«Καβάλα στο δελφίνι»…
Ο "άγνωστος" αρχαίος Έλλην ζωγράφος
Όλτος,
που όμως έργα του
υπάρχουν σε 21 μουσεία του κόσμου!!!
Του Γιώργου Λεκάκη
Ένας αρχαίος ψυκτήρ (> psykter, ψύκτης, ψυγείο - αγγείο για την ψύξη του νερού ή του κρασιού, όπως ο εν λόγω στην φωτογραφία) από τερακότα, αττικής, ελληνικής τέχνης…
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:
Την αρχαία αυτή παράσταση οι Έλληνες την γνωρίζουν και την τραγουδούν ακόμη έως σήμερα, και μάλιστα στο σύγχρονο λαϊκό τους τραγούδι…
«Καβάλα στο δελφίνι, τον κόσμο γύρισα»…
Λευτέρης Παπαδόπουλος
Στρατιώτες-οπλίτες «ταξιδεύουν» στην ράχη δελφινιών… Ίσως σε κάποιο διάλειμμα μάχης να ήπιαν τόσο πολύ, που πέρασαν τα δελφίνια για… άλογα… Αλλά και θα έμοιαζαν, στο μυαλό όσων έπιναν από αυτό το αγγείο, σαν να ανεβοκατεβαίνουν, σαν να κολυμπούν, μέσα στο κρασί…
Καταλογίζεται στον Όλτο / Oltos…
Χρονολογείται στο 520-510 π.Χ.
Οι διαστάσεις του είναι 11 Χ 30,20 εκατ.
Δώρο του Norbert Schimmel Trust, 1989 Αριθμός Πρόσβασης: The Met αρ. 1989.281.69…
Ο Όλτος ήταν ένας αρχαίος Έλλην ζωγράφος εν Αθήναις (φιλοτέχνησε 525 - 500 π.Χ.). Είναι γνωστά περίπου 150 έργα του. Πιο διάσημα: ένα κύπελλο (σήμερα στο Βερολίνο - Antikensammlung F 2264) και ένα στην Tarquinia (Museo Nazionale Tarquiniese αρ. RC 6848), που υπογράφονται από αυτόν!
Ο διάσημος αγγειογράφος ερυθρόμορφων αγγείων δεν αναφέρεται από αρχαίους συγγραφείς! Μας είναι γνωστός από την υπογραφή του στα αγγεία, τα οποία είναι επίσης γραπτές πηγές. Δύο είναι τα ενυπόγραφα αγγεία του, που βρέθηκαν μέχρι σήμερα. Η υπογραφή του ήταν: «ΟΛΤΟΣ ΕΓΡΑΦΣΕΝ[1]».
Ο Όλτος εργαζόταν στην Αθήνα, του 6ου αι. π.Χ. σε εργαστήρια διάφορων αγγειοπλαστών (Ευξιθέου, Σικανού, Χέλιος / Χέλιου, Παμφαίου, κ.ά.).
«Ηρέσκετο να ζωγραφίζει επι αμφορέων, κρατήρων, φιαλών και ιδίως κυλίκων μυθολογικές εικόνες , ιστορικοποιητικές σκηνές και πρόσωπα.
Ιδιάζον γνώρισμα της τεχνοτροπίας του Όλτου είναι ότι ζωγραφίζει εν μεν το εσωτερικό του αγγείου μια απομεμονωμένη εικόνα, επί δε της εξωτερικής επιφανείας αυτού μεγάλες συνθέσεις με πολλά πρόσωπα, συμμετρικώς και αρμονικώς διατεταγμένα κατά την έκταση του εδάφους» (εγκυκλ. Πυρσός).
«Ο Όλτος ζωγράφιζε σε διάφορα αγγεία και ιδίως σε κύλικες, μυθολογικές και ιστορικές σκηνές, με την ιδιάζουσα τεχνοτροπία να εξεικονίζει στο εσωτερικό, και ιδίως στον πυθμένα του δοχείου, μια απομονωμένη εικόνα, στη δε εξωτερική όψη πολυσύνθετες σκηνές με πολλά πρόσωπα συμμετρικά διατεταγμένα.
Στο εσωτερικό των αγγείων χρησιμοποιεί την παλιά μελανόμορφη τεχνική», γράφει ο Βαγγ. Σπανδάγος στο έργο του «Εικαστικοί καλλιτέχνες της αρχαίας Ελλάδος» (εκδ. Αίθρα).
Ο Όλτος ξεκίνησε την σταδιοδρομία του στο εργαστήριο του αγγειοπλάστη Νικοσθένη. Αρχικώς ζωγράφιζε αγγεία και κύπελλα, μελανόμορφα και ερυθρόμορφα. Επηρεάστηκε από τον Ψίακα και τον ζωγράφο Αντιμένη. Γεμάτος ένταση, συχνά με διαφορικές κατευθύνσεις βλέμματος και κίνησης. Αργότερα ζωγράφισε αποκλειστικά με κόκκινο, επηρεασμένος κυρίως από τον ζωγράφο Ανδοκίδη, καθώς και από αρκετά μέλη του Ομίλου Σκαπανέων, και ειδικώς τον πρώην μαθητή του, Ευφρόνιο.
Το στυλ σχεδίου του ήταν κομψό, αλλά ποτέ δεν έφθασε στο βάθος της λεπτομέρειας των πιο σημαντικών σύγχρονων ομοτέχνων του. Είχε μια ξεχωριστή τάση προς την πολυτελή διακόσμηση και συμμετρικές συνθέσεις. Στο μέσον της σταδιοδρομίας του επικεντρώθηκε ιδιαίτερα στην απεικόνιση μυθολογικών σκηνών. Με την πάροδο του χρόνου, συνεργάσθηκε με διάφορους διαφορετικούς αγγειοπλάστες. Γνωρίζουμε τουλάχιστον έξι: τον Ισχύλο, κυρίως τον Παμφαίο (με τον οποίο εδημιούργησε τον αρχαιότερο γνωστό στάμνο), τον Τλήσο, τον Χέλι/ Χέλιο και τέλος τον Καχρύλιο, για τον οποίο συνεργάστηκε μαζί με τον Ευφρόνιο και τον Ευξίθεο.
Μια καινοτομία που εισήγαγε ο Όλτος βρίσκεται σε αμφορέα στο Βρετανικό Μουσείο (αρ. E 259), στον οποίο απεικονίζει ένα ενιαίο σχήμα, χωρίς πλαίσιο ή γραμμή δαπέδου!
Έργα του ευρίσκονται σε πολλά μουσεία (τουλάχιστον 21) του κόσμου:
Αθήνα.
Άλτενμπουργκ / Altenburg, Staatliches Lindenau-Museum – αγγείο 224.
Βαλτιμόρη / Baltimore, Johns Hopkins University Museum – θραύσμα κύλικος AIA B1.
Βασιλεία Ελβετίας / Basel, Antikensammlung and Sammlung Ludwig – αγγείο BS 459.
Βατικανό / Vatican, Museo Gregoriano Etrusco Vaticano – αγγείο 498.
Βερολίνο / Berlin, Antikensammlung – αγγείο F 2263 • αγγείο F 2264 • φιάλη F 2310 • αγγείο F 4220 • αγγείο F 4221. Μεγάλης αξίας δημιούργημα του Όλτου με παράσταση της ομηρικής σκηνής του Αίαντος και του Αινεία, περί του πτώματος του Πατρόκλου και την υπογραφή του ζωγράφου!
Βοστώνη / Boston, Museum of Fine Arts – κύλιξ 13.83 • θραύσμα κύλικος 08.31d • θραύσμα 10.219.
Βρυξέλλες.
Κοπεγχάγη.
Λονδίνο / London, The British Museum – κύλιξ E 41 • αμφορεύς E 258 • στάμνος E 437.
 |
| Η θεά ΑΘΗΝΑ και στα πόδια της ο ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ. Έργον του Όλτου. ΜΟΥΣΕΙΟ ΛΟΥΒΡΟ, CA3662. |
Μαλιμπού / Malibu, J. Paul Getty Museum – κύλιξ 86.AE.276 • κύλιξ 86.AE.277.
 |
| Σάτυρος με μαινάδα - έργο του Όλτου (525-515 π.Χ.).Αγγείο τύπου Νικοσθένους ή Παμφαίου. Μουσείο Λούβρου. |
Μάουντ Χολυόκ / Mount Holyoke, Mount Holyoke College Art Museum – κύλιξ 1967.BS.II.11.
Μόναχο / Munich, Staatliche Antikensammlungen – αγγείο 25 93 • αγγείο 2618.
Μπράουνσβάικ / Brunswick, Bowdoin College Museum of Art – κύλιξ 1913.14.
Νέα Υόρκη / New York, Metropolitan Museum of Art – ψυκτήρ 1989.281.69.
 |
| Γυμνή νέα κοπέλλα δένει το σανδάλι της... και σκανδαλίζει... Σκάνδαλο < σάνδαλο (;). Λεπτομέρεια από αμφορέα. Έργο του Όλτου (520-510 π.Χ.). Μουσείο Λούβρου. |
Παρίσι / Paris, Musée National du Louvre – θραύσμα CA 3662 • αμφορεύς G 2 • αμφορέυς G 3.
Πάρμα / Parma, Museo Archeologico Nazionale – κύλιξ (520-510 b.C).
Σικάγο / Chicago, University of Chicago (David and Alfred Smart Gallery) – κύλιξ 1967.115.
Ταρκυνία / Tarquinia, Museo Nazionale Tarquiniese – αγγείο RC 6848. Μεγάλο κύπελλο με τους Ολυμπίους Θεούς, καθισμένους στο ίδιο τραπέζι, και τον Πρίαμο να ικετεύει τον Αχιλλέα να αποδώσει το σώμα του Έκτορος. Στον πυθμένα της λεγομένης και «κύλιξ του Corneto», παρίσταται νεαρός πολεμιστής, την εξωτερική επιφάνεια κοσμούν δύο μεγάλες συνθέσεις: Η είσοδος του Διονύσου στον Όλυμπο και η συνάθροισις των θεών.
Φαγιετβίλ / Fayetteville, The University Museum – κύλιξ 56.25.15.
Φλωρεντία.
Αλήθεια, έχει δώσει κάποιος καθηγητής κάποια διατριβή σε κάποιον μαθητή του, για να γνωρίσουμε αυτόν τον παππού ζωγράφο μας;
Αλήθεια, έχει κάνει ποτέ κάτι το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο Αθηνών, κάτι για να γνωρίσουμε αυτόν τον καλλιτέχνη που ζωγράφιζε στα μέρη όπου είναι κτισμένο;
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ: Harnecker Joachim «Oltos. Untersuchungen zu Themenwahl und Stil eines früh-rotfigurigen Schalenmalers», εκδ. Lang, Φρανκφούρτη, a. M. u. a., 1992.
Βέβαια, το θέμα της παράλληλης συνύπαρξης, πορείας, συν-κολύμβησης ανθρώπου με δελφίνια, δεν είναι πρωτόγνωρο στην αρχαία ελληνική τέχνη…
Και κυρίως συναπαντάται με δελφίνι ο θεός Έρως...
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.1.2020.
 |
| Ο πτερωτός θεός Έρως με τρίαινα... δελφινεύει (κατά το ιππεύει) δελφίνι Μωσαϊκό από την Πομπηία. Θέμα συνηθέστατο στην αρχαία τέχνη. |
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] Τον 6ο αιώνα π.Χ. απαντάται απουσία του Ψ, το οποίο εδώ αντικαθίσταται από το σύμπλεγμα ΦΣ.
ΛΕΞΕΙΣ: Καβαλα στο δελφινι, ζωγραφος Ολτος, ψυκτηρ, ψυκτης, ψυγειο, αγγειο, ψυξη, νερο, κρασι, τερακοτα, αττικη τεχνη, Ελληνες, λαικο τραγουδι, Παπαδοπουλος, στρατιωτης, οπλιτης αλογο, Σιμμελ, Σιμελ, Αθηνα, κυπελλο, Βερολινο, υπογραφη, αγγειογραφος, ερυθρομορφο αγγειο, ΟΛΤΟΣ ΕΓΡΑΦΣΕΝ, εργαστηριο, αγγειοπλαστης, Ευξιθεος, Σικανος, Χέλιος, Παμφαιος, ζωγραφικη, αμφορεας, κρατηρας, φιαλη, κυλικα, μυθολογια, κυλιξ, τεχνοτροπια, πυθμενας, δοχειο, μελανομορφη τεχνικη, Σπανδαγος, Εικαστικοι καλλιτεχνες, Νικοσθενης, Ψιακας, Ψιαξ, Αντιμενης, ενταση, κατευθυνση, βλεμμα, κινηση, κοκκινο, Ανδοκιδης, Ομιλος Σκαπανεων, Ευφρονιος, διακοσμηση, συμμετρια, Ισχυλος, σταμνος, Τλησος, Τλησων, Χελις, Χελυς, Καχρυλιος, Καγχρυλιος, καινοτομια, Βρετανικο Μουσειο, δαπεδο, μουσειο, Αλτενμπουργκ, Βαλτιμορη, Βασιλεια, Βατικανο, ομηρος, Αιας, Αινειας, Πατροκλος, Βοστωνη, Βρυξελλες, Κοπεγχαγη, Λονδινο, Μαλιμπου, Μαουντ Χολυοκ, Μοναχο, Μπραουνσβαικ, Νεα Υορκη, Παρισι, Μουσειο Λουβρου, Λουβρο, αμφορευς, Παρμα, Σικαγο, Ταρκυνια, Ολυμπιοι Θεοι, τραπεζι, Πριαμος, Αχιλλεας, Εκτορας, κιλιξ του Κορνετο, πολεμιστης, Διονυσος, Ολυμπος, Φαγιετβιλ, Φλωρεντια, Χαρνεκερ, Φρανκφουρτη, γραμμα Ψ, ΦΣ, ερως, μωσαικο, Πομπηια, τριαινα, Γυμνη νεα κοπελα, σανδαλι, Σατυρος, μαιναδα, θεα ΑΘΗΝΑ, ΕΓΚΕΛΑΔΟΣ, σκανδαλο
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook