Το Μουσείο Καλών Τεχνών του Αμβούργου επέστρεψε μαρμάρινο πίνακα του 12ου αιώνος μ.Χ. στο Αφγανιστάν!

Το Μουσείο Καλών Τεχνών

του Αμβούργου

επέστρεψε μαρμάρινο πίνακα

του 12^ου αιώνος μ.Χ.

στο Αφγανιστάν!

Του Γιώργου Λεκάκη

Στις 8 Οκτωβρίου 2019, το Μουσείο Καλών Τεχνών του Αμβούργου / Museum fur Kunst und Gewerbe Hamburg (MKG) επέστρεψε επισήμως έναν μαρμάρινο πίνακα (dado) στην Ισλαμική Δημοκρατία του Αφγανιστάν. Ο πρέσβυς του Αφγανιστάν στο Βερολίνο, πήγε στο Αμβούργο για να παραλάβει το τέχνεργο από το μουσείο!

Το MKG είναι το πρώτο γερμανικό μουσείο που επιστρέφει κλεμμένο έργο τέχνης στο Αφγανιστάν. Πέρα από την διερεύνηση της λεηλασίας των έργων τέχνης από τους Γερμανούς ναζί και το θέμα των συλλογών από τις αποικίες, το μουσείο στρέφει ολοένα και περισσότερο την προσοχή του στις πιο πρόσφατες εξαγορές…

Η αποκατάσταση της κλοπής είναι το αποτέλεσμα έρευνας που διεξήχθη για την προέλευση του έργου και αντιπροσωπεύει ένα ακόμη παράδειγμα της ευθύνης που φέρουν τα μουσεία και το διεθνές εμπόριο τέχνης για το πώς χειρίζονται αντικείμενα από παράνομες ανασκαφές.

Το μαρμάρινο πάνελ dado ανήκε κάποτε σε μια ζωφόρο (αποτελούμενη από 78 μέρη), που χρονολογείται στον 12^ο αιώνα, η οποία κοσμούσε την εσωτερική αυλή του βασιλικού παλλατιού του σουλτάνου Mas'ud III στην πόλη Ghazni του Αφγανιστάν. Στα τέλη της δεκαετίας του 1970, εκλάπη μέσα από το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Rawza της Ghazni…

Μετά από χρόνια έρευνας, με την βοήθεια υποτρόφων του Πανεπιστημίου του Αμβούργου και του Πανεπιστημίου Sapienza της Ρώμης, καθώς και με την στενή συνεργασία μεταξύ γερμανικών και αφγανικών Αρχών, το έργο τελικώς παρεδόθη στους νόμιμους ιδιοκτήτες του. Προς το παρόν θα φυλάσσεται στο Αφγανικό Εθνικό Μουσείο στην Καμπούλ.

Το γερμανικό μουσείο MKG έφθασε ως τον διευθυντή Mohammad Fahim Rahimi για να βοηθήσει στην επίλυση του προβλήματος του έργου. Από τον Νοέμβριο του 2018, το MKG παρουσιάζει το μαρμάρινο έργο στην μόνιμη έκθεση «Looted Art?/Κλεμμένη Τέχνη; - Έρευνα προέλευσης στις συλλογές του MKG». Στον 4^ο τόμο της σειράς "Looted Art?", το MKG συνοψίζει την έρευνα που διεξήχθη σχετικά με το ιστορικό της κλοπής και της απόκτησης του αρχαίου τέχνεργου.

Το MKG αγόρασε αρχικώς το αρχαίο μαρμάρινο έργο «με καλή πίστη» σε πλειστηριασμό στο Παρίσι το 2013. Η προέλευσίς του δεν ήταν αρχικώς…ανησυχητική. Αλλά κατόπιν στενότερης μελέτης απεδείχθη ότι το αντικείμενο είχε, στην πραγματικότητα, κλαπεί από το Μουσείο Ισλαμικής Τέχνης Rawza της Ghazni. Ήταν δυνατή η ανίχνευσή του στις ανασκαφές που πραγματοποίησαν αρχαιολόγοι από το Αφγανιστάν και την Ιταλία μεταξύ 1957 και 1966. Τα αρχαιολογικά ευρήματα παραδόθηκαν τότε στο Μουσείο Rawza, όπου και τεκμηριώθηκαν. Η μεταγενέστερη αποσταθεροποίηση του Αφγανιστάν (1978) και η εισβολή του σοβιετικού στρατού (1979) ανάγκασαν τους υπεύθυνους των συλλογών του μουσείου να τις μεταφέρουν αλλού για φύλαξη.

..................

ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:

Όπως έκαναν και οι Έλληνες αρχαιολόγοι και πολίτες στα ελληνικά μουσεία, λίγο πριν την εισβολή των Γερμανών...

Βλ. Γ. Λεκάκης "Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής".

..................................

Κατά την διάρκεια αυτής της μετεγκατάστασης, το έργο που ήταν στην κατοχή του MKG προφανώς εκλάπη ή μεταφέρθηκε αλλού, και εμφανίστηκε στο εμπόριο τέχνης στο Παρίσι, στις αρχές της δεκαετίας του 1990.

Σημειώνεται ότι πολλά διεθνή μουσεία έχουν αντικείμενα από το Αφγανιστάν, που προέρχονται από τις ίδιες ανασκαφές στην Ghazni!

Ο dr. Carsten Brosda, υπουργός Πολιτισμού και Μέσων Ενημέρωσης Αμβούργου είπε «για πολύ καιρό τα μάτια μας έχουν κλείσει στην πραγματική προέλευση των πολιτιστικών αγαθών. Τώρα αντιμετωπίζουμε το σημαντικό καθήκον της διερεύνησης της προέλευσης των αντικειμένων στις συλλογές μας σε πολλά επίπεδα, και, εάν είναι απαραίτητο, της τακτοποίησης της επιστροφής τους. Ένα αποτέλεσμα αυτής της κρίσιμης αλλαγής συνείδησης και της έρευνας εντατικής προέλευσης που γίνεται σε πολλά μουσεία (…) Με την επιστροφή στο Αφγανιστάν, οι άνθρωποι που ζουν εκεί θα έχουν πάλι πρόσβαση σε αυτό το αντικείμενο, το οποίο αποτελεί μέρος της πολιτιστικής τους κληρονομιάς».

Η καθηγήτρια Tulga Beyerle, διευθύντρια του MKG, είπε «θεωρώ ότι ένα μουσείο, στην προκειμένη περίπτωση το Museum fur Kunst und Gewerbe Hamburg, να αναγνωρίζει δημόσια τα λάθη του, αποτελεί σημαντικό βήμα. Η προκάτοχός μου, δρ. Sabine Schulze, έθεσε ένα νέο πρότυπο στην αντιμετώπιση της λεηλατημένης τέχνης. Να είμαστε πρόθυμοι να διορθώσουμε τα λάθη που έγιναν ΚΑΙ στις πρόσφατες εξαγορές».

Ο κ. Mohammad Fahim Rahimi, διευθυντής του Αφγανικού Εθνικού Μουσείου είπε: «Χιλιάδες κινητά αντικείμενα έχουν κλαπεί και από το Ghazni και από το Εθνικό Μουσείο του Αφγανιστάν, ιδιαίτερα από την συλλογή με τα λευκά μαρμάρινα πάνελ, από το παλλάτι του Mas'ud III. Ανυπομονούμε να τα έχουμε πίσω στην συλλογή μας σύντομα. Θα ήθελα να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου στο MKG για την υποστήριξη της επιστροφής τους. Ταυτόχρονα, απευθύνω έκκληση σε άλλα μουσεία και ιδιωτικές συλλογές να μας βοηθήσουν να ανακτήσουμε άλλα αντικείμενα τέχνης, που έχουν κλαπεί από το Αφγανιστάν».

Το MKG εργάζεται για την αποκατάσταση της κλοπής από το 2014, επικουρούμενο από την Kulturgutschutz Deutschland και το γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών.

Θυμίζω ότι το 2006, το Μουσείο Guimet στο Παρίσι αποκατέστησε την κλοπή αντικειμένων από το Εθνικό Μουσείο του Αφγανιστάν. Και τον Ιούλιο του 2019, το Βρετανικό Μουσείο ανακοίνωσε ότι θα παραδώσει γλυπτά του Βούδα, που, κατά πάσαν πιθανότητα, βγήκαν στο εμπόριο τέχνης από τους Ταλιμπάν και κατασχέθηκαν σε αεροδρόμιο του Λονδίνου το 2002…

ΠΗΓΕΣ: Museum fur Kunst und Gewerbe Hamburg, 8.10.2019. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.10.2019.

ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:
Καιρός είναι, λοιπόν, τα γερμανικά μουσεία να εξετάσουν και να επιστρέψουν όλα όσα αρχαία ελληνικά έργα κατέχουν παρανόμως στις συλλογές τους, και είναι πολλά...
Για να χρησιμοποιήσω λόγια των Γερμανών επισήμων, λοιπόν... αρκετά είχαν κλείσει "για πολύ καιρό τα μάτια τους στην πραγματική προέλευση των πολιτιστικών αγαθών (...) Είναι σημαντικό καθήκον η διερεύνηση της προέλευσης των αντικειμένων στις συλλογές τους, σε πολλά επίπεδα, και της τακτοποίησης της επιστροφής τους (...) αυτήν την εποχή "αλλαγής συνείδησης", διότι με την επιστροφή στην Ελλάδα "οι άνθρωποι που ζουν εκεί θα έχουν πάλι πρόσβαση σε αυτό το αντικείμενο, το οποίο αποτελεί μέρος της πολιτιστικής τους κληρονομιάς». Ένα μουσείο "να αναγνωρίζει δημόσια τα λάθη του, αποτελεί σημαντικό βήμα" (...). Τα μουσεία πρέπει να είναι "πρόθυμα να διορθώσουν τα λάθη που έγιναν»...
Αναμένουμε, λοιπόν...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την γερμανική Κατοχή βλ. βιβλία του Γ. Λεκάκη:

- «Αρχαιοκαπηλίες των Γερμανών στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. «Κάδμος», 2012.

- «Ναζί: Οι βάρβαροι του 20ού αιώνα», εκδ. Κάδμος, 2013.

- «Κατεστραμμένες πόλεις και χωριά στην Ελλάδα επί Κατοχής», εκδ. Κάδμος, 2014.

 - «Ντοκουμέντα Γενοκτονίας», 2016.

 - «Οι σφαγές, οι λεηλασίες και οι ιεροσυλίες των ναζί κατά της ορθόδοξης Ελλάδας», 2016.

- «Οι ελληνικές απαιτήσεις ισχύουν. Ντοκουμέντο: Η απόρρητη έκθεση του γερμανικού Κοινοβουλίου για τις οφειλές προς την Ελλάδα», εκδ. «Επίκαιρα-Α. Α. Λιβάνης», 27.3.2014.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΕΣ ΕΠΙΣΤΡΟΦΕΣ ΚΛΕΜΜΕΝΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΕΧΝΗΣ, ΕΔΩ.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ θέματα ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑΣ, ΕΔΩ.

ΛΕΞΕΙΣ: Μουσειο Καλων Τεχνων Αμβουργου, μαρμαρο, πινακας, Αφγανισταν, Αμβουργο, Γερμανια, λεηλασια, εργο τεχνης, Γερμανοι ναζι, αποικιοκρατια, νταντο, ζωφορος, αυλη, βασιλιας, παλλατι, σουλτανος, Μασουντ, Γκαζνι, Μουσειο Ισλαμικης Τεχνης, Ισλαμικη Τεχνη, κλοπη εργων τεχνης, αρχαιοκαπηλια, Σοβιετικοι, ΕΣΣΔ, Ρωσοι

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ