Όταν
οι Σέρβοι καπηλεύονταν
τον δικέφαλο
αετό του Βυζαντίου…
τον δικέφαλο
αετό του Βυζαντίου…
Του Γιώργου Λεκάκη
Η κατοχή και χρήση συμβόλων, εάν
είναι δικά σου, δείχνει εξουσία, κυριαρχία, παράδοση, συνέχεια. Εάν τα κλέβεις
από προηγούμενους, δείχνει την ανάγκη σου να τα καπηλευτείς να πάρεις κι εσύ
λίγη δόξα, λίγη αίγλη, από προηγουμένους ηγέτες, ή χώρες, που τα χρησιμοποίησαν
και τα καθιέρωσαν.
Οι δυο αετοί – ιερά πουλιά
του Διός - που άφησε ο Ζευς να πετάξουν ο ένας προς την Ανατολή και άλλος προς την
Δύση, πέταξαν και ξανα-συναντήθηκαν στους Δελφούς – έκτοτε κέντρο του κόσμου «ομφαλός
της Γης» - και έτσι όρισαν το κοσμοδετικό σημείο του κόσμου, τους Δελφούς. Ο
μύθος με τους δυο αετούς προς Ανατολάς και προς Δυσμάς έγινε αγαπημένο σύμβολο
των πανελλήνων, από την Ανατολή έως την Δύση. Τους θύμιζε την συνένωσή τους, το
σημείο αναφοράς τους, το εθνικό και θρησκευτικό κέντρο τους.
Ως μύθος κι έμβλημα ο
δικέφαλος αετός υπάρχει ήδη σε Πόντο-Παφλαγονία και γίνεται εθνικό έμβλημα και της
Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας / Βυζαντίου από τον 10ο-11ο
αι. (της Νικαίας, κ.ά.), η οποία και το καθιέρωσε παγκοσμίως.
Εδώ βλέπετε ένα μεσαιωνικό
χάλκινο έμβλημα, με τον δικέφαλο αετό (θραύσμα από κυκλικό πολυέλαιο, από το
μεσαιωνικό μοναστήρι του Αγίου Δημητρίου (*) «του Σέρβου Μάρκου», το οποίο εκτίσθη
τον 14ο αιώνα. Σήμερα η μονή ευρίσκεται
στο χωριό Markova Susica, στην έκταση που καταλαμβάνουν τα Σκόπια (τότε
Σερβία).
Ανήκει στην Συλλογή Εθνικού
Μουσείου Σερβίας στο Βελιγράδι.
Η Μονή ιδρύθηκε από τον Σέρβο
βασιλιά Vukašin Mrnjavčević (1320-1371), γύρω στο 1345. Η κατασκευή της ολοκληρώθηκε
υπό την κυριαρχία του γιου του, Μάρκου, μεταξύ 1366 και 1372 και γι’ αυτό φέρει
το όνομά του.
 |
| Η ΙΜ Αγ. Δημητρίου στην Σουσίτσα των Σκοπίων. Όταν κτίσθηκε ήταν περιοχή της Σερβίας. |
Όταν η Σερβία επεκτάθηκε προς
τα νότια, οι τοπικοί ηγεμόνες-άρχοντες Έλληνες, αντικαταστάθηκαν από Σέρβους. Ο
Vukašin εκυβέρνησε σε μια περιοχή που περιλάμβανε το Prizren, τα Σκόπια και το
Prilep. Το 1370 συνέβαλε οικονομικά στα μοναστήρια του Αγίου Όρους κι έκανε
έναν πόλεμο κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον οποίο υποστήριξε ο αδελφός
του. Με 70.000 άνδρες αναμετρήθηκε με τον οθωμανικό στρατό, ο οποίος είχε ως
επί κεφαλής τον beylerbey της Ρούμελης Λάλα Σαχίν-πασά στην περίφημη «Μάχη του
Μαρίτσα» (του Έβρου), στις 26 Σεπτεμβρίου 1371. Αλλά οι ανώτερες οθωμανικές
τακτικές δυνάμεις κέρδισαν, αν και οι Οθωμανοί επιτέθηκαν στον σερβικό στρατό
ενώ ξεκουραζόταν! Ο Vukašin σκοτώθηκε κατά την διάρκεια αυτής της μάχης.
Σε ένα παραχωρητήριο που
εκδόθηκε στις 5.4.1370, ο Vukašin ανέφερε την σύζυγό του (βασίλισσα Αλένα/Αλίνα)
και τους γιους (Μάρκο και Ανδρέα), υπογράφοντας ως «Κύριος της Σερβικής και της
Ελληνικής Γης και των Δυτικών επαρχιών»!
Ο Μάρκος (1335-1395) αν και
ένας ηγεμόνας μέτριας ιστορικής σημασίας, έμεινε ως σημαντικός στην σλαβική
παράδοση, λατρευτός ως εθνικός ήρωας από Σέρβους και Βούλγαρους, ως ατρόμητος
και ισχυρός προστάτης των αδύναμων, που πολέμησε ενάντια στην αδικία και
αντιμετώπισε τους Τούρκους επί οθωμανικής κατοχής. Ο Μάρκος νυμφεύτηκε την Ελένη (κόρη του Ράντοσλαβ
Χλάπεν, άρχοντα της Βέρροιας και της Έδεσσας). Κατά μία παράδοση, η μητέρα του
λεγόταν Εβροσία (καθ’ ότι καταγόταν από τον Έβρο).
Αμφότεροι, λοιπόν, ήθελαν να
λογίζονται κληρονόμοι της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και εις επίρρωσιν,
καπηλεύτηκαν τα σύμβολά της.
Και δεν ήταν οι μόνοι. Μετά τους
Βυζαντινούς, εζήλωσαν την δόξα τους και συνέχισαν να χρησιμοποιούν τα σύμβολά τους
(εκτός από την Σερβία, όπως είπα), και το Μαυροβούνιο, και η Αλβανία, και η
Αρμενία και η Ρωσική Αυτοκρατορία, και η Αυστρία, και διάφορες πόλεις κι επαρχίες
της Γερμανίας, της Ολλανδίας, κ.ά.
(*) Άγιος Δημήτριος και άγιος Γεώργιος, ιδιαίτερα αγαπητοί στους χριστιανούς της Βορείου Ελλάδος, και εξ αυτών σε όλους τους χριστιανικούς πληθυσμούς των Βαλκανίων, είναι επιβίωση του αρχαίου ήρωα Θράκα ιππέα.
ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙΔΙΑ: συμβολο, αετος, πουλι, Διας, Ζευς, Ανατολη, Δυση, Δελφοι, ομφαλος, μυθος, εμβλημα, δικεφαλος αετος, Ποντος, Παφλαγονια, Ανατολικη Ρωμαικη Αυτοκρατορια, Βυζαντιο, Νικαια, χαλκος, δικεφαλος, πολυελαιος, μοναστηρι, Αγιος Δημητριος, Σερβος, Μαρκο, Μαρκοβα Σουσιτσα, Σκοπια, Σερβια, Βελιγραδι, Βουκασιν, Μαρκος, Πριζεν, Πριλεπ, Αγιον Ορος, Οθωμανικη Αυτοκρατορια, οθωμανοι, μπεηλερμπεης, Ρουμελη, Λαλας, Σαχιν πασας, Μαχη του
Μαριτσα, Εβρος, 1371, Αλενα, Αλινα, Ανδρεας, σλαβοι, Βουλγαροι, Τουρκοι, Ελενη, Χλαπεν, Βερροια, Εδεσσα, Εβροσια, Μαυροβουνιο, Αλβανια, Αρμενια, Ρωσια, Αυστρια, Γερμανια, Ολλανδια, συμβολα, Θρακη, Θρακας ιππεας, άγιος γεωργιος
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook