Του Γιώργου Λεκάκη
Το 1993, εργάτες στο αλατωρυχείο Σεχραμπάτ / Chehrabad ή Chehr Abad στην επαρχία Ζανζάν / Zanjan / Zanyán, του Ιράν, ανακάλυψαν ένα πτώμα. Σαφώς άνδρας, με λευκά μαλλιά και γένια. Φορούσε ένα μόνο χρυσό σκουλαρίκι. Η χρονολόγηση με άνθρακα έδειξε ότι είχε πεθάνει το 300 μ.Χ.
Ο άνδρας πιθανότατα πέθανε από συντριβή από κατάρρευση
βράχου. Αλλά το σώμα του είχε ουσιαστικά μουμιοποιηθεί, από την ξηρή αλατότητα
του αέρα. Σε αντίθεση με τις αιγυπτιακές πρακτικές μουμιοποίησης, όπου το σώμα
ήταν τυλιγμένο με ύφασμα και επικαλυμμένο με συντηρητικά έλαια, η «μούμια
αλατιού» διατηρήθηκε φυσικά.
Το αλάτι από τα ορυχεία έδιωξε την υγρασία από το
δέρμα του. Λόγω της έλλειψης καθαρού αέρα και των στρωμάτων αλατιού στα
ορυχεία, το σώμα είχε παραμείνει ανενόχλητο για αιώνες και ήταν εξαιρετικά καλά
διατηρημένο!
Ήταν ο πρώτος από μια ομάδα διατηρημένων σορών που
βρέθηκαν στο ορυχείο, γνωστές ως Saltmen.
Από τότε που ανακαλύφθηκε η πρώτη «μούμια αλατιού»,
έχουν βρεθεί άλλες 5, όλες στην ίδια περιοχή: Η δεύτερη ανακαλύφθηκε το 2004,
μόλις 15 μ. από την πρώτη. Δύο ακόμη βρέθηκαν το 2005 και δύο ακόμη το 2007 - η
μία από αυτές ήταν γυναίκα!
Το 2008, η εξόρυξη σταμάτησε και το ορυχείο κηρύχθηκε
αρχαιολογικός χώρος, επιτρέποντας στους ερευνητές πλήρη πρόσβαση στις «αλατομούμιες».
Τα ευρήματα έγιναν γρήγορα σημαντικά για τους Ιρανούς
αρχαιολόγους, καθώς πρόσφεραν πληροφορίες για ιστορικές πρακτικές εξόρυξης,
καθώς και την φυσική μουμιοποίηση.
Το εύρημα πρόσφερε επίσης νέες πληροφορίες για την
διατροφή των αρχαίων. Επειδή τα σώματα ήταν τόσο καλά διατηρημένα, ορισμένα από
τα εσωτερικά τους όργανα ήταν ακόμα άθικτα! Οι ερευνητές μπόρεσαν να βρουν
υπολείμματα 2.200 χρόνων, στο στομάχι της μούμιας, που περιείχαν αυγά ταινίας,
γεγονός που σηματοδοτούσε ότι η διατροφή του ήταν υψηλή σε ωμό ή κακοψημένο
κρέας. Παρείχε επίσης τα πρώτα στοιχεία για εντερικά παράσιτα στο Ιράν.
Μαζί με τα πτώματα, το αλάτι διατήρησε και τα τεχνουργήματα που ήταν μαζί τους όταν πέθαναν. Οι ερευνητές μπόρεσαν να ανακτήσουν ένα δερμάτινο υπόδημα (σαν μπότα, με ένα πόδι ακόμα μέσα!), σιδερένια μαχαίρια (*), ένα μάλλινο μπατζάκι, μια ασημένια βελόνα, μια σφεντόνα, δερμάτινο σχοινί, έναν μύλο, ένα καρύδι, θραύσματα αγγείων και θραύσματα υφασμάτων με σχέδια.
Από τις 6 μούμιες που ανακαλύφθηκαν, 4 από αυτές
εκτίθενται επί του παρόντος. Το Αρχαιολογικό Μουσείο, στο Zanjan, φιλοξενεί
τρεις από τους άνδρες και την γυναίκα, καθώς και μερικά από τα τεχνουργήματα.
Η έκτη «μούμια αλατιού» που ανακαλύφθηκε παραμένει στο ορυχείο, καθώς είναι πολύ εύθραυστη για να αφαιρεθεί.
Οι ερευνητές δεν πιστεύουν ότι οι «Saltmen» πέθαναν
όλοι μαζί, αν και έχουν κάποιες ομοιότητες. Ο πρώτος άνδρας που βρέθηκε πιθανότατα
πέθανε γύρω στο 300 μ.Χ., ενώ το αρχαιότερο σώμα που βρέθηκε χρονολογείται από
το 9550 π.Χ. – δηλ. 11.550 χρόνων!
Η λαογράφος Adrienne Mayor του Πανεπιστημίου του
Στάνφορντ πιστεύει ότι μπορεί να υπάρχει ένα άλλο υπόστρωμα στην ήδη
ενδιαφέρουσα ιστορία των αλατομουμιών. Πιστεύει ότι οι μούμιες αυτές μπορεί να γέννησαν
τον αρχαίο μύθο του σάτυρου. «Προφανώς οι σάτυροι είναι μυθικά πλάσματα», είπε
η κ. Mayor, αλλά επεσήμανε ότι τα κεφάλια των ανθρώπων που είχαν διατηρηθεί στο
αλάτι φέρουν «μια εντυπωσιακή ομοιότητα με τις αρχαίες ελληνικές και ρωμαϊκές
απεικονίσεις σατύρων»… - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ.
Πιστεύουν επίσης ότι θα μπορούσαν να υπάρχουν
περισσότερες μούμιες στο ορυχείο. Αν και έχουν εντοπιστεί έξι ολόκληρα πτώματα,
βρέθηκαν και αποκολλημένα μέρη του σώματος. Ορισμένα από αυτά αρχικά
πιστεύονταν ότι ήταν μέρος ενός μόνο ατόμου, ωστόσο, στην πραγματικότητα
προέρχονται από διαφορετικά σώματα.
Ο αριθμός των πιθανών Saltmen πιστεύεται τώρα ότι είναι 8 ή περισσότεροι!
(*) Όντως από την αρχαιότητα, η περιοχή του Zanjan ήταν γνωστή για τα ανοξείδωτα και κοφτερά μαχαίρια της. Σήμερα το Zanjan είναι γνωστό για τις χειροτεχνίες του, όπως τα μαχαίρια, τα παραδοσιακά σανδάλια (charoogh), τα malileh (με ασημένια σύρματα), διακοσμητικά πιάτα, καλύμματα, ασημένια κοσμήματα, υφαντά χαλιά, κ.ά.
ΠΗΓΗ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 11.11.2012.
- Aali Abolfazl,
Stöllner Thomas, Abar Aydin, Rühli Frank "The Salt Men of Iran: The
Salt Mine of Douzlākh, Chehrābād", στο Archäologisches
Korrespondenzblatt, Mainz, Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums. 42
(1): 61–81, ISSN 0342-734X, 2012.
- Aali Abolfazl,
Stöllner Thomas, Abar Aydin, Rühli Frank "The Salt Men of Iran: The
Salt Mine of Douzlākh, Chehrābād", στο Archäologisches
Korrespondenzblatt, Mainz, Verlag des Römisch-Germanischen Zentralmuseums, 42
(1): 61–81, ISSN 0342-734X, 2012.
- Hadian, Good,
Pollard "Textiles from Douzlakh Salt Mine at Chehr Abad, Iran: A Technical
and Contextual Study of Late pre-Islamic Iranian Textiles", στο The International Journal of Humanities of the Islamic
Republic of Iran, Tarbiat Modarres University, 19 (3): 152–173, ISSN 1735-5060,
2013.
- Nezamabadi M.,
Mashkour M., Aali A., Stöllner T., Le Bailly M. "Identifcation of
Taenia sp. in a natural human mummy (3rd century B.C.) from the Chehrabad salt
mine in Iran", στο The Journal
of Parasitology, 99 (3): 570–2. doi:10.1645/12-113.1 15.12.2012.
- Ramaroli V.,
Hamilton J., Ditchfield P., Fazeii H., Aali A., Coningham R.A.E.,
Pollard A.M. "The Chehr Abad "Salt men" and the isotopic ecology
of humans in ancient Iran", στο American Journal
of Physical Anthropology, 143 (3): 343–354, doi:10.1002/ajpa.21314, PMID
20949607, 2010.
- Vatandoust Abdolrasool «Saltman: Scientific Investigations carried out on Saltman
Mummified Remains and its Artifacts» (α΄έκδ.), Tehran,
Research Center for Conservation od Caltural Relics (RCCCR), ISBN 964-91875-1-0,
1998.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook