Εργαλεία, ίσως και άνω των
250.000 χρόνων,
βρέθηκαν
στην Μακεδονία,
στα χωριά Δουμπιά Χαλκιδικής
και Αρέθουσα Θεσσαλονίκης!
Ο Παναγιώτης
Λίτσιος στην μεταπτυχιακή του διατριβή (*) με τίτλο «Τα λιθοτεχνικά σύνολα από τις
υπαίθριες παλαιολιθικές θέσεις της κοιλάδας του Αξιού και της λεκάνης του
Λαγκαδά» / «The lithic assemblages from the open-air palaeolithic sites
of the Axios valley and the basin of Langadas» που έγινε στο Αριστοτέλειο
Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή / Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας,
το 2013, αναφέρει:
«Η παρούσα
εργασία αποτελεί μια πρώτη προσπάθεια αναλυτικής μελέτης και παρουσίασης
παλαιολιθικών λιθοτεχνικών συνόλων από υπαίθριες θέσεις της Κεντρικής
Μακεδονίας από μία περίοδο που είναι ελάχιστα γνωστή συγκριτικά με άλλες
περιοχές της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Οι έρευνες
και οι δημοσιεύσεις από τη δεκαετία του 1990 και εξής φαίνεται να πληθαίνουν
όχι όμως σε τέτοιο βαθμό ώστε να μπορούμε να ισχυριστούμε ότι διαθέτουμε μια
ικανοποιητική εικόνα της ανθρώπινης δραστηριότητας και κατοίκησης κατά το Μέσο
και Ανώτερο Πλειστόκαινο.
Τα λίθινο
υλικό της μελέτης καλύπτει ένα ευρύ χρονικό εύρος καθώς υπάρχουν ενδείξεις για
λιθοτεχνικά σύνολα και μεμονωμένα τεχνουργήματα που μπορούν να χρονολογηθούν
στην Κατώτερη Παλαιολιθική (Δουμπιά και Αρέθουσα) ξεπερνώντας ενδεχομένως το
όριο των ± 250.000 χρόνων Π.Σ, αλλά και σύνολα ή μεμονωμένα τεχνουργήματα τα
οποία μπορούν να χρονολογηθούν με ασφάλεια στη Μέση (Ραχώνα, Πολύπετρο) και
στην Ανώτερη Παλαιολιθική (Γοργόπη, Πολύπετρο) με ηλικίες ανάμεσα στα ± 100.000-40.000
και ± 40.000-10.000 χρόνια Π.Σ αντιστοίχως.
Είναι ίσως
ριψοκίνδυνο να συζητήσουμε για τα είδη των ανθρωπιδών που διαμόρφωσαν και
χρησιμοποίησαν αυτά τα τεχνουργήματα. Αν όμως ακολουθήσουμε τον κλασσικό διαχωρισμό και την απόδοση Μουστέριων και
Levallois λιθοτεχνιών στους Neanderthal και λιθοτεχνιών με χαρακτηριστικά της
Ανώτερης Παλαιολιθικής στους Homo sapiens μπορούμε να διακρίνουμε ορισμένα
κοινά χαρακτηριστικά και διαχρονικές τάσεις ως προς την εκμετάλλευση των πρώτων
υλών, αλλά και την αλληλεπίδραση των ανθρώπων με το τοπίο. Το ίδιο ριψοκίνδυνο
είναι να αποδώσουμε τα τεχνουργήματα που έχουν χαρακτηριστικά της Κατώτερης
Παλαιολιθικής σε αρχαϊκά είδη Homo, όπως στους Homo heidelbergensis για
παράδειγμα, αν και μπορούμε να κάνουμε κάποιες υποθέσεις.
Η ανάλυση
των λιθοτεχνικών συνόλων στοχεύει στην τεχνολογική και τυπολογική μελέτη των
τεχνουργημάτων και στην ανασύνθεση της εγχειρηματικής αλυσίδας όπου αυτό είναι
εφικτό. Επί πλέον θα αποπειραθεί η διάκριση κάποιων μοτίβων και τυποποιήσεων ως
προς την επιλογή των υποβάθρων καθώς και των τεχνικών που εφαρμόζονται σε
επίπεδο μεμονωμένων θέσεων αλλά και συνολικά. Θα διερευνηθεί η επιλογή
συγκεκριμένων υποβάθρων τα οποία διαμορφώνονται σε εργαλεία και τα κριτήρια με
τα οποία φαίνεται να συμβαίνει αυτό καθώς και οι συχνότητες των εργαλείων και η
οικονομία της πρώτης ύλης στην κάθε θέση.
Επί πλέον
στόχος είναι να δοκιμαστεί η υπόθεση για το αν τα επιμήκη αποκρούσματα και οι
πυρήνες με κεντροφερείς αποκρούσεις συνδέονται με διαφορετικά εξελικτικά στάδια
της κατεργασίας των πυρήνων, άποψη η οποία έχει διατυπωθεί για τις υπαίθριες
θέσεις της Ηπείρου».
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ, ΕΔΩ.
(*) Επιβλέπων: Κωτσάκης, Κ.
Συμβουλευτική
Επιτροπή: Ευστρατίου, Ν., Φωτιάδης, Μ.
The current study is a first attempt of an analytical
approach and presentation of palaeolithic stone tools from the open-air
palaeolithic sites of Central Macedonia (Greece). This period in the area under
study is known to a lesser degree compared to other areas of mainland Greece.
Despite the fact that the number of published studies from the 90’s onwards is
being increased we cannot claim that we possess a sufficient knowledge of the
human activity and habitation in the area during the Middle and the Upper
Pleistocene. The lithic material which was analyzed covers a wide range of time
as there are indications for individual artefacts or sets of artefacts that can
be dated in the Lower Palaeolithic (Doubia and Arethousa) surpassing probably
the age of ±250,000 years B.P, but also individual tools or sets of tools which
can be dated with safety or relative safety in the Middle (Rachona and
Polipetro) and the Upper Palaeolithic (Gorgopi and Polipetro), with estimated
dates around ±100,000-40,000 and ±40,000-10,000 B.P. For the time being it is
premature to refer to the species that manufactured and used these artefacts.
But if we follow the standard distinction and the attribution of artefacts with
Levallois-Mousterian characteristics to the Neanderthals and those with
characteristics of the Upper Palaeolithic to Homo sapiens, we can probably
discern some common features and trends in the exploitation of raw materials
and some common interactions with the landscape. Another questionable aspect is
also the attribution of artefacts with characteristics that refer to the Lower
Palaeolithic to pre-neanderthalian species such as Homo heidelbergensis for
instance, although some assumptions could be made. The methodology applied in
this study aims to the technological and typological analysis of the artefacts
and the composition of the reduction sequence where possible. An additional
goal is also to try to discern some patterns concerning the selection of nodules
and the techniques applied in individual sites and in the sites generally
following a more holistic approach. Also an attempt will be made in order to
determine the selection of specific nodules that are being shaped into typical
tools such as scrapers and investigate the criteria by which some selections
are made (raw material, dimensions and techniques applied). Furthermore the
frequencies of retouched tools by type per site will be examined parallel to
the intensity of reduction strategies that are applied in every site
individually. Finally an attempt will be made of testing the hypothesis that
and if the centripetal cores and unipolar or bipolar cores are somehow
connected with different stages of the same reduction sequence, as likely seems
to happen in some open-air sites of Epirus.
ΛΕΞΕΙΣ: Κλειδιά: Axios, Palaeolithic,
Central Macedonia, Stone tools, Levallois, Λεβαλλουα, Λιθινα εργαλεια, Αξιος,
Χαλαζιας, Λαγκαδας, Lower Palaeolithic, Middle Palaeolithic, Upper
Palaeolithic, Langadas, Παλαιολιθικη, Κατωτερη Παλαιολιθικη, Μεση Παλαιολιθικη,
Ανωτερη Παλαιολιθικη, Υπαιθριες θεσεις, Quartz, Κεντρικη Μακεδονια, Open-air
sites, Δουμπιας Χαλκιδικης, Δουμπια, Χαλκιδικη, Αρεθουσα Θεσσαλονικης, Βολβη, Ρεντινα, Μακεδονικα Τεμπη,
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook