Με τίτλο «Epistolae diversorum Philishorum», επιμελεία του Κρητικού Μάρκου Μουσούρου / Marcus Musurus, ετυπώθηκε και κυκλοφόρησε στην Βενετία από τον Άλδο Μανούτιο / Aldus Manutius, το 1499… Και συγκεκριμένα στις 29 Μαρτίου και πάντως όχι πριν από τις 17 Απριλίου 1499…
Οι πολλές και σημαντικές ελληνικές επιστολές, με ελληνικά γράμματα, είχαν βρεθεί στην βιβλιοθήκη ενός Ισπανού επισκόπου, νομικού και ανθρωπιστή / ουμανιστή, του Diego de Covarrubius y Leyva (1512-1577 - ο αδελφός του ήταν «συλλέκτης ελληνικών χειρογράφων»[*]).
Ο δε Μάρκος Μουσούρος επιμελήθηκε για λογαριασμό του Μανούτιου,
όλα τα αρχαία ελληνικά έργα, από τον Πλάτωνα έως το τέλος της αρχαιότητας.
Η συλλογή είναι
τυπωμένη με βυζαντινή γραμματοσειρά.
Αnάμεσα στις επιστολές είναι και η επιστολή του Συνεσίου προς την φίλη και δασκάλα του, την φιλόσοφο Υπατία, την οποία διαμέλισε και σκότωσε πλήθος φανατικών χριστιανών…
[*] Ήταν ο Antonio
de Covarrubias y Leiva (1514-1602) επίσης Ισπανός ουμανιστής, ελληνιστής, καθηγητής
Αστικού Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Σαλαμάνκα[1],
δικαστής των βασιλικών καγκελαρίων της Γρανάδας και του Βαγιαδολίδ , δικηγόρος
στην γ΄ σύνοδο του Συμβουλίου του Τρεντ (Τριδέντο Ιταλίας) , και μέλος του
Συμβουλίου της Καστίλης . Ήταν εν μέρει κωφός.
Στο Trent τα
αδέλφια Κοβαρούμπιας έφτιαξαν μια συλλογή ελληνικών έργων. Επιστρέφοντας στην
Ισπανία, συνοδεύτηκαν από τους Έλληνες Antonio Calosinás / Καλοσυνά (εγκατεστημένο
στο Τολέδο), και ο Nicolás de la Torre (έναν Κρητικό, εγκατεστημένο στην
Σεγκόβια), γραμματείς από το εργαστήριο του Δαρμαρίου / Andrés Darmarius, στον
οποίο οφείλονται πολλά χειρόγραφα αντίγραφα ελληνικών κωδίκων.[2]
Ο ίδιος ήταν
κάτοχος μιας πλούσιας βιβλιοθήκης, η οποία περιείχε (τουλάχιστον) 40 ελληνικούς
κώδικες. Μερικά από τα βιβλία του πέρασαν στην βιβλιοθήκη του Κρητικού ζωγράφου
Δομ. Θεοτοκόπουλου / Ελ Γκρέκο, ο οποίος τον είχε παρουσιάσει ως δάσκαλό στην «Ταφή
του Κόμη του Οργάζ» (1587), και γύρω στο 1600 με μεγάλη προτομή, ανάθεση του
Pedro Salazar de Mendoza (Παρίσι, Musée du Louvre και Toledo, Museo del Greco
). Ο Γκρέκο, στο αντίγραφο των δέκα βιβλίων αρχιτεκτονικής του Βιτρουβίου, που εξέδωσε
ο Βάρβαρος / Daniele Barbaro, στην Βενετία, το 1556, εξήρε την καλοσύνη και την
σοφία του φίλου του, ως «θαύμα της φύσης», στο οποίο συνυπάρχουν «η ευγλωττία
και η κομψότητα του Κικέρωνος, η κυριαρχία της ελληνικής και άπειρη καλοσύνη
και σύνεση»!
Ο Ισπανός άριστος
γνώστης της ελληνικής γλώσσης, εθεωρείτο σοφός ως «Όμηρος της εποχής του» και
ότι ο εγκέφαλός του επλάσθη από την θεά της σοφίας, Αθηνά…
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την άγνωστη ΠΡΟΣΦΟΡΑ των ΕΛΛΗΝΩΝ
στην ΙΣΠΑΝΙΑ, ΠΡΟΣΕΧΩΣ…
ΠΗΓΕΣ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.10.2021.
Goff E64; Klebs 379.1; Bod-inc E-022; BSB-Ink E-86; GW 9367; HC 6659*; UCLA 30; ISTC ie00064000; βλ. Nigel Wilson, From Byzantium
to Italy, pp.150-151. Theodore
L. De Vinne (1828-1914, βιβλιοθήκη). Γ. Λεκάκης «Ελληνική Βιβλιογραφία».
Andrés Greg. de «Ο Ελληνισμός στο Τολέδο την εποχή του Ελ Γκρέκο», στα «Τετράδια
για την έρευνα της ισπανικής λογοτεχνίας», 11 (1989), σελ. 167-175. «Η
βιβλιοθήκη του El Greco», εκδ. J. Docampo και J. Riello, κατάλογος της έκθεσης
που πραγματοποιήθηκε στο Μουσείο Prado, Μαδρίτη, 2014.
[1] Αρχαία ελληνική αποικία των Σαλαμινίων, ιδρυθείσα από
τον Τεύκρο.
[2] Πολλά από αυτά τώρα φυλάσσονται στο El Escorial και στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Ισπανίας.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook