Τα Λόγια της Πέτρας – Λέξεις για την Πέτρα - της Αγγ. Κομποχόλη

Τα Λόγια της Πέτρας
Λέξεις για την Πέτρα

Της Αγγελικής Κομποχόλη,

Φιλολόγου, δρ. Πανεπιστημίου Αθηνών

 

Σε ποίημά του ο Πίνδαρος (Ολυμπιονίκαι ΙΧ) χαρακτηρίζει το γένος των ανθρώπων "λίθινον γόνον", από τους λίθους που πέταξαν πάνω από το κεφάλι τους ο Δευκαλίωνας και η Πύρρα, κατ' εντολήν Διός, στην κυριολεξία "σπείροντάς" τους στη γη. Η συνέχεια είναι γνωστή. Από τις πέτρες που έριξε ο Δευκαλιώνας γεννήθηκαν οι άνδρες, από τις πέτρες που έριξε η Πύρρα οι γυναίκες. Έτσι προέκυψαν οι «λαοί», τουλάχιστον ετυμολογικά, από την αρχαία εκείνη πέτρα, λάας” στην παλαιά γραφή, που υπήρξε η γενεσιουργός αρχή τους. Ο μύθος έχει μάλλον και την πραγματιστική του εκδοχή. Κατά την διάρκεια των γήινων κατακλυσμών φαίνεται να σώθηκαν εκείνοι που κατέφυγαν στα ορεινά υψώματα, στα απόκρημνα σπήλαια και τις πετρώδεις κορυφές. Όταν η βροχή σταμάτησε, οι διασωθέντες, έτσι όπως ξεπρόβαλαν από τα σπηλαιώδη καταφύγια τους, ήταν σαν να γεννήθηκαν μέσα από αυτά.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης:

Γ. Λεκάκης "Η διαχρονική λατρεία του λίθου".

Η γλώσσα μας, ποιητικά, συγκράτησε εικονοπλαστικά την ανάμνηση αυτής της σωτηρίας και τίμησε την πέτρα ανταποδοτικά με πολυσημία λέξεων και όρων: Λάας, λς, λέα, λέσπις, λίθος, σχολάξ, λάλλαι, λέλεγες, χερμάς, χερμάδιον, χέραδος, βαίτυλος, στία, χεράς, κρώμαξ, πέλλα,, θράττης, γρώμη, ώξ, μάρμαρον, κροκάλη, βράχος, πέτρη, πέτρος, ψηφίς, λμος, κρόκη, λανός, μερικές μόνον από τις πανάρχαιες ονομασίες της.

νθη της πέτρας μπροστά στην πράσινη θάλασσα", έγραψε με την μοναδική του γραφή ο Γεώργιος Σεφέρης, «φυσιογνωμίες που ήρθαν όταν κανένας δε μιλούσε και μου μίλησαν που μ’ άφησαν να τις αγγίξω ύστερα από την σιωπή μέσα σε πεύκα σε πικροδάφνες και σε πλατάνια". Στους βράχους της η φύση, σμίλεψε τα πρώτα της «γλυπτά» με την διαβρωτική δύναμη του νερού, της θάλασσας και της βροχής και το πανάρχαιο ρήμα της δράσης της («γλύφω») απέδωσε με ζηλευτή αναλογία την ατομική δημιουργία του «γλύπτη»-δημιουργού, την λάξευση της δικής του αδιαμόρφωτης συμπαγούς ύλης. Και το ταξίδι της γλώσσας δεν σταμάτησε εδώ: «Γλάφω» ή «γράφω» με τη συνήθη εναλλαγή - ήδη από την μυκηναϊκή γλώσσα - των γραμμάτων /λ/ και /ρ/ η προσπάθεια του ανθρώπου να αποτυπώσει στον λίθο την σκέψη του, δουλεύοντας το ύφος του (κυριολεκτικά και μεταφορικά), ώστε να είναι ζωντανό και παραστατικό, εύληπτο και ευανάγνωστο, «γλαφυρό» και «ελογο», «εὔσχημο» και «εμορφο». «Αγαπούσαμε τη δουλειά μας κι ας ήτανε σκληρή. Δουλεύαμε καλά την πέτρα, γιατί την ξέραμε. Γνωρίζαμε τα χούγια της, τη φύση της, πως την πιάνεις, πως τη χτυπάς και που ν’ ανοίγει, πως τη λαξεύεις, πως την τοποθετείς και πως χαντρώνεις. Να είναι με ακρίβεια για να μπορείς από τα πριν να πλησιάσεις την ομορφιά του μόχθου σου» πάνω της (Ν. Θέμελη, «Η Αναζήτηση»).

ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.7.2021.


Λογια Πετρα, λεξεις πετρα, Κομποχολη, ποιημα, Πινδαρος Ολυμπιονικαι, ανθρωπινο γενος, ανθρωπος, λιθινος γονος, λιθος κεφαλι, Δευκαλιωνας, Πυρρα, Δευκαλιων, Πυρα, εντολη Διος, σπορα, γη, πετρες ανδρας, γυναικες, λαοι, ετυμολογια, λαας, λας, γραφη, γενεσιουργος αρχη, μυθος κατακλυσμοι, ορεινα, σπηλαιο, κορυφη, βροχη, σπηλαιοκαταφυγιο, γεννα, γλωσσα ποιηση, εικονοπλαστικα αναμνηση σωτηρια, ανταποδοτικα πολυσημια λεξη, ορος, λεα, λεσπις, σχολαξ, λαλλαι, λελεγες, χερμας, χερμαδιον, χεραδος, βαιτυλος, στια, χερας, κρωμαξ, πελλα, θραττης, γρωμη, ρωξ, μαρμαρον, κροκαλη, βραχος, πετρη, πετρος, ψηφις, ολμος, κροκη, λανος, Ανθη πρασινη θαλασσα, Σεφερης, σιωπη, πεεκο, πικροδαφνη, πλατανι, βραχος φυση, γλυπτο, διαβρωση, νερο, δραση, γλυφω, γλυπτης, δημιουργος, λαξευση γλωσσα γλαφω, γραφω, μυκηναική γλωσσα, γραμμα λ, ρ, γλαφυρο, ευλογο, ευσχημο, ευμορφο, Θεμελης
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ