Η άγνωστη
αρχαία ελληνική πόλη
Ιωτάπη,
πατρίδα πολλών
αρχαίων αθλητών!
Σώζονται: Αρχαία ακρόπολη, τείχη,
δρόμοι, βάσεις αγαλμάτων,
επιγραφές,
διοικητήριο, λουτρά, αρχαίος ναός,
νεκρόπολις, βυζαντινές εκκλησιές,
κ.ά.
Του Γιώργου Λεκάκη
Η… άγνωστη λέξη Ιωτάπη είναι παραλία πόλις της Δυτικής Τραχείας Κιλικίας, επί
της Θάλασσας της Παμφυλίας (κόλπου της Ατταλείας) προς βορράν της Σελινούντος (όπου πέθανε ο Τραϊανός), της
μετά ταύτα Τραϊανουπόλεως, και του ομωνύμου ποταμού.
 |
Η Ιωτάπη ευρίσκεται ανάμεσα στην Αλάνια (36 χιλιόμετρα δυτικά)
και στο Γκαζίπασα (10 χιλιόμετρα ανατολικά).
Ο κύριος δρόμος που ενώνει αυτές τις πόλεις (D400)
ευρίσκεται σε απόσταση από την ακτή,
οπότε για να πάτε στην Ιωτάπη
θα πρέπει να πάρετε τον παλαιό παραθαλάσσιο δρόμο...
Ωνομάσθηκε ως φαίνεται από την βασίλισσα της Κομμαγηνής, Ιουλία Ιωτάπη, την επικαλούμενη και Φιλαδέλφη, συζύγου
και αδελφής του Γαΐου Ιουλίου Αντιόχου Δ’ του Επιφανούς![2]
Σώζονται παραστάσεις της βασιλίσσης επί ιδίων αυτής νομισμάτων χάλκινων της Κομμαγηνής (με
επίσημα σκορπιού) και επί νομισμάτων της Λακατανίδος και της Σεβαστής.
 |
| Η βασίλισσα Ιωτάπη σε νόμισμα της Κομμαγηνής, με σήμα τον σκορπιό. |
Υπήρξε έδρα επισκόπου υπό τον μητροπολίτη Σελευκείας.
Σώζονται νομίσματά της, των αυτοκρατορικών χρόνων, από τον Αδριανό (117-188
μ.X.) μέχρι τον Βαλεριανό (252-260 μ.Χ.).
 |
| Νομίσματα του Αντιόχου Δ΄της Κομμαγηνής και της συζύγου του Ιωτάπης. ΠΗΓΗ: STUART, James, and Nicholas REVETT "The Antiquities of Athens measured and delineated" τ. III (επιμ. Willey Reveley), Λονδίνο, John Nichols, 1794, σελίδα 38. Συλλογή Βιβλιοθήκη Ιδρύματος Αικατερίνης Λασκαρίδη. |
Κοντά στα διάσημα
τουριστικά θέρετρα των μικρασιατικών ακτών της Μεσογείου, υπάρχουν πολλά
ενδιαφέροντα μέρη με μεγάλη ιστορία. Η Άσπενδος, η Σέλγη, η Πέργη, κλπ.
Αλλά, όμως,
ποιος έχει ακούσει ποτέ την Ιωτάπη;
Για την ιστορία
της Ιωτάπης δεν γνωρίζουμε σχεδόν τίποτε!
Η πιο σημαντική
πληροφορία σχετικά με την πόλη είναι η ίδρυσή της από τον Αντίοχο Δ’ τον Επιφανή,
τον τελευταίο βασιλιά της Κομμαγηνής από την Αρμένικη Δυναστεία των Οροντιδών.
Η βασιλεία του διήρκησε από το 38 ως το 72 μ. Χ. Επομένως η Ιωτάπη αναπτύχθηκε
τον 1ο αιώνα μ.Χ.
Η πόλις
αναφέρεται από πολλούς συγγραφείς της αρχαίας περιόδου.
Στην ρωμαϊκή
περίοδο, από τη βασιλεία του αυτοκράτορα Τραϊανού μέχρι αυτή του Βαλεριανού
(δηλαδή από τις αρχές του 2ου αιώνα μ.Χ. μέχρι τα μέσα του 3ου αιώνα μ.Χ.), η πόλις έκοψε τα δικά της
νομίσματα.
 |
| Η απρόσιτη αρχαία ακρόπολις της Ιωτάπης. Στο βάθος η Κύπρος. |
Αξιοθέατα
Η Ιωτάπη
χωρίζεται σε δύο κομμάτια από τον... δρόμο που... διασχίζει τα αρχαία ερείπια!
Τα
σημαντικότερα μνημεία ευρίσκονται κοντά στην ακτή, σε ένα μικρό ακρωτήρι, όπου
βρισκόταν ο λόφος της ακρόπολης.
Σήμερα είναι το μέρος όπου μπορεί κάποιος να δει ό,τι έχει απομείνει από τις
περισσότερες αρχαίες κατασκευές, όπως τείχη
και δρόμους που οδηγούν στο λιμάνι, το οποίο βρίσκεται στον όρμο δίπλα από το
ακρωτήρι.
Δίπλα από τον
δρόμο του λιμανιού υπάρχουν κάποιες βάσεις από τα αρχαία αγάλματα που στέκονταν κάποτε εκεί. Οι επιγραφές που έχουν διασωθεί (στα ελληνικά βέβαια) μας πληροφορούν
πως τα αγάλματα αυτά είχαν στηθεί για να τιμήσουν διάσημους αθλητές και σημαίνοντες πολίτες.
 |
| Αρχαίο βάθρο με ελληνική επιγραφή... |
Στην άλλη πλευρά
του ορμίσκου, επίσης κοντά στην ακτή, βρίσκονται τα απομεινάρια ενός διοικητικού κτηρίου και ενός λουτρού, με ένα αποχετευτικό σύστημα
που σώζεται μέχρι σήμερα. Υπάρχουν επίσης τα ερείπια μιας βυζαντινής εκκλησίας, η οποία είναι τρίκλιτη βασιλική. Στα τείχη
της είναι ορατές τοιχογραφίες που
διακοσμούσαν το εσωτερικό. Ακριβώς δίπλα από τον δρόμο υπάρχουν τα ερείπια ενός
ναού αφιερωμένου στον Αυτοκράτορα
Τραϊανό.
Απέναντι από το
ακρωτήρι, κατά μήκος του σύγχρονου δρόμου, ανάμεσα στους λόφους και στα
μοντέρνα κτήρια, μπορεί κανείς να βρει κατεστραμμένα σπίτια και μια εκκλησία από την βυζαντινή περίοδο.
Η νεκρόπολις της Ιωτάπης βρίσκεται λίγο
μακρύτερα στα νοτιοανατολικά, επάνω στον δρόμο από την πλευρά της ξηράς. Στην
περιοχή του αρχαίου κοιμητηρίου, υπάρχουν πολλοί μνημειώδεις τάφοι και πολλοί
άλλοι μικρότεροι καλυμμένοι με θόλους.
Ο χώρος όπου
βρίσκονται τα ερείπια της Ιωτάπης ούτε περιφράσσεται ούτε φυλάσσεται. Η πρόσβασις
είναι δωρεάν. Τα ερείπια ευρίσκονται και στις δύο πλευρές του δρόμου. Για να ιδείτε
μερικές κατασκευές από πιο κοντά, θα πρέπει να κατεβείτε προς την μεριά της
θάλασσας ή να… σκαρφαλώσετε προς τον λόφο. Με πολύ μεγάλη προσοχή στη διάρκεια
της εξερεύνησης. Η περιοχή δεν είναι οργανωμένη για τους επισκέπτες. Ευρίσκεται
δίπλα από έναν γκρεμό και τα μονοπάτια είναι καλυμμένα με πυκνούς θάμνους!!!
Σήμερα, η Ιωτάπη
είναι γνωστή στους εντόπιους ως Aitape ή Aidap. Και οι δυο αυτές
ονομασίες είναι παραλλαγές της αρχικής αρχαίας ελληνικής ονομασίας της πόλεως…
ΠΗΓΕΣ:
Γ. Λεκάκη «Η άγνωστη Μικρά Ασία».
Turkish Archaeonews, απόδοση Α. Γ. Λεκάκης.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[2] Είχε και ομώνυμο θυγατέρα, η οποία συζευχθείσα
μέλος της οικογενείας Ηρώδου του Μεγάλου, όπως φαίνεται από νομίσματα.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Ιωταπη, αθλητισμος, ακροπολη, τειχη, βαση αγαλματος,
επιγραφη, διοικητηριο, λουτρα, ναος, νεκροπολις, βυζαντινη εκκλησια, Κιλικια, Παμφυλια, Ατταλεια, Σελινους, Τραιανουπολη, Πτολεμαιος, Κομμαγηνη, Φιλαδελφη, Αντιοχος, Επιφανης, νομισμα, Λακατανιδα, Σεβαστη, Ιεροκλης, Ισαυρια, Σελευκεια, Αδριανος, Βαλεριανος, Μεσογειος, Ασπενδος, Σελγη, Περγη, Αρμενικη Δυναστεια, Αρμενια, Οροντιδες, ακροπολις, λιμανι, βασεις, αθλητης, λουτρο, αποχετευτικο συστημα, τρικλιτη βασιλικη, τοιχογραφια, Τραιανος, βυζαντιο, νεκροπολη, ταφος, θολος, Αλανια, Γκαζιπασα, Στιουαρτ, ρεβεττ, Ηρωδης, σκορπιος
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook