ΞΕΠΟΥΛΙΕΤΑΙ και η θεά Αθηνά
με την Αράχνη!
Του Γιώργου Λεκάκη
Ένα μεγάλο
αρχαίο μαρμάρινο ανάγλυφο, πιθανότατα από μια σαρκοφάγο, ή από ένα μνημείο, του
1ου έως 2ου αιώνα μ.Χ. απεικονίζει δύο γυναίκες, που
περπατούν σε πομπή - εκείνη που οδηγεί, η θεά Αθηνά, κρατά ένα αγγείο προσφοράς
και με τα δύο της χέρια, ενώ η άλλη είναι, ίσως, η Αράχνη, η ταλαντούχος θνητή
υφάντρα.
Οι γυναίκες
απεικονίζονται σε προφίλ, σε μια δυναμική στάση, με τα πόδια τους λυγισμένα. Η Αθηνά
φορά το χαρακτηριστικό της κράνος και ένα μακρύ ιμάτιο. Το πρόσωπό της είναι
επίσημο και χωρίς έκφραση, σαν να επικεντρώνεται σε ό,τι κρατά ή στην τελετή της
πομπής.
Η δεύτερη
γυναίκα, ακολουθεί την θεά, κρατώντας ένα εργαλείο ύφανσης (μια σαΐτα, το
εργαλείο με το οποίο την κτύπησε η θεά, στην εκδοχή της ιστορίας του Οβιδίου) επάνω
από τον ώμο της. Είναι λίγο υψηλότερη από την θεά! Φορά επίσης ένα ιμάτιο. Το
πρόσωπό της, επίσης, δεν έχει έκφραση, τα μαλλιά της απεικονίζονται μαζεμένα (πένθιμη
κόμμωση) σε μια κυρτή κουκκούλα. Η στάση της δείχνει ότι είναι ήρεμη. Φαίνεται
να είναι νέα, όπως ήταν η Αράχνη, στον διαγωνισμό της με την Αθηνά…
Την ιστορία γνωρίζουμε
από το 6ο βιβλίο των «Μεταμορφώσεων» του Οβιδίου, αλλά αυτή
είναι, σχεδόν σίγουρα, μια πολύ αρχαιότερη ιστορία…
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τον ΟΒΙΔΙΟ, ΕΔΩ.
Η Αράχνη, ήταν
μια νεαρή κοπέλλα από την Λυδία της Μικράς Ασίας, η οποία κάποτε διαγωνίσθηκε
με την θεά Αθηνά, για την ύφανσή της. Όταν η ύφανση της Αράχνης απεδείχθη
άψογη - ακόμη λέμε "αραχνοΰφαντο" - η Αθηνά την κτύπησε με την σαΐτα της, και η Αράχνη κρεμάσθηκε από
ντροπή. Εν συνεχεία, η Αθηνά την λυπήθηκε και την μετέτρεψε στο έντομο-υφάντρια,
που επήρε το όνομά της (αράχνη), έτσι ώστε να μπορεί να υφαίνει για πάντα...
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΛΥΔΙΑ, ΕΔΩ.
Σήμερα, η
ιστορία συχνά αντιμετωπίζεται στην τέχνη, ως μια απλή υπόθεση θεϊκής τιμωρίας
για τον θρήνο του θανάτου μιας νέας υφαντεργάτριας, αλλά στους αρχαίους, θα είχε και άλλες διαφορετικές
έννοιες… Η θεά Αθηνά και η Αράχνη απεικονίζονται συχνά σε ταφικά έργα τέχνης, όπως
λ.χ. στο ανάγλυφο στο Forum Transitrium της Ρώμης.
Οι Ρωμαίοι συνήθιζαν
να βάζουν την θεά Αθηνά σε σαρκοφάγους γυναικών και παιδιών…
Η ύφανση
ήταν ένας από τους σημαντικότερους ρόλους που είχαν οι γυναίκες στον αρχαίο κόσμο…
Η γυναίκα
που μνημονεύεται με αυτό το ταφικό έργο τέχνης, ήταν υπερήφανη για την δική της
υφαντική ικανότητα και προφανώς θέλησε να την θυμούνται σαν την υφάντρα Αράχνη…
Θα ήταν και διάσημη και πλούσια, για να μπορεί να διαθέτει ένα τέτοιο
ανάγλυφο-έργο τέχνης...
Το μέγεθός
του θραύσματος είναι 41,9 Χ 46 εκατ.
Ενώπιον ποίας,
λοιπόν, διάσημης και πλούσιας υφάντρας το
ταφικό μνημείο ευρισκόμεθα;
Ποιο το
όνομα της και το γένος της;
Που ήταν ο
τάφος της;
Ποια πόλη
πρέπει να είναι υπερήφανη γι’ αυτήν;
Τι άλλα
κτερίσματα είχε ο τάφος της, που θα μας επέτρεπαν να συνθέσουμε την
προσωπικότητά της;
Δυστυχώς δεν
θα τα μάθουμε ποτέ… Διότι μια «ιδιωτική συλλογή» στην Νέα Υόρκη, και μια «πρώην
ιδιωτική ελβετική συλλογή», που το απέκτησε στην δεκαετία του 1980, έκοψαν ξανά
το νήμα της ζωής της αρχαίας υφάντρας…
Και υπάρχει
και κάτι ακόμη χειρότερο:
Το Ancient
Marble Relief of Minerva & Arachne ξεπουλιέται την Πέμπτη 13 Φεβρουαρίου 2020 από την Γκαλερί Άρτεμις στο Louisville των ΗΠΑ και το ανεκτίμητον… εκτιμάται 60.000 δολλάρια…
Έτσι το αρχαίο ταφικό στολίδι
θα μπει δια παντός σε κάποιου πλούσιου το σπίτι… Τραγικό! Ανατριχιαστικό! Βέβηλο!
Τα ταφικά
αντικείμενα εδημιουργήθησαν για να ταφούν μια φορά μαζί με έναν νεκρό, που ήταν
σχετικός με αυτά. Η αρχαιοκαπηλία, όμως, διαπράττει το ανοσιούργημα να τα
ξεθάβει και να τα ξαναθάβει πολλάκις, και να τα συνδέει με ανθρώπους άσχετους
με αυτά… Ύβρις!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ, ΕΔΩ.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.2.2020.
ΛΕΞΕΙΣ: θεα Αθηνα, Αραχνη, μαρμαρο, αναγλυφο, σαρκοφαγος, μνημειο, 1ος αιωνα μΧ, 2ος αιωνας μΧ, γυναικα, πομπη, αγγειο, προσφορα, υφαντρα, γυναικες, κρανος, ιματιο, τελετη, υφανση, σαιτα, εργαλειο, Οβιδιος, μαλλια, πενθιμη
κομμωση, κουκκουλα, νεα, διαγωνισμος, Μεταμορφωσεις Οβιδιου, Λυδια, Μικρα Ασια, υφανση, υφαντικη τεχνη, κρεμασμα, κρεμαλα, λυπη, εντομο, θεικη τιμωρια, θρηνος, θανατος, υφαντεργατρια, ταφικο εργο τεχνης, Φορουμ Τρανσιτριουμ, Ρωμη, Ρωμαιοι, ταφος, κτερισμα, Νεα Υορκη, ελβετια, συλλογη, 1980, Γκαλερι Αρτεμις, Λουισβιλ, ΗΠΑ, αρχαιοκαπηλια, δημοπρασια, αραχνουφαντο
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook