Ο Τάφος της Ολυμπιάδας, μητρός του Μ. Αλεξάνδρου, στον Κορινό Πιερίας - του Αθ. Μπίντα

Ο Τάφος της Ολυμπιάδας,
μητρός του Μ. Αλεξάνδρου
στον Κορινό Πιερίας

Του καθηγητή Αθανασίου Μπίντα

 

Την Άνοιξη του έτους 316 π.Χ. ύστερα από δραματική επτάμηνη πολιορκία της Πύδνας η Ολυμπιάδα, σύζυγος του Φιλίππου Β, παραδόθηκε στον Κάσσανδρο ο οποίος την δίκασε ως ιερόσυλη και εχθρά της πατρίδας σε μία δίκη παρωδία χωρίς να της δώσει το δικαίωμα να απολογηθεί[1]. Στη συνέχεια τη θανάτωσε και την έθαψε μακριά από τον αστικό ιστό της Πύδνας σε υποβαθμισμένη[2] περιοχή ή πιθανώς οι συγγενείς της Αιακίδες εταίροι της άρχουσας τάξης την έθαψαν κοντά στα κτήματά τους στην περιοχή του σημερινού Κορινού Πιερίας. 

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΠΙΕΡΙΑ, ΕΔΩ.

Ήταν γνωστό το μίσος του Κασσάνδρου για τον Αλέξανδρο το γιό της Ολυμπιάδας και όλους τους Αργεάδες κληρονόμους του θρόνου της Μακεδονίας γεγονός που αποδείχτηκε μεταγενέστερα αφού ο Κάσσανδρος συνετέλεσε στις δολοφονίες τους άμεσα ή έμμεσα[3].

Ο σημαντικότερος τάφος της περιοχής, ο Τύμβος του Κορινού, βρίσκεται στον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της αρχαίας Πύδνας και είναι ο μεγαλύτερος σε μήκος Μακεδονικός τάφος που βρέθηκε μέχρι σήμερα[4]. Το μέγεθός του και μόνο μας αναγκάζει να δεχτούμε πως ανήκει σε κάποια πολύ σπουδαία προσωπικότητα του τέλους του 4ου αιώνα π.Χ., σε βασιλιά ή μέλος βασιλικής οικογένειας. Ο τάφος στον μεγάλο τύμβο του Κορινού, σύμφωνα με τους αρχαιολόγους, χρονολογείται στο τέλος του 4ου π. Χ. αιώνα. Η Ολυμπιάδα δολοφονήθηκε την Άνοιξη του 316 π.Χ.[5]

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό που επιβεβαιώνει τα τελικά μας συμπεράσματα είναι ότι πρόκειται για γυναικεία ταφή[6]. Είναι γνωστό πως οι γυναίκες θάβονταν με το κεφάλι προς την Ανατολή. Στον νεκρικό θάλαμο της Ολυμπιάδας η μαρμάρινη θήκη πάνω στην οποία είχε τοποθετηθεί το οστεοδόχο σκεύος βρίσκεται ανατολικά.

Πάνω στον τάφο, σε επίπεδη περιοχή του κάμπου, είχε κατασκευαστεί και υπάρχει μέχρι σήμερα τεράστιος επιχωματωμένος τύμβος με υπερβολική ποσότητα από χώμα που μεταφέρθηκε για το σκοπό αυτό. Τύμβος τέτοιων διαστάσεων υψώνονταν μόνο σε ταφή βασιλέων, εξέχοντα μέλη βασιλικής οικογένειας, ή πολυάνδρεια[7]. Το μέγεθός το τύμβου του Κορινού ισχυροποιεί την άποψη πως ο ένοικος του υποκείμενου τάφου ήταν εξαιρετικά σπουδαία προσωπικότητα.

Το μήκος του ταφικού συμπλέγματος κάτω από τον τύμβο είναι 22 μέτρα (χάριν σύγκρισης σημειώνω πως ο λεγόμενος τάφος του βασιλιά Φιλίππου στις Αιγές έχει μήκος 9,50 μέτρων). Για ποια προσωπικότητα θα μπορούσε να κατασκευαστεί ένα τόσου τεραστίου μεγέθους ιδιότυπο μνημείο παρά για τη μητέρα του Μεγάλου Αλεξάνδρου;

Ένα επιπρόσθετο στοιχείο το οποίο ενισχύει την άποψη πως η νεκρή ήταν σημαντική προσωπικότητα με ιδιότητες και θεσμικό ρόλο όχι απλού ανθρώπου είναι η σπάνια δομική κατασκευή του τάφου με τρεις θαλάμους. Είναι ο μοναδικός τριθάλαμος μακεδονικός τάφος που βρέθηκε μέχρι σήμερα. Ποιος ο λόγος να κατασκευαστεί τριθάλαμος μνημειακός τάφος για μια μη σημαντική προσωπικότητα; Μορφικά αλλά μκροτέρων διαστάσεων, ο τάφος στο τύμβο του Κορινού είναι όμοιος με τον τάφο που ανέσκαψε στην όαση Σίουα της Αιγύπτου στον Ιερό Άμμωνα Δία η αρχαιολόγος Λιάνα Σουβαλτζή ο οποίος κατά την άποψή της ανήκει στον Μέγα Αλέξανδρο[8].

Στην πρόσοψη του πομπικού διαδρόμου του τάφου υπάρχουν οικοδομικά υπολείμματα (θεμελίων ;) προφανώς ενός τελεστηρίου με προορισμό τις λατρευτικές ανάγκες προς τιμήν της νεκρής διότι είναι γνωστό πως η Ολυμπιάδα λατρεύτηκε ως θεά μετά τον θάνατό της[9].

Από τις 3D φωτογραφίες που εμφάνισε και επεξεργάστηκε η εταιρία GEOKAT προκύπτει πως ο τάφος της Ολυμπιάδας κατασκευάστηκε σε δύο χρονικές φάσεις[10]. Την ίδια άποψη υποστηρίζει και ο ανασκαφέας του τάφου Ματθαίος Μπέσιος ο οποίος επιμελήθηκε και συντήρησε τον τάφο ώστε να καταστεί επισκέψιμος[11]. Προφανώς στον αρχικό διθάλαμο τάφο ο Αιακίδης Πύρρος και ανεψιός της Ολυμπιάδας, όταν πήρε το θρόνο της Μακεδονίας, κατασκεύασε το υπόλοιπο μνημείο προσθέτοντας έναν επιπλέον θάλαμο, τον πομπικό διάδρομο και το τελεστήριο (288-284 π.Χ.)[12]. Γεννάται εδώ το εύλογο ερώτημα. Ποιος ο λόγος να ξανασχοληθούν με τον τάφο και να τον επεκτείνουν, όταν γνωρίζουμε πως μόνο οι άνδρες είχαν το προνόμιο της λαμπρής ταφής; Πόσο σπουδαία ήταν η νεκρή γυναίκα για να έχει τέτοιο τάφο; Νομίζω πως η απάντηση είναι το ίδιο ευνόητη. Ο ξένος (Ηπειρώτης) Αιακίδης Πύρρος γενόμενος βασιλιάς της Μακεδονίας κάτω από δραματικές συνθήκες θα επιθυμούσε από πολιτική σκοπιμότητα να γοητεύσει τους Μακεδόνες (αφού είχε ήδη εκλείψει η μισητή γενιά του Κασσάνδρου) αποκαθιστώντας τη μνήμη των προκατόχων Αργεαδών - Τημενιδών (Φίλιππου - Αλέξανδρου) στο πρόσωπο της θείας του και μητέρας του μεγάλου στρατηλάτη και καύχημα των Μακεδόνων και Ηπειρωτών[13].

ΔΕΙΤΕ ΒΙΝΤΕΟ ΕΔΩ.

Ο τάφος της Ολυμπιάδας χρονολογείται στο τελευταίο τέταρτο του 4ου π.Χ. αιώνα[14]. Το ίδιο και ο παρακείμενος «τάφος του Νεοπτολέμου» ο οποίος σκοτώθηκε σε δραματική μονομαχία το 321 π.Χ. από τον στρατηγό Ευμένη κατά τις διαμάχες και συγκρούσεις των στρατηγών μετά το θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου[15]. Η σορός του Νεοπτολέμου μεταφέρθηκε και θάφτηκε σε εντυπωσιακό ταφικό μνήμα στα κτήματα των Αιακιδών στην περιοχή Κορινού Πιερίας[16], Καθ΄ όσον υπήρξε σύμμαχος του τοποτηρητή του Μακεδονικού θρόνου του Αντίπατρου στις διαμάχες των στρατηγών για την διαδοχή. Κατά το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα και αργότερα κατά τον 3ο και 2ο π.Χ. αιώνα αναπτύχθηκε στην περιοχή γύρω από τον τύμβο της Ολυμπιάδας και του Νεοπτολέμου νεκροταφείο όπου θάβονται οι πλούσιοι Πυδναίοι[17]. Ο πλούτος των κτερισμάτων των τάφων αυτών δηλώνει πως οι νεκροί ανήκαν στην άρχουσα τάξη των ευγενών οικογενειών. Ποιος ο λόγος οι πλούσιοι αυτοί Πυδναίοι να θάβονται 7-8 χιλιόμετρα μακριά από την Πύδνα; Εξ άλλου δεν έχουμε αξιόλογο ή πολυάνθρωπο οικισμό κοντά που να δικαιολογεί την ύπαρξη τόσο πλουσίων τάφων[18]. Γνωρίζουμε από τις πρόσφατες ανασκαφές που διενήργησε στην ευρύτερη περιοχή της Πύδνας ο αρχαιολόγος Ματθαίος Μπέσιος πως δίπλα ή και σε μικρή απόσταση από την πόλη της Πύδνας υπηρχαν και άλλα νεκροταφεία[19]. Η απάντηση είναι απλή: οι πλούσιοι Πυδναίοι του 3ου και 2ου π.Χ. αιώνα προτιμούσαν να θάβουν τους αγαπημένους τους νεκρούς δίπλα στους τάφους της σεβαστής θεοποιημένης βασίλισσας και του διάσημου Αιακίδη στρατηγού Νεοπτόλεμου[20].

Καταλυτική επιβεβαίωση πως ο τύμβος του Κορινού φιλοξενεί τον τάφο της Ολυμπιάδας είναι οι τρεις επιτάφιες επιγραφές[21] που ανακαλύφθηκαν στην περιοχή και «μιλούν» για τους Αιακίδες (συγγενείς της Ολυμπιάδας) που προφανώς κατοικούσαν στα περίχωρα της Πύδνας και συνεπώς θάβονταν στην περιοχή.

Μια από τις τρεις επιτάφιες επιγραφές αναφέρει συγκεκριμένα το μνήμα του Νεοπτολέμου που βρίσκεται «απέναντι από τον τύμβο της Ολυμπιάδας»[22]. Η διατύπωση του επιγράμματος μας δίνει την εντύπωση ότι ανάμεσα από τους δύο τάφους (τους μεγάλους τύμβους) διέρχονταν μεγάλος κεντρικός πολυσύχναστος δρόμος[23]. Την αποκατάσταση της επιγραφής επιμελήθηκε ο Αυστριακός καθηγητής επιγραφολογίας Adolf Wilhelm[24].

Την δεκαετία του 1850 ο Γάλλος αρχαιολόγος Leon Heuzey[25] και ο αρχιτέκτονας Honore Daumet ανέσκαψαν τον τάφο της Ολυμπιάδας και αποκόλλησαν την μαρμάρινη πρόσοψη της νεκρικής κλίνης (βρίσκεται τώρα στο Μουσείο του Λούβρου) στην οποία απεικονίζεται ανάγλυφος ο «οικουρός» μολοττικός κύων «Τρίακος», ο Ελληνικός ποιμενικός φύλακας του παλατιού. Γνωρίζουμε πως ο «Τρίακος» ήταν δώρο του βασιλιά της Παιονίας στον Αλέξανδρο. Είναι επίσης γνωστό πως ο Πύρρος χρησιμοποιούσε μολοττικούς σκύλους ακόμα και στους πολέμους[26].

Ο τάφος της Ολυμπιάδας συλήθηκε κατά την αρχαιότητα. Οι αρχαιοκάπηλοι δεν θεώρησαν πολύτιμο το τελετουργικό λυχνάρι της νεκρής βασίλισσας και το άφησαν. Στις ανασκαφές της δεκαετίας του 1850 το βρήκε ο Heuzey μέσα στα χώματα που είχαν κατακλύσει το νεκρικό θάλαμο[27]. Το μετέφερε στο μουσείο του Λούβρου μαζί με μία από τις δύο μαρμάρινες θύρες των νεκρικών θαλάμων και την ανάγλυφη μαρμάρινη πρόσοψη της νεκρικής κλίνης που παριστάνει τον μολοττικό κύνα[28]. Σχετικά με το λυχνάρι αυτό πιστεύεται ότι πρόκειται για προσωπικό σκεύος[29] που χρησιμοποιούσε η Ολυμπιάδα κατά τις ιερές νυχτερινές τελετές των Θεσμοφορίων ή κατά τα Ορφικά-Διονυσιακά δρώμενα που ήταν διαδεδομένα στη Μακεδονία από αρχαιοτάτους χρόνους[30]. Είναι γνωστό πως η Ολυμπιάδα ήταν μυημένη «βάκχη» στα Ορφικά-Διονυσιακά Μυστήρια[31].

Ο Heuzey δεν κατάφερε να αποκολλήσει τη μαρμάρινη πρόσοψη της νεκρικής θήκης που ήταν προσαρτημένη κάθετα στη νεκρική κλίνη όπου είχε τοποθετηθεί το σκεύος με τα οστά ή την τέφρα της νεκρής και βρίσκεται ακόμα στον κύριο νεκρικό θάλαμο[32]. Στην πρόσοψη αυτής της θήκης υπάρχει ανάγλυφος ο δράκοντας (ο Άμμων Δίας ως φίδι)[33]. Είναι ευρύτατα γνωστοί στους αρχαίους συγγραφείς οι θρύλοι πως ο θεός Άμμων Δίας επισκεπτόταν τις νύχτες την Ολυμπιάδα η οποία διέδιδε πως από αυτόν γέννησε τον Αλέξανδρο[34]. Για την εποχή εκείνη ήταν απόλυτα φυσιολογικό για τους απογόνους της Ολυμπιάδας και εν προκειμένω για τον Πύρρο τον ανεψιό της να φιλοτεχνήσει τον δράκοντα θεό Άμμωνα στον τάφο για να την συνοδεύει στη μεταθανάτια ζωή. Εξ άλλου οι βασιλείς προέβαλαν αυτού του είδους τη συγγένεια τους με τους θεούς χάριν πολιτικής σκοπιμότητας[35].

Η λιτή και ταυτόχρονα μεγαλοπρεπής κατασκευή του τάφου με τα δύο σημαίνοντα χρώματα στα επιχρίσματα των δύο προθαλάμων, το βασιλικό πορφυρό και το κίτρινο της ιερότητας και της ιεροσύνης, προσαυξάνουν την πεποίθηση πως η νεκρή ήταν μυημένη στα Μυστήρια[36]. Οι ορφιστές ακολουθούσαν ζωή με αυστηρούς κανόνες, με απλότητα και λιτή διαβίωση. Συνεπώς δεν υπάρχουν στον τάφο της Ολυμπιάδας ζωγραφικές παραστάσεις κοσμικού χαρακτήρα[37].

Το πολυτελές – για τάφο – μωσαϊκό δάπεδο του πομπικού διαδρόμου είναι δαπανηρή κατασκευή η οποία προδιαθέτει τον επισκέπτη ότι εισέρχεται σε ανακτορική κατοικία. Είναι μια ξεχωριστή κατασκευή η οποία συναντάται μόνο σε βασιλικές κατασκευές. Την μεγαλοπρεπή ανακτορική ατμόσφαιρα συμπληρώνουν οι τοίχοι του πομπικού διαδρόμου οι οποίοι είναι επιχρισμένοι με κονίαμα απομίμησης ορθομαρμάρωσης. Ο καλλιτεχνικά επιμελημένος πομπικός διάδρομος δηλώνει τον λατρευτικό χαρακτήρα του χώρου, αλλά και τη σπουδαιότητα της νεκρής.

Στη φάση της δεύτερης κατασκευαστικής επέμβασης στον τάφο, υπήρχε αρκετός χρόνος διαθέσιμος στους τεχνίτες για λεπτομερή επιμέλεια κυρίως του πομπικού διαδρόμου αφού η ταφή της νεκρής είχε προηγηθεί κατά μια γενιά. Γι΄ αυτό υπάρχουν γλυπτά για την κατασκευή των οποίων απαιτείται εύλογος χρόνος, στοιχεία που δεν υπάρχουν σε τάφους που γίνονται με συνοπτικές διαδικασίες[38].

Από την επιγραφή επιτυμβίου της περιοχής που δημοσίευσε το 1915 ο τότε έφορος αρχαιοτήτων της Μακεδονίας Γεώργιος Οικονόμου[39] την οποία μελέτησε και αποκατέστησε ο Αυστριακός καθηγητής επιγραφολογίας Adolf Wilhelm[40] προκύπτει πως ο τύμβος της Ολυμπιάδας βρισκόταν απέναντι από το μνήμα του Νεοπτολέμου ενώ ανάμεσά τους περνούσε η αρχαία οδική αρτηρία[41]. Από τις πρόσφατες ανασκαφές κατά τη κατασκευή του σύγχρονου αυτοκινητόδρομου ανακαλύφθηκε πως στο σημείο ακριβώς ανάμεσα στους δύο τύμβους η αρχαία οδική αρτηρία συμπίπτει απόλυτα με τον νέο αυτοκινητόδρομο[42].

Στον απέναντι, επίσης μνημειακό, τάφο κάτω από τον τύμβο πάντα κατά την επιγραφή, στον τάφο του «Αιακίδη Νεοπτολέμου» βρέθηκαν εκτός των περικνημίδων του στρατηγού, ανάγλυφες περίτεχνες ελεφαντοστέϊνες μορφές της οικογένειας του νεκρού οι οποίες κοσμούσαν την ξύλινη νεκρική κλίνη του στρατηγού και θείου του Μεγάλου Αλεξάνδρου[43]. Η μία από τις τέσσερις μορφές, κατά τον ανασκαφέα του τάφου Ματθαίο Μπέσιο, εικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο[44]. Σε ανάλογες βασιλικές ταφές βρίσκουμε ομότεχνες μορφές συγγενών του νεκρού (Βεργίνα – βασιλικοί τάφοι). Πάντως η παρουσία ενός ακόμα μνημειακού τάφου με τύμβο όπως και οι επιτύμβιες επιγραφές που δημοσίευσε ο Γ. Οικονόμου[45] ενισχύουν την άποψή μας πως βρισκόμαστε σε νεκροταφείο Αιακιδών συγγενών της Ολυμπιάδας και του Μεγάλου Αλεξάνδρου[46]. Σημειωτέο ότι ο τύμβος με τον μνημειακό τάφο του Νεοπτολέμου προϋπήρχε στην περιοχή 6 χρόνια νωρίτερα από τον θάνατο της Ολυμπιάδας αφού ο στρατηγός Νεοπτόλεμος σκοτώθηκε το έτος 321[47] π.Χ. και η Ολυμπιάδα το έτος 316 π.Χ. Η επιλογή της θέσης για την ταφή της Ολυμπιάδας προφανώς δηλώνει μια άρρηκτη και σημαίνουσα σχέση των δύο νεκρών.

Από τις επιγραφές των τριών επιτυμβίων, από τις ιστορικές μαρτυρίες, από τα κτερίσματα και από τα συμπεράσματα των ανασκαφών του Ματθαίου Μπέσιου καταλήγουμε με βεβαιότητα πως ο μεγάλος τύμβος στον Κορινό Πιερίας ταυτίζεται με την τελευταία αιώνια κατοικία της Ολυμπιάδας όπως και ο παρακείμενος τύμβος με τον τάφο του στρατηγού Νεοπτόλεμου.

Οι δύο τύμβοι με τους τάφους καλύπτουν όλες τις προδιαγραφές και τις επιστημονικές βεβαιότητες που τεκμηριώνονται από αρχαίες πηγές, κτερίσματα και ταφικές επιγραφές.


ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.12.2021.

βλ. Μπίντα Αθ. "Ο Τάφος της Ολυμπιάδας - η Αποκάλυψη", β΄ έκδ. Κατερίνη, 2020.

 

ΕΠΙΛΕΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

1. Leon Heuzey – Le Mont Olympe et l’Acarnanie / Παρίσι, 1860

2. Charles Edson – Harvard Studies in Classical Philology / 1948

3. Elisabeth Carney – Women and Monarch in Macedonia / University of Oklahoma press, 2000.

4. Abel Otto – Η μέχρι Φιλίππου Αρχαία Ιστορία της Μακεδονίας / Λειψία, 1860

5. Γ. Π. Οικονόμος - Ἑπιγραφαί τῆς Μακεδονίας (Βιβλιοθήκη τῆς ἑν Ἀθήναις Ἀρχαιλογικῆς Ἐταιρείας) /Ἀθήναι, 1915, άριθμ. 65, σελ. 39-40

6. Adolf Wilhelm – Contributions involving Greek Inscriptions / 1909 New contributions involving Greek Inscriptions / 1911

7. Δημ. Παντερμαλής - Οι Μακεδονικοί Τάφοι της Πιερίας -Άρθρο στο : οι Αρχαιολόγοι Μιλούν για την Πιερία /1985

8. Ν. Παπαχατζής – Η Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα /1996

9. Μ. Μπέσιος – Ανασκαφικές Έρευνες στη Βόρεια Πιερία (ΑΕΜΘ 5, 171-178) / 1991

10. Γ. Γιαννάκης, Π. Καλογερίδης, Μ. Μπέσιος -Ανάδειξη Μακεδονικών Τάφων Κορινού (ΑΕΜΘ 14, 395-402)

11 S .G. Cole – New Evidence for the Mysteries of Dionysos (In GRBS, Vol. 21, 223-238)

12. Ι.Ε. – Ο Πλάτων, ο Φίλιππος Β’ και ο Θάλαμος των Μακεδονικών Τάφων (Πρακτικά Συνεδρίου, Δημοκρίτειο Παν/μιο Θράκης) / Ξάνθη, 2007

13. R. Graland – The Greek Way of Death / New York, 1985

14. Guimier – A.M. Sorbets – Architecture, Funeraire Monumentable a l’ Epoque Hellenistique / 2006

15. M. Hatzopoulos – Cultes et rite de passage en Macedoine / 1994

16. L. A. Heuzey – Honore Daumet – Mission Archeologique de Macedoine / Paris, 1876

17. Π. Καρακατσάνης – Η Συμβολή του Ορφικού Πνεύματος στη Διαμόρφωση του Ελληνικού Πολιτισμού (Πρακτικά Συνεδρίου) / Κομοτηνή, 1997

18. Α. Κοτταρίδη - Βασιλικές Πυρές στη Νεκρόπολη των Αιγών (Αρχαία Μακεδονία, VI, 613 κ.ε.)

19.  D. Kurtz – J. Boardman – Greek Burial Customs / London, 1971

20.   I. Morris – Burial and Ancient Society / Cambridge, 1987

21. Μ. Μπέσιος - Αλυκές Κίτρους, Αγροτεμ. Χρυσοχοϊδη (ΑΔ 39, Β Χρονικά, 220-222)

22.  Μ. Μπέσιος - Νομός Πιερίας, Κορινός (ΑΔ 46, Β Χρονικά, 292-293)

23. Κ. Σισμανίδης – Κλίνες και Κλινοειδείς Κατασκευές των Μακεδονικών Τάφων

24.  Markus N. Tod. – Greek Historical Inscriptions / Chicago, 1985


ΣΗΜΕΙΣΩΣΕΙΣ:

[1] Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, ΙΘ, 35

«Παρά πᾶσι τοῖς Ἕλλησι κοινός νόμος ἐστίν ἀτάφους ῥίπτεσθα τούς ἱερόσυλους (Διοδ. Ιστορική Βιβλιοθήκη, ΙΣΤ, 25) / «… την τε γάρ Ὀλυμπιάδα φονεύσαντα ἄταφον ρίψαι …» (Διοδ. Ιστορική Βιβλιοθήκη, XVII, 118, 2)

[2] Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη ΙΘ 51

[3] Ό δε Κάσανδρος διεγνώκει μέν ἀνελεῖν Ἀλεξάνδρου τον παῖδα και την μητέρα αὐτοῦ ΄Ρωξάνην, ἵνα μηδείς ᾖ διάδοχος τῆς βασιλείας (Διοδ. Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, ΙΘ, 52)

[4] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[5] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[6] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[7] Πολυάνδρεια: Τύμβοι που υψώνονταν προς τιμήν των νεκρών μετά από σημαντικές μάχες

[8] Σουβαλτζή Λιάνα. Ο Τάφος του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Όαση Σίουα. 2002.

[9] Πλούταρχος. Αλέξανδρος, 3

 Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, 18 Βιβλίο

[10] 3D scanning που εκπόνησε ο Μιχάλης Σεϊταρίδης της GEOKAT

[11] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[12] Πρέπει να αποκλειστούν από την πιθανότητα ανακατασκευής του ταφικού μνημείου της Ολυμπιάδας, οι προ του Πύρρου βασιλείς της Μακεδονίας διότι ανήκαν στην οικογένεια του Κάσσανδρου και ήταν εχθροί της οικογένειας του Μεγάλου Αλεξάνδρου

[13] Πλούταρχος. Δημήτριος, 41, 45

[14] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος. Αυτολεξεί: «Δυτικά του Κορινού στη θέση Τούμπες … κύριος οδικός άξονας που οδηγούσε από την Πύδνα στο Δίον πλαισιωνόταν από πλούσιους τάφους του β’μισού του 4ου αιώνα και του 1ου αιώνα μ.Χ.»

[15] Πλούταρχος, Βίοι Παράλληλοι, Ευμένης 1, 6

[16] Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική Βιβλιοθήκη, XVIII 29-32

[17] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[18] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[19] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[20] Διόδωρος Σικελιώτης, Ιστορική βιβλιοθήκη XVIII 29-30

[21] Γ.Π. Οικονόμος : Ἐπιγραφαί τῆς Μακεδονίας (Βιβλιοθήκη τῆς έν Ἀθήναις Ἀρχαιολογικῆς Ἐταιρείας), Αθήνα, 1951, αριθ. 65, σελίς 39-40

[22] Η αποκατάσταση της επιγραφής έγινε από τον Αυστριακό επιγραφολόγο Καθηγητή Adolf Wilhelm: Contributions Involving Greek Inscriptions 1909-1911.

[23] «μνῆμα Νεοπτολέμοιο παραθρωϊσκων, ξένε στῆθι ..»

[24] Adolf Wilhelm: Contributions Involving Greek Inscriptions 1911.

[25] Heuzey – L.A. – Daumet H. – Mission Archeologique de Macedoine, Paris, 1876

[26] Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι. Πύρρος

[27] Heuzey – L.A. – Daumet H. – Mission Archeologique de Macedoine, Paris, 1876

[28] Ο Γάλλος αρχιτέκτονας Honore Daumet ο οποίος συνόδευε την αρχαιολογική αποστολή του Heuzey την δεκαετία 1850, εκπόνησε θαυμάσια σχέδια, αποκαλυπτικές μαρτυρίες για την επιστημονική μελέτη του τάφου.

[29] Είναι γνωστό πως κατά την ταφή τοποθετούσαν οι συγγενείς τα αγαπημένα χρηστικά σκεύη που χρησιμοποιούσε ο νεκρός στη ζωή.

[30] Ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης είχε προσωπική αντίληψη για τα δρώμενα αυτά στη Μακεδονία και τα περιγράφει εκτενώς στην τραγωδία του «Βάκχαι».

[31] Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι. Αλέξανδρος, 2 : «.. ή δε Ὀλυμπιάς μᾶλλον ἑτέρων ζηλώσασα τάς κατοχάς καί τους ἐνθουσιασμούς ἐξάγουσα βαρβαρικώτερον ὄφεις μεγάλους χειροήθεις ἐφείλκετο τοῖς θιάσοις, οἵ πολλάκις ἐκ τοῦ κιττοῦ καί τῶν μυστικῶν λίκνων παραναδυόμενοι καί περιελιττόμενοι, τοῖς θύρσοις, τῶν γυναικῶν καί τοῖς στεφάνοις, ἐξεπληττον τους ἀνδρας»

[32] Ο Heuzey κατάφερε να αποσπάσει μόνο το αριστερό γλυπτό της θήκης ή ίσως το κατέστρεψε στην προσπάθειά του να το αποκολλήσει. Το δεξιό παραμένει ανέπαφο μέχρι σήμερα μέσα στον κυρίως νεκρικό θάλαμο.

[33] Είναι ένα ακόμη πειστήριο ότι ο τάφος ανήκει στην Ολυμπιάδα. Ο Άμμων Δίας τη συνοδεύει στη μεταθανάτεια ζωή. Κατά τον Πλούταρχο : «Ώφθη δέ ποτε καί δράκων κοιμῳμένης τῆς Ολυμπιάδος παρεκτεταμένος τῷ σώματι» (κάποτε μάλιστα είδαν δράκοντα με απλωμένο το σώμα του δίπλα στην κοιμώμενη Ολυμπιάδα).

[34] Πλούταρχος. Βίοι Παράλληλοι. Αλέξανδρος, 3. «οὐ μήν ἀλλά Φιλίππῳ μέν μετά τό φάσμα πέμψαντι Χαίρωνα τόν Μεγαλοπολίτην εἰς Δελφούς, χρησμόν κομισθῆναι λέγουσι παρά του θεοῦ κελεύοντος Ἄμμωνι θύειν καί σε σέβεσθαι μάλιστα τοῦτον τον θεόν, ἀποβολεῖν δέ τῶν ὄψεων αὐτόν την ἑτέραν, ἥν τᾠ τῆς θύρας ἁρμῷ προσβαλών κατώπτευσεν ἐν μορφῆ δράκοντος συνευναζόμενον τῇ γυναικί τόν θεόν» (Άλλα λένε ότι ο Φίλιππος μετά από αυτό το τερατώδες, έστειλε στους Δελφούς τον χαίρωνα τον Μεγαλοπολίτη να φέρει χρησμό. Λένε πως ο θεός τον πρόσταξε να θυσιάσει στον Άμμωνα και να σέβεται υπερβολικά αυτόν τον θεό. Και πως θα χάσει το ένα μάτι του εκείνο με το οποίο κοιτάζοντας από τη χαραμάδα της πόρτας, παρατήρησε το θεό που κοιμόταν με την γυναίκα του έχοντας τη μορφή του δράκοντα).

[35] Όλοι οι βασιλικοί οίκοι στην αρχαία Ελλάδα αντλούσαν την καταγωγή τους από τους θεούς.

[36] Coles S.G. New Evidence for the Mysteries of Dionysos (in GRBS, vol. 21, 223-238)

[37] Η Συμβολή του Ορφικού Πνεύματος στη Διαμόρφωση του Ελληνικού Πολιτισμού (Πρακτικά συνεδρίου, Κομοτηνή, 1997)

[38] Ανδρόνικος Μ. Οι Βασιλικοί τάφοι.

[39] Οικονόμος. Επιγραφαί της Μακεδονίας. Αθήνα 1915.

[40] Wilhelm Adolf – Contributions Involving Greek Inscriptions, 1909

 -New Contributions Involving Greek Inscriptions, 1911

 -Ἑλληνικῶν ἐπιγραμμάτων ἑξάς. Ἀρχ. ἐφημ. 1924, σελ. 50-52, αριθμ. 3 στη σελ. 54-55

[41] Η επιγραφή όπως την αποκατέστησε ο Adolf Wilhelm :

 [μνῆμα Νεοπ]τολέμοιο, παραθρωϊσκων, [ξένε στῆθι,]

 [κυδίστης ἱν’άθ]ρῆις τύμβον Ὀλυμπιά[δος]…

[42] Μπέσιος Μ. -Νομός Πιερίας, Κορινός (ΑΔ 46, Β Χρονικά, 292-293)

 -Πιερίδων Στέφανος

[43] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[44] Ματθαίος Μπέσιος, Πιερίδων Στέφανος

[45] Οι τρεις επιτύμβιες επιγραφές που μελέτησε και δημοσίευσε ο Οικονόμος αναφέρονται στους Αιακίδες συγγενείς της Ολυμπιάδας.

[46] Οι επιγραφές δείχνουν πως οι Αιακίδες της Πύδνας συνέχιζαν να κατοικούν εκεί και μετά την πτώση των Αντιγονιδών βασιλέων της Μακεδονίας το 168 π.Χ.

[47] Ήταν απόλυτα φυσιολογικό η Ολυμπιάδα να ταφεί στην περιοχή των Αιακιδών συγγενών της και συγκεκριμένα δίπλα στον τάφο του Αιακίδη Νεοπτολέμου.


Ταφος της Ολυμπιαδας, μητερα Μεγας Αλεξανδρος, Κορινος Πιεριας, Μπιντας μακεδονικος Ταφος τυμβος, Ολυμπιαδος, σιβα οαση σιουα αιγυπτου, σουβαλτζη αμμων διας, αμμωνας ζευς Ολυμπιας, μητηρ Μεγαλου Αλεξανδρου, πυδνα Πιερια οικουρος μολοττικος κυων Τριακος ανοιξη 316 πΧ πολιορκια Πυδνας Ολυμπιας, συζυγος Φιλιππος Β, παραδοση Κασσανδρος δικη ιεροσυλη εχθρος της πατριδας παρωδια απολογια αστικος ιστος Αιακιδες εταιροι αρχουσα ταξη μυρταλη Αργεαδες κληρονομια θρονος της Μακεδονιας δολοφονια ταφοι αρχαιολογικος χωρος αρχαια Μακεδονικος ταφος 4ο αιωνας πΧ, βασιλιας μελος βασιλικη οικογενεια γυναικεια ταφη γυναικα κεφαλι Ανατολη νεκρικος θαλαμος μαρμαρινη θηκη οστεοδοχο σκευος επιχωματωση χωμα ταφη βασιλεων, πολυανδρεια ταφικο συμπλεγμα Φιλιππου Αιγες νεκρη τριθαλαμος θαλαμος μνημειακος Ιερο Αμμωνα Δια πομπικος διαδρομος τελεστηριο λατρεια υτικές θεα ανασκαφεας Μπεσιος διθαλαμος Αιακιδης Πυρρος ανεψιος μνημειο 288 284 πΧ ανδρες προνομιο ξενος Ηπειρωτης μισος Τημενιδες στρατηλατης Μακεδονες Ηπειρος ταφος του Νεοπτολεμου μονομαχια 321 στρατηγος Ευμενης σορος Νεοπτολεμος Αντιπατρος 3ος 2ος Πυδναιοι κτερισματα νεκροι νεκροταφεια επιταφιες επιγραφες επιταφια επιγραφη επιγραμμα δρομος επιγραφη Αυστριακος καθηγητης επιγραφολογιας Βιλχελμ αυστρια Wilhelm επιγραφολογια1850 Γαλλος αρχαιολογος γαλλια Χιουζε Εζε Heuzey αρχιτεκτονας Daumet ανασκαφη μαρμαρο προσοψη νεκρικη κλινη Μουσειο του Λουβρου αναγλυφος οικουρος μολοσσικος κυνας σκυλος Τριακος ελληνικος ποιμενικος φυλακας παλλατι παλατι δωρο Παιονια μολοσσος σκυλοι αρχαιοκαπηλοι αρχαιοκαπηλια τελετουργικο λυχναρι ανασκαφη λυχνος σκευος ιερη νυχτερινη τελετη Θεσμοφορια Ορφικα Διονυσιακα δρωμενα Ορφεας Διονυσιακο δρωμενο Διονυσος μυημενη βακχη Ορφευς Μυστηρια αποκολληση τεφρα αναγλυφος ο δρακοντας Αμμωνας Διας φιδι θρυλος μεταθανατια ζωη συγγενεια πολιτικη σκοπιμοτητα χρωμα επιχρισμα προθαλαμος βασιλικο πορφυρο κιτρινο ιεροτητα ιεροσυνη μυημενη ορφιστες ζωγραφικη παρασταση κοσμικος χαρακτηρας μωσαικο δαπεδο πομπη ανακτορη τοιχος κονιαμα απομιμηση ορθομαρμαρωση γλυπτα επιτυμβιο 1915 εφορος αρχαιοτητων της Μακεδονιας Οικονομου αυτοκινητοδρομος αρχαια οδικη αρτηρια Αιακος περικνημιδες ελεφαντοστεινες μορφες ελεφαντοστουν ξυλινη Βεργινα 321 316 κτερισμα αταφος ιεροσυλος Διοδωρος Ιστορικη Βιβλιοθηκη, αταφο Κασανδρος Ρωξανη διαδοχος βασιλεια Πιεριδες πολυανδρειον Πλουταρχος. Σειταριδης αανακατασκευη Δημητριος, θεση Τουμπες τουμπα 1ος μΧ Βιοι Παραλληλοι, επιγραφαι Μακεδονια εν Αθηναις Αρχαιολογικη Εταιρεια Greek Inscriptions 1909 1911 παραθρωισκων, ξενε στηθι Archeologique Macedoine, 1876 σκευη τραγικος ποιητης Ευριπιδης τραγωδια Βακχαι βακχες ζηλος εθουσιασμος βαρβαρικωτερος οφεις οφις χειροηθεις θιασος, κιττος μυστικο λικνο παραναδυομενος περιελιττομενος, θυρσος, γυναικες στεφανος, ανδρας λυπτο δρακων κοιμῳμενη παρεκτεταμενος φασμα Χαιρωνας Χαιρων Μεγαλοπολιτης Δελφοι, Μεγαλοπολη Μεγαλοπολις Αρκαδιας Αρκαδια χρησμος οψη αρμος κατωπτευση ματι χαραμαδα πορτα βασιλικοι οικοι Mysteries Dionysos Ορφικο Πνευμα Ελληνικος Πολιτισμος Ανδρονικος κυδιστης 168
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ