Κομψά αρχαία ελληνικά γυναικεία σανδάλια (νούμερο 36-37) από Αργολίδα - της Σ. Αθανασοπούλου

Κομψά αρχαία ελληνικά

γυναικεία σανδάλια

(νούμερο 36-37)

από Αργολίδα… 

Της Σαπφούς Αθανασοπούλου 

Δύο χάλκινα ελάσματα, κομμένα στο σχήμα του πέλματος είναι ό,τι απέμεινε από ένα ζευγάρι κομψά γυναικεία σανδάλια. Οι διαστάσεις τους αντιστοιχούν σε γυναικείο μέγεθος υποδημάτων (σημερινό νούμερο 36-37) και η προέλευσή τους, μας επιτρέπει να τα συσχετίσουμε με τα «αργεία σάνδαλα», γνωστά ως γυναικεία πολυτελή υποδήματα, σύμφωνα με τις αρχαίες πηγές. Το μικρό περιθώριο, ύψ. 0,007 μ. στο περίγραμμά τους θα συγκρατούσε τη λεπτή ξύλινη σόλα. Η επιφάνεια που ερχόταν σε επαφή με το πέλμα θα ήταν καλυμμένη με δέρμα. Η εξωτερική κάτω επιφάνεια στηριζόταν πάνω σε 15 σιδερένια πλατυκέφαλα καρφιά ύψους περίπου 2,5 εκατ. τοποθετημένα σε κανονικά διαστήματα στην περιφέρεια. Στο περίγραμμά τους μπροστά, ανάμεσα στο πρώτο και δεύτερο δάκτυλο παρουσιάζουν τη χαρακτηριστική ελαφρά εσοχή, σύμφωνα με το συνήθη τύπο των ελληνιστικών χρόνων, όπως ακριβώς αποδίδεται στο σανδάλι της αισθησιακής Αφροδίτης, με το οποίο απειλεί τον ερωτοχτυπημένο Πάνα, στο μαρμάρινο σύμπλεγμα του 100 π.Χ. από τη Δήλο.

Το εύρημα των χάλκινων υπολειμμάτων από τις «σόλες» (καττύματα) του ζεύγους των σανδαλιών δεν εντυπωσιάζει με την πρώτη ματιά. Ωστόσο, είναι πολύτιμο και σπάνιο, γιατί αποτελεί ένα από τα λιγοστά δείγματα πραγματικών αρχαίων υποδημάτων που έχουν σωθεί. Τα περισσότερα προέρχονται από τάφους, ή έχουν βρεθεί σε ιερά και αποτελούν συνήθως γυναικεία αφιερώματα. Γνώσεις για τα υποδήματα των αρχαίων Ελλήνων, τις τεχνικές κατασκευής τους και για τα εργαστήρια των υποδηματοποιών αντλούμε από αρχαία κείμενα, αναπαραστάσεις σε αγγεία και ανάγλυφα, μαρμάρινα και χάλκινα αγάλματα. Μια ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν τα πήλινα αγγεία - ελαιοδοχεία σε σχήμα άκρου σανδαλοφόρου ποδιού. Σύμφωνα με την εικονογραφία των αρχαίων υποδημάτων, η ποικιλία των τύπων και των παραλλαγών τους είναι πλούσια, όσο και οι ισάριθμες ονομασίες τους, όπως μαρτυρείται από τους αρχαίους συγγραφείς. Το είδος, το σχήμα, ο τύπος και η αισθητική τους, ακόμη και η ονομασία τους, ποικίλει ανάλογα με τον τόπο, την εποχή, τις συνήθειες της κοινωνίας. Ο συνηθέστερος τύπος γυναικείων και ανδρικών υποδημάτων ήταν τα σανδάλια ή σάνδαλα, περίτεχνα αλλά και απλά πέδιλα, αποτελούμενα από τις σόλες, χοντρές ή λεπτές (τα καττύματα) που συγκρατούνταν με δερμάτινους ιμάντες στο πόδι. Οι ενδρομίδες ή εμβάδες, χαρακτηριστικά υποδήματα των ιππέων και των κυνηγών κάλυπταν το πόδι μαζί με την κνήμη σαν ένα είδος μπότας. Εκτός από αυτούς τους δύο βασικούς τύπους υποδημάτων υπήρχαν πολλά διαφορετικά είδη, όπως οι κρηπίδες[1], οι κόθορνοι[2], οι καρβατίνες[3] κ.ά. – ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Γ.Λεκάκης «Τα 105 είδη υποδημάτων των αρχαίων Ελλήνων».

Αρχαία έργα από τις Συλλογές του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, διαφορετικά σε είδος και υλικό, μας δίνουν τη δυνατότητα να κατανοήσουμε την ποικιλία των τύπων των αρχαίων υποδημάτων και να παρακολουθήσουμε τη αισθητική τους, όπως διαμορφώθηκε στον κόσμο του υλικού πολιτισμού του παρελθόντος, που επέβαλλε και αυτός τις δικές του τάσεις στη μόδα της καθημερινότητας.

Χάλκινα υπολείμματα ενός ζεύγους υποδημάτων

Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο - Συλλογή Μεταλλοτεχνίας (αρ. ευρ. X 8414). 

Προέλευση: Από τάφο της Αργολίδας

Διαστάσεις: μήκος 0,024 μ., πλάτος 0,04-0,08 μ.

Χρονολόγηση: Μετά τον 3ο αιώνα π.Χ.

Χώρος έκθεσης: Έκθεση Συλλογής Χαλκών, Aίθουσα 38, προθήκη 56.

ΠΗΓΗ: Εθν. Αρχ. Μουσείο - ΕΚΘΕΜΑ του ΜΗΝΑ ΑΠΡΙΛΙΟΥ, 2017. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.5.2017.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Η κρηπίς: ήταν ένας ενδιάμεσος τύπος ανάμεσα σε σανδάλι και κλειστό χαμηλό υπόδημα με καρφιά στη σόλα και ιμάντες που ανεβαίνουν ψηλά και δένουν στην κνήμη. Τη φορούσαν κυρίως οι στρατιώτες, οι κυνηγοί και οι ταξιδιώτες.

[2] Ο κόθορνος: φοριόταν συχνά από γυναίκες και άνδρες. Ήταν ένα κλειστό υπόδημα που έφτανε πάνω από τον αστράγαλο, φτιαγμένο από τόσο μαλακό δέρμα που ταίριαζε και στα δύο πόδια. Ο κόθορνος ανήκε επίσης και στην ενδυμασία των τραγικών ηθοποιών. Θεωρούνταν μάλιστα ως το υπόδημα που ανακαλύφθηκε από τον Αισχύλο για την αύξηση του ύψους των θεών στις θεατρικές παραστάσεις, καθώς διέθετε υψηλή σόλα.

[3] Οι καρβατίνες: χοντρά  υποδήματα για τους χωρικούς, κατασκευασμένα από ανθεκτικό δέρμα χωρίς σόλα.

Βιβλιογραφία:

- Corso, Α., «Αρχαία Ελληνικά Υποδήματα», Αρχαιολογία και Τέχνες 82 (2002), 59-67.

- De Ridder, Α., Catalogue des bronzes de la Societe Archeologique d’ Athenes, 1984, 490.

- Erbacher, Κ., Griechisches Schuwerk, Wurzburg 1914, 25-45, σχέδ. 3-17.

- Morrow, K.-D., Greek Footwear and the Dating of Sculpture, Madison,WI: University of Wisconsin Press, 1985, 63-64, 84-86, 114-117.

- Πολυδεύκους, Ονομαστικόν VII 80-95.

- Τουλούπα, Έ., «ΚΑΤΤΥΜΑΤΑ ΤΥΡΡΗΝΙΚΑ»-«ΚΡΗΠΙΔΕΣ ΑΤΤΙΚΑΙ», ΑΔ 28 (1973), A΄Μελέται, 134-135, πιν. 81 α.

- Thompson, D.B., The House of Simon the Shoemaker, Archaeology 13 (1960), 234-240.

- Χατζηδημητρίου Α., Παραστάσεις εργαστηρίων και εμπορίου στην εικονογραφία των Αρχαϊκών και Κλασικών Χρόνων, ΑΔ 92 (2005), 96-99.

Κομψα αρχαια ελληνικα γυναικεια σανδαλια Αργολιδα Αθανασοπουλου, χαλκινα ελασματα, πελμα ζευγαρι κομψο γυναικειο σανδαλι υποδημα αργεια σανδαλα γυναικα υποδηματα, ξυλινη σολα δερμα σιδερενιο πλατυκεφαλο καρφι δακτυλο ελληνιστικα χρονια σανδαλι αισθησιακη Αφροδιτη ερωτοχτυπημενος ερωτας ερως θεος Πανας, Παν, μαρμαρινο συμπλεγμα 100 πΧ Δηλος, ευρημα χαλκινο καττυματα ζευγος σπανιο,αρχαιο ταφος, ιερο γυναικειο αφιερωμα υποδηματοποιος αγγειο αναγλυφο, μαρμαρο χαλκος αγαλμα πηλινα αγγεια ελαιοδοχειο ακρο σανδαλοφορο ποδι εικονογραφια αισθητικη σανδαλο πεδιλα, καττυμα δερματινος ιμαντας ενδρομιδες ή εμβαδες, ιππεας κυνηγος κνημη μποτα κρηπιδες κοθορνοι καρβατινες Εθνικο Αρχαιολογικο Μουσειο μοδα μεταλλοτεχνια ταφοι Αργολιδας, 3ος αιωνας πΧ Χαλκο κρηπις κλειστο χαμηλο καρφια στρατιωτες, οι κυνηγοι και οι ταξιδιωτες κοθορνος αστραγαλος, μαλακο ποδια ενδυμασια τραγικος ηθοποιος Αισχυλος υψος θεοι θεατρικη παραστασης, θεατρο δραμα τραγωδια, καρβατινες χοντρα χωρικος Πολυδευκης, Ονομαστικον ΤΥΡΡΗΝΙΚΑ, ΑΤΤΙΚΑΙ, τυρρηνια ετρουσκοι, τυρρηνοι αττικη Σιμων Αρχαικοι Κλασσικοι Χρονοι

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ