Η Πορτάρα του Απόλλωνα στην Μικρά Ασία!!! του Γ. Λεκάκη

Η Πορτάρα του Απόλλωνα

στην Μικρά Ασία!!!

Του Γιώργου Λεκάκη

Αρχαιολογικά, επιγραφικά και νομισματικά δεδομένα δείχνουν ότι ένας από τους σημαντικότερους θεούς της πόλεως των Αιγών Αιολίδος ήταν ο Απόλλων.

Το ιερόν του Απόλλωνα Χρηστηρίου[1] είναι ένα από τα σημαντικότερα ιερά της πόλεως.

Ευρίσκεται στην όχθη του αρχαίου ποταμού Πυθικού (νυν Kocaçay), κοντά στον λιθόστρωτο δρόμο μεταξύ Αιγών και Μαγνησίας του Σιπύλου. Ο λιθόστρωτος δρόμος μεταξύ της βόρειας πύλης της πόλεως και του ιερού, που βρίσκεται στο εξωτερικό τείχος της πόλεως, έχει μήκος περίπου 3,5 χλμ.

Ο πρώτος σύγχρονος που περιγράφει τον ναό ήταν ο Έλλην περιηγητής Κυριάκος[2] (της Αγκώνος[3]), ο οποίος σταμάτησε ή πέρασε από την πόλη, μεταξύ 1444 - 1446, και πάντως πριν από το 1447. Άφησε αντίγραφο του χειρογράφου του Στράβωνος «Απολλώνιος Χρηστήριος Φιλέταιρος Αττάλου» και κάτω από την φράση έγραψε ότι είδε σε ένα επιστύλιο πόρτας, που νόμιζε ότι ανήκει σε ναό. Αυτά σε μια επιστολή που έγραψε στον Γενοβέζο Andrea Giustiniani, στις 13.2.1447. Λέει ακόμη ότι είδε αυτό το τετράγωνο μεταξύ Κύμης και Μύρινας, και ότι ανήκει στον ναό του Απόλλωνα στο Γρύνειο.

Μια επιγραφή που βρέθηκε στον Ναό του Απόλλωνα Χρηστηρίου κοντά στις Αιγές αναφέρει ότι ο Φιλέταιρος (281-263 π.Χ.) επέκτεινε την επικράτειά του μέχρι τις Αιγές. Με βάση την δήλωση στην επιγραφή, προτείνεται ότι ο ναός εκτίσθη από τον Φιλέταιρο. Σε άλλη επιγραφή που προέρχεται από το Danışman Tepe (χωριό Atçılar), που βρίσκεται περίπου 7 χλμ. βόρεια των Αιγών, αναφέρεται ότι ο Φιλέταιρος δώρισε γη στον Ναό του Απόλλωνα Χρηστηριου. Ωστόσο, υπάρχει η φραση «...για να κτιστεί τέλειος ναός δίπλα στο ιερό του Απόλλωνα...» σε διάταγμα που ανηγέρθη στις Αιγές, στο όνομα του Σέλευκου Α' και του γιου του Αντίοχου Α’. Οι δηλώσεις αυτές, λοιπόν, στο διάταγμα υποδηλώνουν ότι ο Ναός του Απόλλωνα Χρηστηρίου μπορεί να είχε κτιστεί από τον Φιλέταιρο Α', ο οποίος ήθελε να έχει καλές σχέσεις με τους Σελευκίδες, για τον Σέλευκο και τον Αντίοχο Α', για λογαριασμό των Αιγών. Κατασκεύασε επίσης ένα ιερό και ναό για την Μεγάλη Μητέρα Θεά[5] στην κορυφή του όρους Γιουντ, βόρεια της πόλεως. Είναι γνωστό ότι και ο Ευμένης Α΄, βασιλιάς της Περγάμου, εδώρισε γη στον ναό του Απόλλωνα Χρηστηρίου.

Μια άλλη επιγραφή στα δύο τεμάχια επιστυλίου που βρέθηκαν στον ναό δείχνει ότι ο ανθύπατος Publius Servilius Isauricus, ένας αξιόπιστος άνθρωπος και στενός φίλος του Καίσαρα, έκανε σημαντικές προσφορές στον ναό του Απόλλωνα Χρηστηρίου, ενώ υπηρετούσε ως Κυβερνήτης της Ασίας (46 - 44 π.Χ.). Η επιγραφή (σε βάση αγάλματος) που βρέθηκε στις Αιγές δείχνει ότι ο Ισαυρικός τιμήθηκε στην πόλη για την βοήθειά του.

Ο ναός ευρίσκεται σε ένα ελαφρώς υπερυψωμένο άνδηρο στην βόρεια όχθη του αρχαίου Πυθικού ποταμού. Ωστόσο, αρχιτεκτονικά κατάλοιπα διακρίνονται μέχρι την όχθη του ποταμού. Αυτό δείχνει ότι όχι μόνον ο ναός, αλλά και άλλα αρχιτεκτονικά κτίσματα ευρίσκονταν σε όλην την περιοχή.

Ένα πέτρινο τετράγωνο που χρησιμοποιήθηκε για να δένουν ζώα, που συνήθως βρίσκεται σε ιερά, απεκαλύφθη κατά την διάρκεια παράνομων ανασκαφών το 2016, στην περιοχή μεταξύ του ναού και του ποταμού, σε χαμηλότερο επίπεδο από τον ναό. Υπάρχουν ακόμη σιδερένιοι δακτυλιοι επάνω του γι’ αυτόν τον σκοπό…

Ο ναός είναι προσανατολισμένος με κατεύθυνση ανατολή – δύση. Σκάλες οδηγούν στον ναό. Αν και υπάρχουν 6 ιωνικοί κίονες στην κοντή πλευρά του περίπτερου ναού, ο αριθμός των κιόνων στην μακριά πλευρά δεν μπορούσε να προσδιοριστεί ακριβώς. Η ναϊκή πόρτα του κτηρίου είχε επιβιώσει μέχρι το 2005. Έχει ύψος 6,10 μ., πάχος 0,39 μ. και βάθος 0,78 μ. Το εσωτερικό πλάτος της πόρτας είναι 2,34 μ. Ο μεγάλος αριθμός τυμπάνων των ιωνικών κιόνων δείχνει ότι το ύψος των κιόνων ήταν 7,50 μ. (κάτω διάμετρος 0,83 μ., άνω διάμετρος 0,63 μ.). Όλα τα αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού, συμπεριλαμβανομένων των κιονόκρανων και των βάθρων των πεσσών, ήταν κατασκευασμένα από καφέ τραχειά πέτρα.

Δεν έχει γίνει καμμία ανασκαφική εργασία στην περιοχή, όπου ευρίσκεται ο ναός του Απόλλωνα. Εντοπίστηκε μόνον από μελέτες Γερμανών ερευνητών το 1886.

ΠΗΓΗ: ΑΙΓΑΙ, Γ. Λεκάκης «Η άγνωστη Μικρά Ασία». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 9.8.2022.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] [Χρηστήριος < χράω > χρησμός, αυτός που μπορεί να χρησιμοποιηθεί, χρήσιμος > προφητεία, προφητικός].

Φημισμένα χρηστήρια υπήρχαν στους Δελφούς, την Δωδώνη, τις Φαρές Αχαΐας, το Τροφώνειο, το Αμφιαράειο…

[2] Και όχι εκ του πονηρού Κυριακός, για να αποφεύγεται να παραπέμπει σε Έλληνα.

[3] Νυν Ανκόνα.

[5] Μετέπειτα Κυβέλη, Mater Aspordene και Mamurt Kale / Kybele.

Πορταρα Απολλωνα Μικρα Ασια αρχαιολογια επιγραφη νομισμα θεος πολη Αιγες Αιολιδος Απολλων ιερον Απολλωνας Χρηστηριος ιερα Αιγαι Αιολιδας Αιγαις Αιολιδα αιολις ακτη αρχαιο Πυθικο πυθιος Kocacay λιθοστρωτος δρομος Μαγνησια Σιπυλου σιπυλο, πυλη τειχος ναος Ελλην περιηγητης Κυριακος Αγκωνος 1444 - 1446, αντιγραφο χειρογραφο Στραβων Απολλωνιος Χρηστηριος Φιλεταιρος Ατταλου επιστυλιο πορτα επιστολη Γενοβεζος Andrea Giustiniani, Τζιουστινιανι ιουστινιανι 1447 τετραγωνο Κυμη Μυρινα Απολλωνα απολλωνος Γρυνειο επιγραφες Χρηστηριου 281 263 πΧ Danısman Tepe ντανισμαν τεπε Atcılar δωρο γη διαταγμα Σελευκος Α Αντιοχος Α Σελευκιδες, Μεγαλη Μητερα Θεα ορος Γιουντ, Ευμενης Α βασιλιας Περγαμος ανθυπατος Publius Servilius Isauricus, Καισαρας, καισαρ προσφορα Κυβερνητης της Ασιας 46 - 44 βαση αγαλμα Ισαυρικος ανδηρο ποταμος αρχιτεκτονικη οχθη κτισματα ζωα, ιερα, παρανομη ανασκαφη 2016, σιδερενιος δακτυλιος ανασκαφες Γερμανος γερμανια 1886 προσανατολισμος κατευθυνση ανατολη – δυση Σκαλες 6 εξι ιωνικοι κιονες ιωνικος κιονας ιωνια περιπτερος ναικη πορταρα κτηριο 2005 τυμπανο κιονοκρανο βαθρο πεσσοι πεσσος καφε τραχεια τραχια πετρα πετρινο αγνωστη χραω > χρησμος, χρηση χρησιμος > προφητεια, προφητικος χρηστηρια Δελφοι Δωδωνη, φαραι Φαρες Αχαια Τροφωνειο μαντειο Αμφιαραειο αγκωνιτης Ελληνα Ανκονα Κυβελη, ματερ ασπορδενη Mater Aspordene Mamurt Kale Kybele μαμουρτ καλε φωκις φωκιδος φωκιδας φωκιδα ιωαννινων αχαιας βοιωτιας βοιωτια αττικης αττικη

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ