Για
το χρώμιο του Ολύμπου,
οι Γερμανοί εκτέλεσαν
40 αμάχους
από τον Άγιο Δημήτριο
Πέτρας,
το Λιβάδι Ολύμπου
και τον τότε δήμαρχο Κατερίνης…
23η
Φεβρουαρίου 1943:
Η «μαύρη» μέρα για τον Άγιο Δημήτριο
και την Κατερίνη…
 |
| Το ηρώον του Αγίου Δημητρίου Πέτρας Πιερίας με τα κόλλυβα για το μνημόσυνο του 2019 των εκτελεσθέντων από τους Γερμανούς, το 1943... |
Σαράντα συγχωριανοί μας,
ανάμεσα τους Λιβαδιώτες και ο πρώην Δήμαρχος Κατερίνης Αιμίλιος Ξανθόπουλος
βρίσκονται στημένοι απέναντι στα γερμανικά πολυβόλα. Όλοι τους γνώριζαν την
κατάληξη απ’ την στιγμή που συνελήφθησαν απ’ το γερμανικό εκτελεστικό
απόσπασμα, κανείς δεν δείλιασε, έφυγαν όλοι με το κεφάλι ψηλά και την υπερηφάνεια
των Ελλήνων να τους συντροφεύει αιώνια.
Η αρχή της τραγωδίας ξεκίνησε
το βράδυ της 18ης Φεβρουαρίου, όταν ομάδα ανταρτών του ΕΛΑΣ που είχε στρατοπεδεύσει
έξω από την Καλλιθέα Ελασσόνας, επιτέθηκε στο μεταλλείο χρωμίου του χωριού μας,
το οποίο ήταν σημαντικής σημασίας για τους Γερμανούς (πρώτη ύλη στην κατασκευή
των πάντσερ)!
Οι αντάρτες κατέστρεψαν
μεγάλο τμήμα του μεταλλείου, πήραν αιχμάλωτους τους Γερμανούς φύλακες και
απορρόφησαν στις τάξεις τους, τους εργάτες. Τα αντίποινα ήταν άμεσα. Στις 20
Φεβρουαρίου ειδικό απόσπασμα από την Θεσσαλονίκη κατευθύνθηκε προς το χωριό
μας, με μοναδικό σκοπό τους την παραδειγματική τιμωρία του χωριού και την
σύλληψη ομήρων.
Τις επόμενες ημέρες ήρθαν
στην Κατερίνη από την Θεσσαλονίκη τρεις Γερμανοί της Μυστικής Στρατιωτικής
Αστυνομίας, με σκοπό να συλλέξουν περισσότερες πληροφορίες για το συμβάν.
Σύμφωνα με την έκθεση που συνέταξε ο επί κεφαλής της ομάδας Κλάασεν οι
αντάρτες, οι οποίοι είχαν επιτεθεί στο μεταλλείο, πρέπει να ήταν περίπου 30-50
άντρες. Αφού αιφνιδίασαν τους δύο Γερμανούς, αφαίρεσαν τα όπλα τους και τους
συνέλαβαν. Επί πλέον, σύμφωνα πάντα με την έκθεση του Κλάασεν, οι αντάρτες
εξουδετέρωσαν τους 4 Έλληνες χωροφύλακες που είχαν επιφορτιστεί με την φύλαξη
του μεταλλείου. Στην συνέχεια λεηλάτησαν τα καταλύματα των Γερμανών, αφαιρώντας
διάφορα είδη ένδυσης και εξοπλισμού, έπιπλα και τρόφιμα. Επίσης, προξένησαν
φθορές στις μηχανές, σκόρπισαν τις πρώτες ύλες, αφαίρεσαν ποσότητες εκρηκτικών
και στο τέλος έβαλαν φωτιά με αποτέλεσμα να καταστραφούν ολοκληρωτικά οι
εγκαταστάσεις του μεταλλείου. Από την καταστροφή διασώθηκε μόνο ο εξοπλισμός
που υπήρχε στις στοές, καθώς και τα καταλύματα των εργατών.
Πολλοί Αηδημητρινοί
φοβούμενοι τα αντίποινα των Γερμανών έφυγαν από το χωριό και κρύφτηκαν στο
δάσος, σε καλύβες. Στο χωριό παρέμειναν οι ηλικιωμένοι και κάποιοι που δεν
πίστευαν ότι οι Γερμανοί θα προέβαιναν σε αντίποινα. Για την προστασία όμως του
χωριού και όσων απέμειναν συγκροτήθηκε μια ομάδα 20 περίπου ατόμων και έστησαν
δύο παρατηρητήρια στις δυο άκρες του χωριού.
Την νύχτα της 21ης Φεβρουαρίου,
ημέρα Κυριακή, ο γερμανικός λόχος που είχε φτάσει από την Θεσσαλονίκη,
κατευθύνθηκε προς στον Άγιο Δημήτριο. Καθώς πλησίαζαν οι Γερμανοί στο χωριό,
παρά τις προφυλάξεις με τις οποίες κινούνταν, έγιναν αντιληπτοί από το
παρατηρητήριο του Άη-Θανάση. Οι άνθρωποι που ήταν στο παρατηρητήριο έριξαν
πυροβολισμούς εναντίον τους, χωρίς όμως να απαντήσουν οι Γερμανοί. Το γεγονός
αυτό όμως έδωσε την ευκαιρία σε ορισμένους ακόμη κατοίκους του χωριού να
προλάβουν να φύγουν. Μόλις ξημέρωσε, οι Γερμανοί κινήθηκαν προς το
παρατηρητήριο, που ήταν στον Άη-Θανάση, αναγκάζοντας τους αντάρτες να
αποσυρθούν στην θέση «Πουρνάρια». Οι Γερμανοί έστησαν πολυβόλα εκεί και γάζωσαν
με ριπές το χωριό. Στην συνέχεια μπήκαν στο χωριό και συγκέντρωσαν στην πλατεία
όσους κατοίκους βρήκαν. Αμέσως με την σύλληψη των ομήρων, δόθηκε διαταγή στον
πρόεδρο του Αγίου Δημητρίου Δημητράκη Τσαλό να συναντήσει τους αντάρτες και να
τους μεταφέρει το γερμανικό τελεσίγραφο, σύμφωνα με το οποίο καλούνταν οι
αντάρτες να παραδώσουν τους δυο Γερμανούς ομήρους μέχρι τις 12 το μεσημέρι της
23ης Φεβρουαρίου. Σε διαφορετική περίπτωση οι όμηροι θα εκτελούνταν.
 |
| Φωτογραφία του μνημείου, μιαν άλλη ημέρα, για να φαίνονται όλα τα ονόματα... Φωτ. Γ. Λεκάκης. |
Το απόγευμα της Κυριακής 21
του μηνός, οι Γερμανοί επιβίβασαν 40 άτομα από τους συλληφθέντες σε καμιόνια
και ξεκίνησε η φάλαγγα για την Κατερίνη. Στον δρόμο συνάντησαν 5 Λιβαδιώτες, οι
οποίοι επέστρεφαν στο χωριό τους. Τους συνέλαβαν και ελευθέρωσαν 5 ομήρους,
κυρίως γυναίκες.
Στο μεταξύ, οι αντάρτες που
ειδοποιήθηκαν για την επιχείρηση των Γερμανών, έστειλαν μια ομάδα, η οποία έστησε
ενέδρα στην θέση Χλιαριά, χωρίς όμως να επιτύχουν τον σκοπό τους. Πάνω στο
επεισόδιο που δημιουργήθηκε κατάφερε να δραπετεύσει ένας από τους ομήρους,
εβραίος, ονόματι Τζάκο, τον οποίο είχαν φέρει οι Γερμανοί από την Θεσσαλονίκη
μαζί με άλλους εβραίους και εργαζόταν στο ορυχείο.
 |
| Αναμνήσεις μιας εποχής, που δεν θα σβήσει ποτέ από το μυαλό των Ελλήνων... Φωτ.: Γ. Λεκάκης. |
Οι Γερμανοί μόλις έφτασαν
στην Κατερίνη έκλεισαν τους ομήρους αρχικά στο κτήριο του σημερινού 5ου
Γυμνασίου (στο παλιό Γυμνάσιο) και στην συνέχεια τους οδήγησαν στον
Σιδηροδρομικό Σταθμό και τους έκλεισαν σε ένα βαγόνι.
Την Δευτέρα το πρωί, 22
Φεβρουαρίου, ένα γερμανικό αυτοκίνητο ανέβηκε στον Άγιο Δημήτριο με σκοπό να
παραλάβει τους δυο Γερμανούς αιχμαλώτους σε περίπτωση που τους απελευθέρωναν οι
αντάρτες. Την ίδια ημέρα αντιπροσωπεία 4 κατοίκων του Αγίου Δημητρίου, συγγενείς
των ομήρων, πήγε στο Πύθιο, όπου και συνάντησε τους αντάρτες και τους ζήτησε να
ελευθερώσουν τους δυο Γερμανούς, χωρίς όμως να γίνει δεκτό το αίτημά τους.
Την Τρίτη το πρωί, 23
Φεβρουαρίου, οι Γερμανοί προέβησαν σε μια ακόμη σύλληψη. Συνέλαβαν και φυλάκισαν
μαζί με τους υπόλοιπους ομήρους τον Αιμίλιο Ξανθόπουλο, δήμαρχο Κατερίνης κατά
την περίοδο 1933-1937, ο όποιος ήταν επιμελητής τροφοδοσίας των εργατών του
μεταλλείου, με την κατηγορία ότι εφοδίαζε τους αντάρτες του ΕΛΑΣ.
Με την λήξη του γερμανικού
τελεσιγράφου, την Τρίτη το μεσημέρι, και αφού δεν είχε επιστρέψει το αυτοκίνητο
με τους δυο Γερμανούς ομήρους, οι Γερμανοί επιστράτευσαν 15 κατοίκους από
κεντρικό καφενείο της πόλης τους εφοδίασαν με φτυάρια και τσαπιά και τους
οδήγησαν σ’ ένα βαλτοχώραφο έξω απ τον Σιδηροδρομικό Σταθμό Κατερίνης.
«Ξαφνικά το μεσημέρι Γερμανοί
στρατιώτες με τα αυτόματα στα χέρια τους μπλόκαραν το καφενείο της Δημοτικής
Αγοράς και άρπαξαν καμιά δεκαπενταριά γερούς και χεροδύναμους άντρες, θαμώνες
του καφενείου, τους οποίους διέταξαν να τους ακολουθήσουν. Τρομοκρατημένοι οι
συμπολίτες μας από τον φόβο μήπως έχουν την τύχη των Αη-Δημητριανών τους
ακολούθησαν έως την “Φελδ-Κομαντατούρ”, όπου τους ανέμενε μια άλλη οδυνηρή
έκπληξη. Τους έδωσαν από έναn κασμά και
φτυάρι, έθεσαν επί κεφαλής τους τον Έλληνα διερμηνέα που είχαν στην υπηρεσία
τους και τους διέταξαν να τραβήξουν με τα πόδια στον σιδηροδρομικό σταθμό. Ήταν
ολοφάνερο για πού τους προόριζαν»…
Χωρίς να υπάρχει οπτική επαφή,
καθώς οι όμηροι οδηγήθηκαν πίσω από ένα σταθμευμένο τρένο που έκοβε την θέα,
γράφτηκε ο επίλογος, αφού την σιωπή που επικρατούσε την διέκοψε το κροτάλιασμα
των γερμανικών πολύ βολών, κόβοντας το νήμα της ζωής των ομήρων…
ΑΘΑΝΑΤΟΙ!!!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την γερμανική Κατοχή βλ.
βιβλία του Γ. Λεκάκη:
- «Ντοκουμέντα
Γενοκτονίας», 2016.
- «Οι
σφαγές, οι λεηλασίες και οι ιεροσυλίες των ναζί κατά της ορθόδοξης Ελλάδας»,
2016.
- «Οι
ελληνικές απαιτήσεις ισχύουν. Ντοκουμέντο: Η απόρρητη έκθεση του γερμανικού
Κοινοβουλίου για τις οφειλές προς την Ελλάδα», εκδ. «Επίκαιρα-Α. Α.
Λιβάνης», 27.3.2014.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Λιβαδι, Δημαρχος, Κατερινη, Ξανθοπουλος, Γερμανοι, πολυβολο, Γερμανια, εκτελεστικο
αποσπασμα, ανταρτες, ΕΛΑΣ, Καλλιθεα, Ελασσονα, μεταλλειο, χρωμιο, παντσερ, ανταρτης, μεταλλειο, Θεσσαλονικη, Μυστικη Στρατιωτικη
Αστυνομια, Κλαασεν, Κλασεν, χωροφυλακας, Αη Δημητρης, αντιποινα, Αγιος Δημητριος, παρατηρητηριο, Αη Θανασης, Πουρναρια, Αγιος Δημητριος, Τσαλος, τελεσιγραφο, καμιονι, φαλαγγα, ομηρος, Χλιαρια, εβραιος, Τζακο, ορυχειο, Γυμνασιο, Σιδηροδρομικος Σταθμος, βαγονι, αιχμαλωτος, Πυθιο, ανταρτικο, Φελδ Κομαντατουρ
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook