Άλς μαρμαρέη….Mare nostrum - της Αγγ. Κομποχόλη

Άλς μαρμαρέη…

Mare nostrum

Της Αγγελικής Κομποχόλη,

φιλολόγου – δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών

 

O διάλογος της ψυχής προς τον εαυτόν της ονομάζεται διάνοια, λέει ο Σωκράτης. Διάνοια είναι η «ἐνθύμησις», στην πλατωνική σκέψη η «ἀνάμνησις», η ενεργοποίηση της βαθιάς γνώσης που ο άνθρωπος εγγενώς φέρει μέσα του και εκδηλώνει, η σύνδεσις με τον φιλοσοφικό Κόσμο των Ιδεών.

Διάνοια είναι η πορεία, το «παρά τό ὁδόν τινα διανύειν» όπως επεξηγεί το Μέγα Λεξικό (Etymologicum Magnum), η αναφώνηση «τέτλαθι κραδίη» (άντεξε καρδιά μου) του Οδυσσέα (υ 18), η πρώτη επίσημη λογοτεχνική αποστροφή προς τον εαυτόν. Εδώ, που η ψυχή γίνεται το alter ego με το οποίο ο άνθρωπος συνομιλεί δομώντας την έννοια του εσωτερικού μονολόγου.

Η θάλασσα (μεταφορικά η ζωή), με την μεταβλητότητά της, γίνεται το πεδίο έκφανσης της ανθρώπινης πράξης. Είναι η «λαῖτμα», η θάλασσα που άπληστα καταβροχθίζει, με τα θαλάσσια τέρατα να υφέρπουν, την Σκύλλα, την Χάρυβδη, τις Σειρήνες, συμβολικά τα αδηφάγα πάθη της ψυχής.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:

Γ. Λεκάκης: "Η Θάλασσα στο Μεγα Ετυμολογικόν".

Είναι όμως και «μύρα», η «ἅλς μαρμαρέη»[1] - ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Α. Τζιροπούλου-Ευσταθίου: "Η ελληνική ετυμολογία της Μαρίας" - η θάλασσα που λάμπει κάτω από το φως του ηλίου και φιλοξενεί τις Νύμφες κι όλες τις ωραίες θαλάσσιες μορφές.

Νηρηίς επί ιχθυοκενταύρου.

Είναι οι Νηρηίδες, οι κυράδες του υγρού στοιχείου και των θαλασσών, οι πολύφερνες θυγατέρες του Νηρέα, που επαγρυπνούν. Τα ποτάμια, οι πηγές, οι λίμνες θεοποιούνται από την παρουσία τους και γίνεται αδιανόητη κάθε σκέψη μόλυνσης. Το υγρό στοιχείο καθαγιάζεται και παραμένει ιερό, πάναγνο, απαραβίαστο. Οι δράσεις των Νυμφών ποικίλες, όπως και οι ιδιότητές τους.

Είναι

- οι «Ὠκεανίδες», οι κυρίαρχες των μεγάλων ωκεανών,

- οι «Ναϊάδες», οι νεράιδες των κρηνών,

- οι «Ὑάδες», οι μικρές γελαστές θεότητες των βροχών,

- οι «Ἁλσηίδες», οι χορεύτριες των αλσών - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τα αρχαία ιερά άλση, βλ. σχετική εισήγηση του Γ. Λεκάκη στο Διεθνές Συνέδριο "Οι δραματικές αλλαγές στον πλανήτη και οι ελληνικές ρίζες της οικολογικής ηθικής".

- οι «Λιμνάδες», τα κρυφά χαμογελαστά βλέμματα των λιμνών,

- οι «Ποτάμιες», οι αιθέριες υπάρξεις των ορμητικών νερών.

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τις ΝΥΜΦΕΣ, ΕΔΩ.

Το Μνημείο των Νηρηίδων, από την Ξάνθο της Λυκίας,
στο... Βρετανικό Μουσείο (αίθουσα 17)!!!
Κάποτε πρέπει να επιστρέψει στους δημιουργούς του, τους Έλληνες...

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΞΑΝΘΟ, ΔΙΑΒΑΣΤΕ:

Γ. Λεκάκης "Η άγνωστη Μικρά Ασία".

Τα ονόματα τους είναι ενδεικτικά της εργασίας που επιτελούν:

- Ἀμάθεια (και ἄμαθος η άμμος),

- Κητώ (αυτή που προστατεύει τα κήτη και «κητώεις πόντος», στα ομηρικά, η βαθιά θάλασσα που μπορεί να τα θρέψει),

- Νησαίη (η «ἐφορεύουσα τῶν νήσων»),

- Βύνη, «Δάκρυα της Βύνης», συμβολικά, λυρικά, προς τιμήν της, οι κόκκοι του αλατιού,

- Λευκοθέα, Νύμφη που έδωσε στον Οδυσσέα το μαντήλι της, το πρώτο σωσίβιο του κόσμου, γλυτώνοντάς τον από την μανία των εκδικητικών κυμάτων του Ποσειδώνα…

Αυτή η ποιητική ελληνική γλώσσα....Η γλώσσα μας....Και αυτή η πανέμορφη θάλασσα που την εμπνέει....Η θάλασσά μας….

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 15.6.2021.

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

---

[1] Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από το ομηρικό ρήμα «μαρμαίρω» (λάμπω), απ’ όπου και το «μάρμαρον», η «μαρμαρυγή», η θάλασσα του «Μαρμαρά», κλπ. Η λέξη πέρασε στον λατινικό λεξιλόγιο («mare»), γονιμοποιώντας στην συνέχεια το ευρωπαϊκό, δίνοντας μεγάλο αριθμό λέξεων (mer, mar, Meer, marin, marina, amiral, amirale, κ.ά.).

αλς μαρμαρεη, Mare nostrum, Κομποχολη, διαλογος, ψυχη, εαυτος, διανοια, Σωκρατης, ενθυμησις, ενθυμηση, πλατων, πλατωνικη σκεψη, αναμνησις, αναμνηση, ενεργοποιηση, γνωση, ανθρωπος, συνδεσις συνδεση, φιλοσοφικος Κοσμος Ιδεων, φιλοσοφια, ιδεα, ιδεες, πορεια, οδος, διανυω, Μεγα Ετυμολογικο Λεξικο Etymologicum Magnum, αναφωνηση, τετλαθι κραδιη αντεξε καρδια μου, Οδυσσεας, λογοτεχνικη αποστροφη, λογοτεχνια, alter ego, εσωτερικος μονολογος, θαλασσα, ζωη, μεταβλητοτητα, ανθρωπινη πραξη, λαιτμα, απληστος, καταβροχθιζω, θαλασσια τερατα, Σκυλλα, Χαρυβδη, Σειρηνες, συμβολα, αδηφαγα παθη ψυχης, μυρα, μαρμαρο, φως, ηλιος, Νυμφες, Νηρηιδες, κυραδες, υγρο στοιχειο, πολυφερνη θυγατερα, Νηρεας, ποταμια, πηγες, λιμνες, θεοποιηση, μολυνση, ιερο, παναγνο, απαραβιαστο, Νυμφη, Ωκεανιδες, ωκεανος, Ναιαδες, νεραιδες, κρηνη, Υαδες, γελαστη θεοτητα, βροχη, Αλσηιδες, χορευτρια, αλσος, χορος, Λιμναδες, χαμογελο, βλεμμα, λιμνη, Ποταμιες, αιθερια υπαρξη, ορμητικα νερα, Αμαθεια, αμαθος, αμμος, Κητω, κητη, κητος, κητωεις ποντος, ομηρικα, Νησαιη, εφορος, νησος, νησι, Βυνη, Δακρυα της Βυνης, συμβολα, λυρισμος, κοκκος, αλατι, Λευκοθεα, Οδυσσευς, μαντηλι, σωσιβιο, μανια, εκδικηση, κυμα, Ποσειδωνας, ποιηση, ελληνικη γλωσσαετυμολογια, μαρμαιρω, λαμπω, Ξανθος Λυκίας, Λυκια, Βρετανικό Μουσειο, ιχθυοκενταυρος, μαρμαρον, μαρμαρυγη, Μαρμαρας, λατινικα, mare, mer, mar, Meer, marin, marina, amiral, amirale

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ