Του Γιώργου Λεκάκη
Στις 21.6.2011 είχα γράψει ένα άρθρο με τίτλο «Στα αρχαία Άβδηρα έπαιζαν βιολί!». Εδημοσιεύθη στην στήλη μου «Χρονοτοπία», της εφημερίδος «Χρόνος» Κομοτηνής - ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ - όπου αρθρογραφούσα τότε, κυρίως για θέματα θρακικού πολιτισμού… Πηγή μου μια παρατήρηση ενός ερωτιδέα, που βάσει της στάσεώς του, παίζει βιολί και μάλιστα οπωσδήποτε με δοξάρι. Το αγαλματίδιο του 3ου π.Χ. αιώνα εκτίθεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Καβάλας και ευρέθη στα Άβδηρα Ξάνθης Θράκης, αρχαιοτάτης αποικίας της πόλεως Τέω της καθ’ ημάς Ανατολής (και όχι Μικράς Ασίας)...
Το άρθρο ήταν τολμηρό για την εποχή του, αφού τότε επισήμως οι
επιστήμονες έλεγαν πως:
-Το δοξάρι
εμφανίστηκε στα μεσαιωνικά χρόνια, και πάντως δεν υφίστατο στην αρχαία Ελλάδα,
και, κυρίως, πως,
-Το βιολί
είναι ένα μουσικό όργανο, που εμφανίσθηκε στην Ευρώπη, μέσω των… αράβων τον 16ο
μ.Χ. αιώνα… ή κατ’ άλλους τον 9ο μ.Χ. αιώνα…
 |
| ΔΕΙΤΕ λ.χ. τι γράφει η... ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ... |
Αμφότερα
κατερρίφθησαν με το παραπάνω άρθρο. ΔΕΙΤΕ το ξανά:
Απεδείχθη
πως αρχαίοι Ίωνες και Θράκες εγνώριζαν το βιολί.
Η ιστορία
του βιολιού επήγε πίσω… 12 αιώνες!!!
Το άρθρο μου
αυτό συμπεριελήφθη και στο βιβλίο μου «ΜΟΥΣΙΚΗΣ ΜΥΗΣΙΣ» - ΔΕΙΤΕ το ΕΔΩ (εκδ. 2012) - και προς τιμήν του το
απεδέχθη και ο καθηγητής Χαράλαμπος Σπυρίδης, όστις το συμπεριέλαβε στις ομιλίες
του, κάνοντας πάντα αναφορά στο όνομά μου, ως οφείλει να κάνει κάθε επιστήμων
που σέβεται τον εαυτό του…
Έκτοτε βρήκα
κι άλλα «αρχαία βιολιά» και «αρχαία δοξάρια», σε αρχαία ελληνικά αγγεία… Σήμερα
το παραπάνω θέμα έχει σιωπηλώς γίνει αποδεκτό,
μη τολμώντας κανείς ακαδημαϊκός βέβαια, να το περάσει βέβαια και στα
σχολικά εγχειρίδια… - για το υπουργείο Παιδείας και τα σχολεία ή τα Ωδεία, ούτε
λόγος… Εξακολουθούν να διδάσκουν πως το βιολί είναι αραβικό όργανο, μεσαιωνικής
προελεύσεως… Βλέπετε οι αραβολάγνοι πολλοί…
Βεβαίως
βιολόσχημα (ειδώλια) είναι γνωστά στις Κυκλάδες χιλιάδες χρόνια (5.000 χρόνια πριν),
εκτίθενται στα Αρχαιολογικά Μουσεία (Αστυπάλαιας, κ.ά.) και κυρίως κλεμμένα
διατρανώνουν την κλοπή του ελληνικού πολιτισμού, με όσα αυτή (η κλοπή) και αυτός
(ο πολιτισμός) συνεπάγονται. Κατά την γνώμη μου, πατρίδα του βιολιού είναι το
Αιγαίο κι αυτό συνέβη πριν 7.000 χρόνια. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το και ΕΔΩ. Διότι είναι αδύνατον ο άνθρωπος να
έχει επινοήσει το «σχήμα» του βιολιού, και να μην του έχει… κόψει, να το δει
εφαρμοσμένο (και) στην οργανοποιία… Το βιολόσχημο παρέπεμπε στο
καλοσχηματισμένο σώμα ωραίας κόρης… Ακόμη και σήμερα, βιολόσχημη κίνηση κάνει ο
άνθρωπος με τα χέρια του, όταν θέλει να περιγράψει το σώμα με τις ωραίες
καμπύλες μιας κοπέλλας… Άλλωστε ο ερωτικός τρόπος με τον οποίο σφιχταγκαλιάζει
το βιολί ο μουσικός, μας παραπέμπει σε αυτόν τον κρυφό ερωτικό συμβολισμό…
«…που σαν
βιολί το σώμα της στα χέρια μου κρατούσα…»…
Αλλά από την
ποίηση και απ’ αυτά, ακόμη η επιστήμη της μουσικολογίας απέχει έτη φωτός… Όταν
θα αντιληφθεί τι θέλουν να πουν οι ποιητές (του λόγου και του μαρμάρου των
βιολόσχημων κυκλαδίτικων ειδωλίων), όταν τα κατανοήσει, θα έχουν ιδρυθεί
αποικίες στην ερωτική Σελήνη…
Αλλά σήμερα, θα πάω την έρευνα της ιστορίας του βιολιού, άλλα 300 χρόνια
πιο πίσω. Και όπως προείπα από το Αιγαίο, και δη από την Χίο!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για το ΒΙΟΛΙ, ΕΔΩ.
Σε ένα κεραμικό θραύσμα (2,17 Χ 0,30 Χ
3,10 εκατ.) του λεγομένου Μεγάλου Χιακού Ρυθμού / Chian Grand
Style (ακόμη έως σήμερα η Χίος φημίζεται για τα
κεραμικά της), με μοτίβο λουλουδιών σε κόκκινο και λευκό (η Χίος είναι η
πατρίδα της ερυθρόλευκης τουλίπας), μια γυναίκα, βαστά ένα όργανο, όπως σήμερα
βαστάει μια μουσικός το βιολί! Φορά χιτώνα με κίτρινες γραμμές! Φορά καφέ πέπλο με μαύρες κουκκίδες - ίσως πέρλες και πολύτιμους λίθους! Είναι σαφώς μια ιέρεια, που
παίζει βιολί, τον 6ο π.Χ. αιώνα, σε κάποια εορτή, ίσως στο ιερόν της Αφροδίτης ή του
Απόλλωνα στην Ναύκρατι! - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΝΑΥΚΡΑΤΙ, ΕΔΩ. Μάλιστα, το βιολί της είναι στολισμένο με κουδούνια ή πολύτιμους λίθους…
Και προφανώς θα το έπαιζε με δοξάρι, βάσει της θέσεώς του.
Την μορφή της γυναίκας-ιέρειάς την
γνωρίζουμε από παράλληλά της, ευρισκόμενα στο Λούβρο (E8056), στο Μουσείο Κλασσικής Αρχαιολογίας του
Καίμπριτζ (NA110) και στο Βρετανικό Μουσείο (1886.0401.1218).
 |
| Χιώτισσες καλλιτέχνιδες, ξενητεμένες σε διάφορα "καθώς πρέπει" μουσεία του κόσμου (Λούβρο, Καίμπριτζ, Βρετανικό), εκλιπαρούν να επαναπατρισθούν στην Μυροβόλο νήσο... |
Αποδίδεται στον Ζωγράφο της Αφαίας Αιγίνης
/ Aphaia Painter[1]. Έργο του 580 π.Χ. - 570 π.Χ. Αλλά είναι
φιλοτεχνημένο στην Χίο, που ευρέθη στην αρχαία ελληνική πόλη Ναύκρατι, στο
Δέλτα του Νείλου, πόλη-λιμάνι εισόδου των ελληνικών προϊόντων στην Αίγυπτο και
στην οποία οι Χίοι είχαν ισχυρά παροικία. Άλλωστε ήσαν συνιδρυτές της πόλεως!
Έτσι Κρήτη – Αίγινα – Χίος συνδέονται στενά! Όλο το Αιγαίο, ένας κόσμος, ένας ρυθμός, μια γραφή!
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΧΙΟ, ΕΔΩ.
Έχουν ευρεθεί δίσκοι από τον Εμπορειό και το Ριζάρι Χίου που απεικονίζουν χορευτές κωμών, κωμαστές, μαζί με γυναικείες
φιγούρες, ενδεδυμένες με μακριά χιτώνια, να παίζουν δίαυλο και κρουστό (κάτι σαν
ντέφι). Άλλες γυναίκες κρατούν στεφάνια ή ρόδια, για να επιβραβεύσουν κάποιον. Αλλού
χορευτές κωμών, που ακολουθούν και παίζουν με μια χορωδία γυναικών! Από τους διονυσιακούς
κωμούς προήλθε η κωμωδία, που ταιριάζει με τον εύθυμο χαρακτήρα των Χίων.
Η Χίος, λοιπόν, ίσως να μην είναι
μόνον η πατρίδα του βιολιού, αλλά και της κωμωδίας.
Αλλά όλα τούτα χάνονται, και μένουν σε επίπεδο θεωριών, εξ
αιτίας της αρχαιοκαπηλίας…
Το συγκεκριμένο θραύσμα μέσω του Egypt Exploration Fund, το 1888, μεταφέρθηκε στο Βρετανικό Μουσείο (αρ. 1888.0601.493.d. +)… και έκτοτε μήτε λαλιά, μήτε φωνή…
Φυσικά, το θραύσμα που μαρτυρά γνώση
και χρήση βιολιού στην Χίο, το Αιγαίο και την Ναύκρατι, ήδη από τουλάχιστον το
580 π.Χ. ΔΕΝ εκτίθεται στο Βρετανικό Μουσείο, το οποίο έτσι διαπράττει μια
ακόμη γενοκτονία, ίσως βαρύτερη από την Γενοκτονία της Χίου του 1822…
ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.4.2020.
Lemos «Archaic Pottery of Chios. The Decorated Styles», 1991 (σελ. 111, σελ. 273, αρ. 714, εικ. II, εικ. 93).
Price «Pottery of Naukratis», 1924 (εικ. VI, αρ. 2).
Villing et al «Naukratis: Greeks in Egypt», 2013-2015.
Williams «Sophilos in the British Museum», 1983 (σελ. 170).
[1] Ο ανώνυμος ζωγράφος και η ομάδα του, επήραν το όνομά τους από ένα ποτήρι που ευρέθη στο ιερόν της Βριτόμαρτης / Δικτύννης Κρήτης, αργότερα Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook