Ο Αχαιός Χρύσανθος Νοταράς,
που πρώτος (ξανα)παρουσίασε
το ηλιοκεντρικό σύστημα
στον ελληνικό χώρο, το 1713,
και μάλιστα χωρίς
θεολογικές αντιρρήσεις!
Και τον πρώτο χάρτη
στα ελληνικά
στην νεωτέρα ιστορία…
Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Αχαιός λόγιος Χρύσανθος
Νοταράς (εκ της οικογενείας των Νοταράδων της Κορινθίας,
εγεννήθη στην Αράχωβα Αχαΐας, 1655/1660-1731)
ήταν πατριάρχης Ιεροσολύμων, γνωστός για το συγγραφικό του έργο, το ενδιαφέρον του για
την αστρονομία, καθώς και για την δημιουργία του πρώτου παγκόσμιου χάρτη στην ελληνική γλώσσα στην νεωτέρα ιστορία (*).
 |
| Η υδρόγειος. "Πίναξ Γεωγραφικός της τε Παλαιάς και Νέας Απάσης Εγνωσμένης Γης", του Χρύσανθου Νοταρά, εκδ. Πάδοβα, 1700. Ήταν ο α΄ χάρτης της νεωτέρας εποχής στα ελληνικά |
Ήταν ο πρώτος που (ξανα)παρουσίασε το ηλιοκεντρικό
σύστημα στον ελληνικό χώρο (1713)… Και λέω ξαναπαρουσίασε διότι είναι γνωστό
πως οι Έλληνες το εγνώριζαν ήδη από την εποχή του Ομήρου! Απόδειξις και μόνον η λέξις ηλικία - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ…
Σε αντίθεση με το Σύστημα του Κοπέρνικου[1]
(παρμένο από τον Αρίσταρχο) - ΑΚΟΥΣΤΕ σχετική ραδιοφωνική εκπομπή του Γ. Λεκάκη ΕΔΩ - αυτά που παρουσιάζει ο Νοταράς δεν επισείουν θεολογικές
αντιρρήσεις. Ο Χρ. Νοταράς αναφέρει ότι οι Πυθαγόρειοι εισηγήθηκαν την κίνηση
της Γης και κάνει ιδιαίτερη μνεία στον Αρίσταρχο τον Σάμιο…
To 1716 τυπώνεται στην πόλη των Παρισίων και κυκλοφορεί σε
όλον τον ελληνισμό, το βιβλίο «Εἰσαγωγή εἰς τά γεωγραφικά καί σφαιρικά» του Χρύσανθου
Νοταρά. Ήταν η ΠΡΩΤΗ ΕΚΔΟΣΙΣ, σε folio, 355 x 250 χλστ., 176 σελ. Είχε
αναδιπλούμενο τον προαναφερόμενο χάρτη της υδρογείου! Είχε τίτλους στα ελληνικά
και λατινικά, χαλκόγραφη προμετωπίδα (πορτραίτο του Χρυσάνθου), δυο
χαλκογραφίες από κοινή πλάκα στον ελληνικό τίτλο (υδρόγειος και ουράνια
σφαίρα), πολυάριθμες χαλκογραφίες εντός κειμένου και 12 σε 3 φύλλα στό τέλος
(κυρίως σχήματα).
Ο Χρ. Νοταράς εφοίτησε στην
Μεγάλη του Γένους Σχολή (1680-1681) με δάσκαλο τον Σεβαστό Κυμινήτη. Στην Πάδοβα εσπούδασε Μαθηματικά και Αστρονομία. Το 1688 ξεκίνησε
περιοδεία στην Ευρώπη (Βλαχία, Βερολίνο, Πολωνία). Το 1689-1690 στο Βουκουρέστι
συμμετείχε στην αναδιοργάνωση της Αυθεντικής Ακαδημίας Βουκουρεστίου. Αλλά τότε
σημειώθηκε η κρίση στο Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, με την διεκδίκηση των
προσκυνημάτων από τους φραγκισκανούς Γάλλους - ΔΙΑΒΑΣΤΕ πώς ο Μ. Ναπολέων ξαναέφερε το θέμα στο προσκήνιο και πήρε από τους Οθωμανούς κάποια, ΕΔΩ. Ο Δοσίθεος εζήτησε την συνδρομή
του Μεγάλου Πέτρου. Την επιστολή ενεχείρισε ο Χρύσανθος (13.11.1692). Επέστρεψε
στην Κωνσταντινούπολη (1693). Αεικίνητος μεταξύ Κωνσταντινούπολης –
Βουκουρεστίου (1693-1696). Ξανά στην Μόσχα στα πλαίσια αποστολής που του ανέθεσε
ο Δοσίθεος, για το ζήτημα των ιερών προσκυνημάτων (1699). Ο Χρύσανθος έκανε μεγάλο αγώνα κατά των βλέψεων των Λατίνων στους Αγίους Τόπους και δη στον Πανάγιο Τάφο. Έδωσε αγώνα για τα ελληνικά κεκτημένα, όταν δεν υπήρχε Ελλάς ως κρατική υπόσταση! Παρίσι και Βουκουρέστι,
όπου τον υποδέχονται με μεγάλο ενθουσιασμό! Με πομπή τον οδήγησαν στον
μητροπολιτικό ναό, όπου απήγγειλε λόγο, προς απόδειξιν ότι η μακροχρόνια
παραμονή του στο εξωτερικό, δεν έκαμψε καθόλου την ορθόδοξη πίστη του – αυτό ήταν
συνήθειο της εποχής στον εκεί ελληνισμό της Διασποράς, προς ανάταση του ηθικού
του…
ΠΗΓΕΣ:
Legrand (18ος αι.) 107. ΒΕΡΓΟΣ.
Ματσόπουλος Ν. «Η
Αστρονομία στον νεοελληνικό Διαφωτισμό και η ίδρυση του Αστεροσκοπείου Αθηνών»,
21.12.2015.
Στάθη Πην. «Χρύσανθος
Νοταράς, Πατριάρχης Ιεροσολύμων: Πρόδρομος του Νεοελληνικού Διαφωτισμού», διδακτορική
διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ) - Σχολή Φιλοσοφική - Τμήμα
Ιστορίας και Αρχαιολογίας. Τομέας Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας και
Λαογραφίας, 1996.
Λεκάκης Γ. «Κωνσταντινούπολη
και Αγία Πετρούπολη».
ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:
[1] «De Revolutionibus Orbium
Coelestium Libri VI» («Έξι Βιβλία για τις Περιστροφές των Ουρανίων Σφαιρών», Νυρεμβέργη, 1543, β΄ έκδ. Βασιλεία Ελβετίας, 1566.
(*) Το 1540 είχε τυπωθεί ο χάρτης (πίνακας) της Ελλάδος, με τα αρχαία και τα σύστοιχα της νέας Ελλάδος τοπωνύμια, από τον Κερκυραίο Νικόλαο Σοφιανό, στην Βενετία. Αλλά, όπως είπα, αφορούσε μόνον τον ευρύτερο χώρο της Ελλάδος.
ΛΕΞΕΙΣ: Αχαιος, Χρυσανθος Νοταρας, ηλιοκεντρικο συστημα, 1713, θεολογια, χαρτης, Κορινθια, Αραχωβα Αχαιας, 1655, 1660, 1731, πατριαρχης Ιεροσολυμων, συγγραφεας, αστρονομια, Ομηρος, ηλικια, Κοπερνικος, Αρισταρχος ο Σαμιος, Σαμος, Πυθαγορειοι, Γη, 1716, Παρισι, βιβλιο Εισαγωγη εις τα γεωγραφικα και σφαιρικα, υδρογειος, χαλκογραφια, ουρανια
σφαιρα, Μεγαλη του Γενους Σχολη, Κυμινητης, Παδοβα, Μαθηματικα, 1688, Βλαχια, Βερολινο, Πολωνια, Βουκουρεστι, Αυθεντικη Ακαδημια Βουκουρεστιου, Πατριαρχειο Ιεροσολυμων, προσκυνημα, φραγκισκανοι Γαλλοι, Δοσιθεος, Μεγαλος Πετρος, επιστολη, 1692, Κωνσταντινουπολη, Μοσχα, Λατινοι, Αγιοι Τοποι, Παναγιος Ταφος, Διασπορα, Ματσοπουλος, νεοελληνικος ∆ιαφωτισμος, Αστεροσκοπειο Αθηνων, Σταθη, Ιεροσολυμα, Αγια Πετρουπολη, Περιστροφες των Ουρανιων Σφαιρων, Νυρεμβεργη, 1543, Βασιλεια Ελβετιας, 1566, σοφιανος, Κερκυρα, 1540
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook