Μια
πολύ σύντομη ματιά
στην τεράστια ιστορία
του γυναικείου στήθους
Της Νίτσας Δώρα
Πηγή ζωής το στήθος, ανάγλυφη
έκφραση της θηλυκότητας, όπου οι καλλιτέχνες σπούδασαν αρχιτεκτονική των
αιώνων, γεωμετρία, αρμονία, γαλουχήθηκαν στη γλυπτική. Είδαν τις πυραμίδες ως «στήθη
της ερήμου», μπέρδεψαν «τον τρούλο της γειτονικής εκκλησίας με τον μαστό μιας
γυναίκας που θηλάζει», ακόνισαν την τέχνη τους στους δίδυμους ωρολογιακούς
μηχανισμούς της ηδονής και της οδύνης, της δύναμης και της αδυναμίας του.
Αντικείμενο λατρείας, ασπίδα
ικεσίας, μέσον συντήρησης της ζωής. Το στήθος της μητέρας σηματοδοτούσε την ζωή
και τον θάνατο για κάθε νεογέννητο.
Δοξάζεται στα πολύμαστα
αγάλματα της θεάς Αρτέμιδος της Εφέσου, που προκαλούσαν την γονιμότητα, στην
καλλίμαστη θεά των φιδιών της Μινωικής Κρήτης, με τις επιθετικά ανορθωμένες
ρώγες, στην τροφό Λύκαινα, που θήλασε κοσμοκράτορες, τους Ρωμαίους.
Στην κουλτούρα του μαστού
εντάσσεται και η επινόηση της πρώτης κούπας κρασιού που η παράδοση την θέλει
αντίγραφο του στήθους της Ωραίας Ελένης.
Οι αρχαίοι θεοί έπιναν σε
κούπα που είχε σαν πρότυπο τους μαστούς της Αφροδίτης.
Επίσης ο Μάρκος Αντώνιος
παράγγειλε χρυσό κύπελλο με εκμαγείο το μαστό της Κλεοπάτρας.
Είναι η αρχή του κόσμου το
στήθος της γυναίκας.
 |
| Αυτό το κείμενο της Ν. Δώρα αναγνώσθηκε στην παραπάνω εκδήλωση, που έγινε στην Λήμνο. |
Ο Ησίοδος, πστο έργο του «Θεογονία», αναφέρει πως στην αρχή υπήρχε το Χάος, ύστερα η Γαία με
τους μεγάλους μαστούς.
Όταν η Ήρα θήλασε από λάθος
τον Ηρακλή, τον γιο της Αλκμήνης, τον απέσπασε με οργή από την θηλή της, και
από το χυμένο γάλα της, σχηματίστηκε ο Γαλαξίας, με τα 400 δισεκ. αστέρια.
Φαίνεται, τόσες ήταν οι σταγόνες του γάλακτος που χύθηκαν.
Μέσον ικεσίας το ξεγύμνωμα
του στήθους.
Η Κλυταιμνήστρα προτάσσει το
στήθος στο γυμνό ξίφος του Ορέστη, «θυμήσου πόσες φορές αποκοιμήθηκες επάνω
τους με το γάλα στο στόμα σου» του λέει. Κι εκείνος θυμήθηκε και η
Κλυταιμνήστρα σώζει την ζωή της.
Μετά την νίκη στον Τρωικό
πόλεμο, ο Μενέλαος αντάμωσε την άπιστη γυναίκα του την Ελένη, έβγαλε το ξίφος του
να την σκοτώσει. Εκείνη ξεκούμπωσε το φόρεμά της, και του πρόβαλε τα «μήλα του
κόρφου» της, τους σφριγηλούς μαστούς της. Ο Μενέλαος λύγισε, δεν την σκότωσε
και την πήρε μαζί του στην Σπάρτη.
Την Φρύνη, αρχαία εταίρα, που
παραπέμφθηκε σε δίκη για ασέβεια, την έσωσε ο συνήγορος Υπερείδης, όταν την
έγδυσε μπροστά στους δικαστές και αποκαλύφθηκαν οι υπέροχοι μαστοί της.
 |
| Από την εκδήλωση στην Λήμνο. |
Αργότερα το στήθος
προσωποποιεί την χριστιανική ευσπλαχνία και αγνότητα, αλλά και την απειλή κατά
της πνευματικότητας. Ο ευαγγελιστής Λουκάς μας παρουσιάζει γυναίκα, που την ώρα
που μιλάει ο Χριστός, ενθουσιασμένη, καλοτυχίζει την μητέρα Του, με τα λόγια: «Μακάρια
η κοιλία η βαστάσασα σε και μαστοί ους εθήλασες».
Άφθονες οι απεικονίσεις της Παρθένου που
θηλάζει το Θείο Βρέφος (Maria laktans).
Σταδιακά, στην θέση της
βρεφοκρατούσας και θηλάζουσας παρθένου, θα βρεθούν κυρίες της Αυλής, όπου η ερωτική εικόνα του στήθους επισκιάζει την
θρησκευτική.
Στην Γαλλία του 16ου
αιώνα θα αναπτυχθεί η ποίηση brazon, που εκθειάζει τα μέρη του γυναικείου
σώματος με τη λατρεία του στήθους στο επίκεντρο.
Ο Ρενουάρ είχε πει «Αν δεν
υπήρχε το γυναικείο στήθος νομίζω πως δεν θα είχα ζωγραφίσει ποτέ».
Στην Ολλανδία μέσα σε
πραγματικές εκκλησίες κρέμονται ως ημιθρησκευτικές εικόνες μητέρες θηλάζουσες.
Ο ζωγράφος Ζαν Γκοσάρ (16ος
αιώνας) παρουσιάζει σε πίνακά του, την Δανάη, με γυμνούς τους μαστούς της, καθώς
περιμένει τον Δία, να την κατακτήσει με την μορφή χρυσής βροχής.
Σημαία επανάστασης, σημάδι
ισότητας, μέσον ανάδειξης της Δημοκρατίας, ο μαστός της γυναίκας.
Στην Γαλλική Επανάσταση, το
στήθος προτάσσεται για εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων. Μείζον θέμα ο
μητρικός θηλασμός, δόγμα των οπαδών της πολιτικής ισότητας, ταύτιση του
μητρικού θηλασμού με τις δημοκρατικές αρετές.
Ο Διονύσιος Σολωμός, στην
στροφή 85 του «Ύμνου στην Ελευθερία» χαιρετίζει με ενθουσιασμό τις κρινοδάκτυλες
παρθένες...
«πως ο κορμός της καθεμιάς
γλυκοβύζαστο ετοιμάζει γάλα ανδρείας και
ελευθεριάς».
Αν στον 16ο αι.
κυριαρχεί το ερωτικό, στον 18ο το πολιτικό στήθος, στον 20ό γίνεται
σεισμική μετατόπιση στο ψυχολογικό στήθος με τον Φρόιντ, που αποκαλεί την
μητέρα «την πρώτη αποπλανήτρια του παιδιού», θεωρώντας το στήθος αρχέτυπο όλων
των μετέπειτα ερωτικών σχέσεων για τα δύο φύλλα.
Αν οι ποιητές είδαν την
εδεμική, λυρική πλευρά του στήθους, οι άμεσα ενδιαφερόμενες γυναίκες είδαν και την
δραματική, την αθέατη όψη της Σελήνης, με τις κηλίδες. «Ψάχνουμε για ένα
σκουλήκι μέσα στο μήλο».
Στο ποίημα «Μαστεκτομή»,
γράφει η Α. Davis, για τις ακούσιες Αμαζόνες «δεν έχω στήθος να ηρεμεί τον
χτύπο της καρδιάς μου, δέρμα τεντωμένο σφιχτά σαν τύμπανο»…
Τις τελευταίες δεκαετίες, οι
γυναίκες αποδομούν την παραδοσιακή ανδρική εικόνα του στήθους, γράφουν ποίηση,
εμψυχώνουν, φωτογραφίζουν το λαβωμένο στήθος, αξιοποιούν την κληρονομιά των
μεγάλων ζωγράφων, όπως η Φρίντα Κάλο, κ.ά.
Το πώς οι ίδιες οι γυναίκες αντιμετωπίζουν το
στήθος τους, αποτελεί σήμερα έναν καλό δείκτη της αυτοεκτίμησής το και της
θέσης τους μέσα στον κόσμο.
Το γυναικείο στήθος υπήρξε,
σε όλην την διάρκεια της ανθρώπινης ιστορίας, και θα συνεχίσει να είναι, ένα
σύμβολο των αξιών της κοινωνίας και του τρόπου που η κοινωνία αντιμετωπίζει τις
γυναίκες.
Το γυναικείο στήθος δεν παύει
να είναι αυτό που έχει θρέψει όλη την ανθρωπότητα. Που μέσα από αυτό, τα
νεογέννητα αγόρια και κορίτσια, έγιναν άνδρες και γυναίκες βυζαίνοντας το γάλα,
που έδωσε το όνομά του στον Γαλαξία, και είναι βέβαια αναντικατάστατο.
Το στήθος συμβολίζει την αρχή
και το τέλος, γιατί μέσα από αυτό προσφέρεται ή στερείται η ζωή.
Η κοινωνία του χρωστάει την
ύπαρξή της.
Το στήθος μας αφορά. Η ζωή
μας αφορά.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Δωρα, στηθος, θηλυκοτητα, αρχιτεκτονικη, γεωμετρια, αρμονια, γλυπτικη, πυραμιδα, στηθη, ερημος, τρουλος, εκκλησια, μαστος, γυναικα, θηλασμος, ηδονη, πολυμαστος, αγαλμα, Αρτεμις, Εφεσος, γονιμοτητα, καλλιμαστη, θεα των φιδιων, Μινωικη Κρητη, ρωγα, τροφος, Λυκαινα, Ρωμαιοι, κουπα, κρασι, Ωραια Ελενη, Αφροδιτη, Μαρκος Αντωνιος, χρυσο κυπελλο, εκμαγειο, Κλεοπατρα, Ησιοδος, Θεογονια, Γαια, Ηρα, Ηρακλης, θηλη, γαλα, Γαλαξιας, Κλυταιμνηστρα, Ορεστης, Μενελαος, Ελενη, μηλο, κορφους, Φρυνη, εταιρα, δικη, ασεβεια, συνηγορος , Υπερειδης, γδυσιμο, δικαστης χριστιανισμος, Ευαγγελιστης Λουκας, Χριστος, Παρθενος, Θειο Βρεφος, βρεφοκρατουσα, ερωτας, Γαλλια, ποιηση, σωμα, Ρενουαρ, ζωγραφικη, Ολλανδια, Γκοσαρ, Δαναη, γυμνη, Διας, χρυση βροχη, Δημοκρατια, Γαλλικη Επανασταση, πολιτικη, μητρικος θηλασμος, μητερα, Σολωμος, Υμνος στην Ελευθερια, Εθνικος Υμνος, κρινοδακτυλη, παρθενα, κρινος, κορμος, ανδρεια, ελευθερια, ερως, ψυχολογια, Φροιντ, αποπλανηση, αρχετυπο, λυρισμος, δραμα, Μαστεκτομη,
Ντέιβις, Αμαζονα, Καλο
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook