλαπα.
Οι άνθρωποι,
οι θεατές, όλοι μας,… είμαστε… όπως κι οι ασθενείς προ μιας μεγάλης
χειρουργικής επεμβάσεως. Είμαστε ζαλισμένοι, ναρκωμένοι. Μας έχουν… ναρκώσει!
Εμείς, όμως, θέλουμε να αλλάξει αυτό; Θέλουμε να αντιδράσουμε; Αν ναι, τότε η
τωρινή κρίση είναι μια μεγάλη ευκαιρία –ίσως και η τελευταία– για περισυλλογή
και ενδοσκόπηση. Όλα εξαρτώνται από το τι πραγματικά θέλουμε. Θέλουμε
πραγματικά να αντισταθούμε; Αν ναι, τότε, αν το θέλουμε ολόψυχα, θα τα
καταφέρουμε. Εννοείται, βεβαίως, αν δεν είμαστε στο τελικό στάδιο
νάρκωσης-αναισθησίας, αν οι δυνάστες μας, αν ο «εχθρός» δεν μας έχει ολότελα
ναρκώσει, ολότελα αλλοτροιώσει, ολότελα υποτάξει… Εάν δεν είμαστε ήδη, δηλαδή,
προ ενός ρουά ματ σε δύο κινήσεις!...
Αν,
λοιπόν, εμείς οι πολίτες, οι θεατές, όλοι… θέλουμε αυτήν την αλλαγή,… τότε το
πολιτικό θέατρο, το «θέατρο του Λόγου» μπορεί να σταθεί αρωγός… Πιστεύω ότι
αυτά τα μεγάλα κείμενα, τα κείμενα των μεγάλων συγγραφέων, ποιητών και
φιλοσόφων, μπορούν… μπορούν να βοηθήσουν τον θεατή να βρεί την άκρη, και να αντισταθεί
σθεναρά στην επιβαλλόμενη νάρκωση,… στην «επαπειλούμενη άλωση»!
Και πάλι, τι να πω, δεν
ξέρω… Τα σκέφτομαι, και τα ξανασκέφτομαι όλα αυτά…
Υπομονή… Θα φανεί, εκ του αποτελέσματος… Στα έσχατα…
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Μιλήστε μας για το τι αποκομίσατε από τους
δασκάλους σας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Άλλες εποχές… Ευτυχώς! Εποχές όπου ο δάσκαλος
έμπαινε τελευταίος στην αίθουσα, εμείς σηκωνόμασταν όρθιοι για να τον
χαιρετίσουμε, και… στο τέλος του μαθήματος, σηκωνόμασταν πάλι όρθιοι για να τον
αποχαιρετίσουμε, κι εκείνος έφευγε, πάντα πρώτος! Άλλες εποχές… Οι τάξεις ήταν
τάξεις – ό,τι σημαίνει αυτή η λέξη στα πάντα υπέροχα ελληνικά… Τώρα έχουμε άλλα
ήθη, άλλα έθιμα… Οι τάξεις, και κατά συνέπεια και τα καμαρίνια του θεάτρου,
είναι πλέον… σαν αποδυτήρια γηπέδου! Όλοι με τα σακκίδια στο χέρι και με μια
πλαστική μπουκάλα νερό, να πίνουν ανενδοίαστα και αγενέστατα μπροστά σου,
πράγμα που και οι θεατές πλέον, μιμούμενοι κι αυτοί τους «ξένους», κάνουν ακόμα
και στις παραστάσεις! Ένας ολόκληρος λαός πιθηκίζει συμπεριφορές εισαγωγής…
Ένας ολόκληρος λαός υπό το κράτος του τρόμου της … αφυδάτωσης! Έλεος… Σακκίδια και
μπουκάλες νερό – μας έφαγε το… σωματικό θέατρο!
Σωματικό θέατρο, ή αλλιώς : «όσα δεν φτάνει η αλεπού τα κάνει κρεμαστάρια»!
Σωματικό θέατρο, –όλα τα είχε η Μαριορή…–
αυτό μας μάρανε! Γενικώς, μόδες από την Εσπερία, ξενόφερτα ήθη, αλλόκοτα
πράγματα, με μιαν επίφαση δήθεν ελευθερίας και ενός τάχα μου φιλελευθερισμού
(θα το αφήσω πάλι ασχολίαστο αυτό…) Ένας ολόκληρος λαός που έχασε την (όποια)
ταυτότητά του και… μάλλον και τους καλούς του τρόπους. Μιλώ για τα συμπτώματα…
Δεν κρίνω ηθικά το θέμα… Τα σημερινά παιδιά, π.χ. μπορεί να είναι, και είναι,
καλά παιδιά, ψυχάρες… Αλλά… Υπάρχει ένα «αλλά»… Τέλος πάντων…
Έδωσα εισαγωγικές εξετάσεις στην Σχολή του
Εθνικού μπροστά στον Μινωτή, στην Αρώνη, στην Χατζηαργύρη, στον Τζόγια, στον
Βόκοβιτς, στον Στέφανο Βασιλειάδη, στον Αλέξη Διαμαντόπουλο, στον Τάσο Λιγνάδη,
στον Τάσο Ρούσσο, στην Μαρία Χορς, στην Ελένη Τσουκαλά, στον Χριστόφορο
Μπουμπούκη… (ελπίζω να μην ξεχνώ κάποιον)… Και όλοι αυτοί οι σπουδαίοι
καλλιτέχνες, εκτιμώντας ότι έχω τα απαιτούμενα για να εισαχθώ στην σχολή,
στάθηκαν για μένα οι καλλιτεχνικοί μου γονείς! Εκτός από τον Μινωτή, όλοι οι
άλλοι ήσαν και καθηγητές μου, μαζί λίγο αργότερα και με τον Μήτσο Λυγίζο και
τον Λυκούργο Καλλέργη…
Καταλαβαίνετε, λοιπόν, πόσο τυχεροί
σταθήκαμε!!! Δεν θα σας πω τι ακριβώς αποκόμισα από αυτούς σχετικά με την
δουλειά μας, γιατί αυτό δεν γίνεται εύκολα λόγια… Θα σταθώ, όμως, στον τρόπο
τους! Στην ευγένειά τους, στην κομψότητά τους, στο πάθος τους για το θέατρο,
στο εμπύρετο βλέμμα τους, στην ελληνική τους ταυτότητα, στην έγνοια τους να
υπάρξει συνέχεια σε αυτό που εκείνοι παρέλαβαν, τίμησαν και προσπάθησαν να
παραδώσουν και σε εμάς: την (ελληνική) ιθαγένεια στην υποκριτική! (Υπάρχει,
περί αυτού του θέματος, ένα εξαιρετικό βιβλίο του ηθοποιού, σκηνοθέτη,
μεταφραστή, συγγραφέα και υπέροχου ποιητή, του Πάνου Κυπαρίσση : «Βεάκης – για
την ιθαγένεια στην υποκριτική», εκδόσεις Ρόπτρον.)
«Ιθαγένεια στην υποκριτική»;! Ναι! Ιθαγένεια
στην υποκριτική! Ακούγεται περίεργο… Υποθέτω πως ναι… Θα άξιζε, όμως, τον κόπο
να το μελετήσουμε αυτό το θέμα… Θα μας βοηθούσε και… πολιτικά αυτό! Λυπάμαι που
το λέω, αλλά την ήττα που ζούμε ως λαός και ως χώρα, το θέατρο την έχει «φανερώσει»,
όπως σας έλεγα και προηγουμένως, τουλάχιστον δύο δεκαετίες πριν… Οι παλαιότεροι
γνωρίζουμε και πρόσωπα και πράγματα… Ξέρουμε πολλοί καλά ποιοι έφεραν την
παντιέρα της παγκοσμιοποίησης στο θέατρο, πώς και από ποιους έγιναν γεγονός και
πραγματικότητα οι «νέες τάσεις» στο θέατρο, ποιοι το έκαναν «αγνώριστο» σε
ελάχιστο δε χρόνο, τιμώντας τις εκάστοτε μόδες και τους συρμούς – την σύγχυση, εν ολίγοις!… Η οικονομική παράδοση της χώρας
μας… έπεται της πολιτιστικής! Το θέατρο προηγήθηκε… Το ελληνικό θέατρο πέρασε
στα χέρια των «Γερμανών» πολύ πριν υπογραφούν τα μνημόνια… Το θέατρό μας, όπως
σας έλεγα, πέρασε –χαχαχα!– απανωτές
αξιολογήσεις… μέχρι το θεατρικό τοπίο να πάρει την σημερινή (τάχα μου δυτικά
«μορφωμένη» - και παρα-μορφωμένη) μορφή του…
Λυπάμαι που τα λέω όλα αυτά… Μακάρι να κάνω
λάθος, το εύχομαι!.... Και πάλι, τι να πω, δεν
ξέρω… Τα σκέφτομαι… Υπομονή… Θα φανεί, εκ του
αποτελέσματος… Στα έσχατα…
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Διδάσκετε νέους ηθοποιούς. Τί τους
επισημαίνετε συνήθως;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Τα νέα παιδιά έχουν υποστεί –φευ!– όλες τις
καταστροφικές συνέπειες απ’ το κοινωνικό και πολιτικό περιβάλλον που εμείς –και
πάλι, φευ!– οι παλαιότεροι τους παραδώσαμε… Ζώντας οι νέοι σε αυτό το απάνθρωπο
και σκοτεινό παρόν, αναρωτιέμαι από πού άραγε και πώς θα αντλήσουν δύναμη και
έμπνευση για να οικοδομήσουν (αν υπάρχει ακόμα ανοικτό ένα τέτοιο ενδεχόμενο)
ένα μέλλον που να τους περιέχει ως πνευματικότητες και όχι ως αριθμούς, στα
λογιστικά κατάστιχα αυτών των άρρωστων (και μεταφορικώς και κυριολεκτικώς)
υπέργηρων που κυβερνούν τον πλανήτη…
Το βλέμμα των νέων, κατά την γνώμη μου, φανερά
έχει βυθιστεί σε σκοτεινά τοπία με αμφίβολη ορατότητα… Ευτυχώς, όχι όλων!...
Υπάρχουν εξαιρέσεις, που, όμως –δυστυχώς!– επιβεβαιώνουν αυτό που φαίνεται να είναι
ο κανόνας…
Θα χρειαστεί πρώτα να εξεγερθούν –σε
προσωπικό, ατομικό επίπεδο– για την δικήν τους αυτοπραγμάτωση, και εν συνεχεία
να επαναστατήσουν (αναγκαστικά) για να διεκδικήσουν μιαν ανθρώπινη ζωή, και όλα
αυτά τα δικαιώματα που μας αφαίρεσαν, και που απ’ ό,τι φαίνεται κανείς δεν έχει
την πρόθεση να μας τα επιστρέψει… Και, φυσικά, αυτή η επανάσταση, όπως και κάθε
επανάσταση, δεν θα είναι –φευ!– αναίμακτη…
Εγώ, πάντως, είμαι ταγμένος –από άποψη και
ιδεολογία– να στέκομαι δίπλα στους νέους. Κάνω, και θα κάνω, τα πάντα για να
τους είμαι χρήσιμος… Έτσι νιώθω πως «υπηρετώ» το παρόν, τιμώντας την ζωή και
τον χρόνο…
Αν το βλέμμα τους, λοιπόν, απέναντι στον κόσμο
έχει βυθιστεί σε σκοτεινά τοπία αμφίβολης ορατότητας… θα υποθέτετε φαντάζομαι,
τι (υποθέτω) έχει πάθει το βλέμμα τους απέναντι στο θέατρο… Θλιβερές
αντανακλάσεις…
Και πάλι, τι να πω, δεν
ξέρω… Τα σκέφτομαι… Υπομονή… Θα φανεί, εκ του
αποτελέσματος… Στα έσχατα…
Σχετικά με το θέατρο και την υποκριτική, τους
μοιράζομαι κάποιες σκέψεις, και δικές μου και κυρίως κάποιες παλαιότερων
καταξιωμένων ηθοποιών... Τους επισημαίνω ευθύς εξ αρχής ότι: είναι πολύ
πνευματικό και πολύ αριστοκρατικό αυτό το άθλημα. Ότι χρειάζεται: πολύ
διάβασμα, αφιέρωση, αφοσίωση και ασκητισμός, συνέπεια και πάθος, υπομονή, επιμονή
και αναμονή! Ότι: πρέπει να ξεκινήσουν έγκαιρα το ταξίδι της αυτογνωσίας, να
εξερευνήσουν το εσωτερικό τους τοπίο, κι ότι αυτό θα τους φέρει μεγάλα δώρα
στην σκηνή. Ότι: καλό θα ήταν να συμφιλιωθούν πολύ γρήγορα με το γεγονός ότι
είμαστε «νοσηρές», «υστερικές» προσωπικότητες, «πειραγμένα» παιδάκια
(μεταφορικώς χρησιμοποιώ αυτούς τους όρους, δεν κυριολεκτώ)… Και ότι: όλον
αυτόν τον τρεμάμενο ψυχισμό –τι παράδοξο!- τον θέτουμε στην υπηρεσία υψηλών
νοημάτων και ιδεών. Ότι: το θέατρο δεν είναι πιο σημαντική ενασχόληση από
άλλες, πιο σπουδαίο «επάγγελμα» από άλλα, αλλά σίγουρα είναι ένας σπουδαίος
μυητικός δρόμος… Ότι: το θέατρο ασκεί εξουσία, και άρα θα πρέπει να αναλάβουν
την ευθύνη των επιλογών τους! Ότι: ο ηθοποιός δεν είναι ξεκομμένος από το
κοινωνικό γίγνεσθαι, και θα πρέπει να σου είναι ξεκάθαρο ποιον «διακονείς»,
ποιον υπηρετείς… Ότι: πρέπει να αποφασίσεις γρήγορα αν θα γίνεις τζουτζές του
βασιλιά ή ένας ελεύθερος καλλιτέχνης, πληρώνοντας εννοείται το ανάλογο τίμημα.
Κι ότι όλα αυτά είναι καλό να τα έχει κανείς καθαρά στο μυαλό του, μιας και
είναι αλήθεια ότι: όπου κοιττάς θα πας!
Τους μοιράζομαι τα λόγια του
Κονσταντίν Στανισλάβσκυ ότι: «Ο ηθοποιός είναι ιερέας της αλήθειας και της
ομορφιάς»! Κι ότι: «Οι καλοί τρόποι είναι μέρος της δημιουργικότητας του
ηθοποιού»! Ότι, όπως έλεγε ο Χρήστος Μαλεβίτσης: «Στο θέατρο υπάρχουν δύο
αυλαίες. Η πρώτη ανοίγει και βλέπεις αυτό που βλέπεις, και η δεύτερη ανοίγει
και βλέπεις αυτό που δεν βλέπεις»! Στην προκειμένη περίπτωση το ζητούμενο είναι
αυτό που έλεγε ο Βιττόριο Γκάσμαν: «Δεν είναι ο ηθοποιός που ζητείται, είναι ο
μάγος»! Και χίλια δυο άλλα…
Το σημαντικότερο, όμως, που τους μοιράζομαι
θαρρώ πως είναι αυτή η κουβέντα: «Σημασία έχουν οι “συναντήσεις” των ανθρώπων»! Αυτήν την κουβέντα μου την είπε η Μαργαρίτα Λαμπρινού, το
1986, σε κάποια πρόβα, όταν στο Εθνικό Θέατρο ανεβάζαμε την «Σονάτα των
φαντασμάτων» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ. Ήταν μια μέρα δύσκολη, που το κλίμα
στην πρόβα ήταν άσχημο και η ατμόσφαιρα ιδιαιτέρως τεταμένη… Ήμουν μόλις 25-26
χρόνων τότε… Με την κουβέντα της αυτή με βοήθησε να ησυχάσω και να «εστιάσω»
στο πιο σημαντικό απ’ όλα που είναι, ναι, οι «συναντήσεις» των ανθρώπων!… Έτσι
είχα την τύχη από πολύ νωρίς να κατανοήσω πως ελάχιστα πράγματα έχουν
πραγματική σημασία, και πως όλα τα άλλα, όλα τα γύρω μας, είναι απλώς προφάσεις
και προσχήματα για να «συναντηθούν» οι άνθρωποι και να ανταλλάξουν τα άυλα
υλικά τους… Και να συμμετάσχουμε έτσι όλοι στο εξαιρετικό φαινόμενο, στο
γεγονός «της διάχυσης των ανθρώπων», όπως λέει ο δάσκαλός μου, ο καθηγητής της
φιλοσοφίας ο Στέφανος Ροζάνης!
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Γιατί επανέρχεστε στον Ντοστογιέφσκι;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Γιατί επανέρχομαι;… Κατ’ αρχάς για την…
ιδεολογία! Είναι τόσο μεγάλο αυτό το κείμενο, λέει τόσο σπουδαία πράγματα, τόσο
επίκαιρα και προφητικά που η επιθυμία μου να το μοιραστώ με τους θεατές δεν
έχει μειωθεί, απεναντίας!
Ο Ντοστογιέφσκυ, με τον «Μέγα Ιεροεξεταστή»
μας παραδίδει –αν μη τι άλλο– την οριστική και τελική διατύπωση όλων των
οντολογικών, υπαρξιακών, κοινωνικών και πολιτικών μας ερωτημάτων… Είναι ακριβώς, μα
ακριβώς, ό,τι θέλω να πω αυτό τον καιρό! Αντί να πάω να ουρλιάξω
διαμαρτυρόμενος σε μια πλατεία, (που πηγαίνω –χαχαχα!– έτσι κι αλλιώς) «ουρλιάζω», διαμαρτύρομαι, αντιστέκομαι… πάνω
στην σκηνή. Είναι ό,τι ακριβώς θέλω να πω αυτή την στιγμή ως ηθοποιός και ως
πολίτης, μέσω του θεάτρου. Μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι πολύ βαρύ το να έρθει
να δει κάποιος Ντοστογιέφσκυ, άλλα εγώ αυτό αισθάνομαι ότι θέλω να πω, και
επειδή θέλω να είμαι συνεπής με την καρδιά μου και με το μυαλό μου αποφάσισα
(αποφασίσαμε – γιατί δεν είμαι μόνος μου) να ανεβάσω (να ανεβάσουμε – γιατί
όλους μάς εμπνέει) αυτό το έργο. Και, το συνεχίζω – το συνεχίζουμε…
Και επανέρχομαι, και θα επανέρχομαι, γιατί, περισσότερο παρά ποτέ, αυτήν την
συγκεκριμένη κοινωνική και ιστορική περίοδο που περνά η χώρα μας, θα ήθελα να
επικοινωνήσω και να μοιραστώ με τους ανθρώπους, με τους θεατές, με το κοινό,
αυτό το κείμενο, αυτές τις ιδέες. Αυτό το κείμενο με εμπνέει, με ενθουσιάζει,
με συγκλονίζει! Κανένα άλλο κείμενο αυτήν την στιγμή δεν θα μπορούσε να
εκφράσει καλύτερα αυτά που σκέπτομαι και πιστεύω αυτήν την περίοδο, αυτά που
πραγματικά νοιώθω και ως άνθρωπος και ως καλλιτέχνης. Αυτό το κείμενο με κάνει
να νιώθω συνεπής και με τον εαυτό μου και με τον καιρό μου.
Γιατί το κείμενο είναι σχεδόν προφητικό.
Εξηγεί όλα αυτά που ζούμε σήμερα. Και επειδή το θέατρο πρέπει να λέει την
αλήθεια και να στέκεται στο ύψος των κοινωνικών περιστάσεων, πήρα την απόφαση,
πήραμε την απόφαση, να το κάνω, να το κάνουμε τώρα. Και χαίρομαι διπλά… γιατί,
αν δεν κάνω λάθος, είναι και η πρώτη φορά που ανεβαίνει στα ελληνικά στην
Ελλάδα.
ΔΕΣΠΟΙΝΑ ΚΟΣΜΟΠΟΥΛΟΥ
Ποιά είναι τα σχέδιά σας;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Να αποχωρίσω
–χαχαχα!– διακριτικά αλλά οριστικά από το
θέατρο! (Και κάποια στιγμή να αξιωθώ –κι εάν είναι θέλημα Θεού– να βρω την
δύναμη να αποχωρίσω κι απ’ τα εγκόσμια…) Μέχρι, όμως, να γίνει αυτό… εύχομαι,
–ευχόμαστε, όλοι εμείς του «ΣΥΝ
ΚΑΤΙ»– πρώτα απ’ όλα να αντέξουμε.
Γνωρίζουμε πως δεν ακολουθούμε τη νότα της εποχής, αλλά θέλουμε να έχουμε την
συνείδησή μας ήσυχη, κάνοντας πράγματα που αγαπάμε και που νομίζουμε πως κάτι
έχουν να πουν στον καιρό μας... Και φυλάμε στη συνεργασία μας, ως κόρην
οφθαλμού, έναν τρόπο ευγενικό που έχουμε μεταξύ μας, θεωρώντας τον ως ασπίδα απέναντι
στην χυδαιότητα με την οποία μας βομβαρδίζει η εποχή. Αλήθεια, τι εποχή! Τι
ασκήμια! Τι φρίκη!...
Συν τοις
άλλοις, νιώθοντας την ανάγκη να αντιδράσω στο παράλογο και το μάταιο του καιρού
μας, έκανα μια παράδοξη και αναπάντεχη «τρέλλα»… Έδωσα κατατακτήριες εξετάσεις
στο Πανεπιστήμιο, και πέρασα στην Κοινωνική Θεολογία! Και πολύ καμαρώνω γι’
αυτό! Πήγα τελείως στα τυφλά, χωρίς να ξέρω τίποτα –υπακούοντας, απλώς, σε μια
εσώτερη φωνή, σε ένα «δαιμόνιο»– νιώθοντας την ανάγκη να ξαναγίνω μαθητής, την ανάγκη μιας νέας
«μαθητείας»… Νιώθω πολύ τυχερός! Υποθέτω πως βρέθηκα στο καλύτερο, κατά την
γνώμη μου, τμήμα που πιθανόν υπάρχει στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο
Αθηνών! Τι ωραία μαθήματα! Τι σπουδαίοι καθηγητές! Παρακολουθώ, όσο μπορώ,
καθημερινά τις παραδόσεις… Μαθαίνω χίλια δυο νέα πράγματα… Είμαι πολύ
ενθουσιασμένος!
Και να σας
εξομολογηθώ και κάτι; Νιώθω, –χαχαχα– χωρίς να μπορώ να το αποδείξω αυτό, ότι
αυτή μου η απόφαση, αυτή μου η κίνηση… είναι η πιο σπουδαία πολιτική πράξη της
ζωής μου!!!
Και πάλι, τι να πω, δεν
ξέρω… Θα φανεί… Εκ του αποτελέσματος… Χαχαχα – στα έσχατα!…
(*) Η
συνέντευξη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό «ΘΕΑΤΡΟΓΡΑΦΙΕΣ», τ. 23, εκδόσεις «γάμμα».
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: ΘΕΑΤΡΟ, ΚΩΝΣΤΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, ΑΠΟΛΟΓΙΑ ΣΩΚΡΑΤΗ, ΣΩΚΡΑΤΗΣ, ΜΕΓΑΣ ΙΕΡΟΕΞΕΤΑΣΤΗΣ, ΙΕΡΑ ΕΞΕΤΑΣΗ, ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΥ, ΝΤΟΣΤΟΓΙΕΦΣΚΙ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook