Η οχυρωμένη πολιτεία της Μεθώνης στα τέλη του 17ου - αρχές 18ου αιώνα - της Ιω. Στεριώτου

Η οχυρωμένη πολιτεία της Μεθώνης

στα τέλη του 17^ου - αρχές 18^ου αιώνα

Της δρ. Ιωάννας Στεριώτου (*)

Αναφέρονται συνοπτικά οι βασικές ιστορικές περίοδοι της οργάνωσης της οχυρωμένης πολιτείας της Μεθώνης, κυρίως μετά την βυζαντινή περίοδο, την φραγκοκρατία, την βενετοκρατία και την τουρκοκρατία, έως την εποχή της ελληνικής επανάστασης. Η σημασία της υπήρξε μεγάλη από τον 13° αιώνα και μετά, ως κύριο λιμάνι - σταθμός στις θαλάσσιες πορείες του εμπορικού και πολεμικού στόλου της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας από την θάλασσα της Αδριατικής προς την Πελοπόννησο, το Αιγαίο και την Μαύρη Θάλασσα, καθώς και προς την Κρήτη, την Κύπρο και τα λιμάνια της Μέσης Ανατολής και της Αιγύπτου. Είναι η περίοδος μεγάλης ακμής για τη Μεθώνη.

Οι σημαντικότερες υλικές μαρτυρίες αυτής της περιόδου είναι αναμφίβολα τα τείχη της οχυρωμένης πολιτείας της Μεθώνης. Η 2^η βενετοκρατία (1686 - 1715), αποτέλεσε περίοδο έντονης οικοδομικής δραστηριότητας, κατά την οποία το αμυντικό σύστημα της Μεθώνης αναπτύχθηκε στο μέγιστο βαθμό και επικεντρώθηκε κυρίως στην βόρεια, πιο ευπρόσβλητη πλευρά του κάστρου. Είναι αυτή η περίοδος άλλωστε που οι αρχειακές πηγές, σε κείμενα και τεχνικό υλικό -σχεδιαγράμματα είναι ιδιαίτερα πολλές, από τις οποίες αντλούμε πολύτιμες πληροφορίες.

Στα τέλη Ιανουάριου του 1684, η Βενετία κήρυξε στον ΣΤ' πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σ' αυτήν την εκστρατεία, γνωστής και ως «Πόλεμος του Μόριά», συμμετείχαν και στρατιωτικές δυνάμεις του πάπα, των Ιπποτών της Μάλτας, του Δούκα της Τοσκάνης, Γερμανοί, Σάξωνες, αλλά και σώματα Ελλήνων, με δικούς τους αρχηγούς από τα Ιόνια νησιά και την Μάνη. Οι επιχειρήσεις, θαλάσσιες και χερσαίες, διήρκεσαν με διαλείμματα από το 1684 έως το 1697. Πρωτεργάτης αυτής της εκστρατείας, υπήρξε ο παλαίμαχος αρχηγός στόλου, επί κεφαλής της βενετικής αρμάδας στο Αιγαίο και αρχιστράτηγος της Κρήτης Φρ. Μοροζίνι, ο οποίος θα δρέψει τις τελευταίες δάφνες για την Βενετία. Προελαύνει με επιτυχία καταλαμβάνοντας την Λευκάδα, την Πρέβεζα και ολόκληρο τον Μοριά, ιδρύοντας το εφήμερο, αποικιακό κράτος του «Βασιλείου του Μόριά» - Regnio di Morea.

Η εκστρατεία εκείνη έχει απεικονισθεί στα κυριότερα σημεία της σ' έναν πολύ γνωστό κώδικα των ιταλικών χειρογράφων της Μαρκιανής Βιβλιοθήκης της Βενετίας: BMV - ΜSS It. Cl VII, 94 (=10051), Dominio della Repubblica di Venezia sopra il Mare. Carte topographiche e piante di citta a fortezze per la guerra di Morea (1684 -1697). [Κυριαρχία της Βενετικής Δημοκρατίας στη Θάλασσα. Τοπογραφικοί χάρτες - σχεδιαγράμματα και σχέδια πόλεων και φρουρίων σχετικά με τον πόλεμο του Μοριά (1684 - 1697)]. Στα σχεδιαγράμματα του Κώδικα περιγράφονται οι σημαντικότερες κινήσεις του βενετικού στόλου και εκείνου των συμμάχων τους, οι επιθέσεις, οι πολιορκίες, οι ναυμαχίες, οι καταλήψεις και τα οχυρωματικά έργα που έκαναν οι Βενετοί την ίδια περίοδο σε περιοχές του Ιονίου πελάγους, της δυτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου.

Σχεδιαγράμματα της αμυντικής κατάστασης της Μεθώνης,
πριν και μετά την πολιορκία και την κατάληψή της
από τις συμμαχικές δυνάμεις των Βενετών
το καλοκαίρι του 1686.

Στην διάλεξη αυτή θα παρουσιαστούν ορισμένα παλιά σχεδιαγράμματα από τον Κώδικα του Πολέμου του Μόριά, που αναφέρονται στις προσεγγίσεις των συμμαχικών δυνάμεων των Βενετών κατά την διάρκεια της πολιορκίας της Μεθώνης, με τις οχυρώσεις πριν και μετά την πολιορκία και με τις προτεινόμενες παρεμβάσεις. Πιστεύουμε ότι η ενδεικτική παρουσίαση αυτού του χαρτογραφικού - σχεδιαστικού αρχειακού υλικού, είναι μια σημαντική συμβολή στην ιστορία, στην αρχιτεκτονική, στην πολεμική τεχνική της εποχής, στην πολεοδομία, στην τοπογραφία, στην χαρτογραφία της περιοχής της Μεθώνης. Διαπιστώνεται ακόμη μια φορά η συστηματικότητα με την οποία οι Βενετοί συνέλεγαν και παρουσίαζαν στοιχεία, όχι μόνον των οχυρώσεων που ήθελαν να καταλάβουν ή να υπερασπισθούν και να ενισχύσουν, αλλά και τα γεωγραφικά στοιχεία μιας περιοχής που τους ενδιέφερε, για επιτελικούς - στρατιωτικούς σκοπούς.

(*) Περίληψη διάλεξης της γράφουσας (17 Μαρτίου 2019 και ώρα 11.00 στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος & Πολιτισμού, στην Πλάκα), που διοργάνωσε ο Σύλλογος Φίλων Κάστρου Μεθώνης.

ΑΚΟΥΣΤΕ την ραδιοφωνική εκπομπή του Γ. Λεκάκη

για την ΜΕΘΩΝΗ, ΕΔΩ.

ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: Στεριωτου, οχυρο, Μεθωνη, Μεσσηνια, φραγκοκρατια, βενετοκρατια, τουρκοκρατια, Γαληνοτατη Δημοκρατια της Βενετιας, Πελοποννησος, τειχη, Βενετια, Οθωμανικη Αυτοκρατορια, Πολεμος του Μορια, παπας, Ιπποτες της Μαλτας, Μαλτα, παππας, Δουκας της Τοσκανης, Τοσκάνη, Γερμανοι, Σαξωνες, Ελληνες, Ιονιο, Μανη, αρμαδα, Αιγαιο, Κρητη, Μοροζινι, Λευκαδα, Πρεβεζα, Μοριας, κωδικας, ιταλια, χειρογραφο, Μαρκιανη Βιβλιοθηκη, Βενετικη Δημοκρατια, χαρτης, σχεδιαγραμμα, φρουριο, στολος, Βενετοι

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ