Όταν τη δεκαετία του
2000-2010 γύριζα το ντοκιμαντέρ «Το Κύκλωμα» και στην συνέχεια κατέγραφα την
έρευνα στην μελέτη για την «Αρχαιοκαπηλία και το Εμπόριο Αρχαιοτήτων» (εκδόσεις
Άγρα) το μεγαλύτερο εμπόδιο και πρόβλημα στην έρευνα ήταν το δικό μας Υπουργείο
Πολιτισμού. Άρνηση αποκάλυψης του χρηματοδότη και αποδέκτη μιας λαθρανασκαφής.
Φόβος και συντήρηση μιας παλιάς, ξεπερασμένης πρακτικής γύρω από το Μουσείο
Γουλανδρή. «Να μείνουν εδώ τα λαθραία». Πληρώνουν οι εφοπλιστές. Τους
λαθρανασκαφείς. Ενδεχομένως αρχική αγαθή πρόθεση, λόγω ένδειας του ελληνικού
δημοσίου.
Αποδείχθηκε καταστροφική.
Αύξηση των λαθρανασκαφών. Καταστροφή κάθε ευκαιρίας για επιστημονική γνώση του
παρελθόντος μας. Εκατοντάδες συλημένοι τάφοι στις Κυκλάδες (πρακτικά όλοι!).
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΟΚΑΠΗΛΙΑ, ΕΔΩ.
Το Μουσείο Γουλανδρή είναι το
απόλυτο μηδέν της επιστημονικής γνώσης. Από τα 305 κυκλαδικά του «Μουσείου»
κανένα δεν είναι «γνωστής προέλευσης». Η πολιτική του ήταν αυτή των διεθνών
δημοσίων σχέσεων και όχι η αποδοχή των Συνθηκών της ΟΥΝΕΣΚΟ και των σύγχρονων
δεδομένων επιστημονικής ανασκαφής και έρευνας. Ήταν φανερό ότι το κέντρο του
σύγχρονου διεθνούς Κυκλώματος Αρχαιοκαπηλίας ήταν το Μητροπολιτικό Μουσείο της
Νέας Υόρκης και οι Αμερικανοί κυρίως μεγιστάνες συλλέκτες. Και ένα διεθνές
δίκτυο εμπόρων αρχαιοτήτων (μεταξύ των οποίων Ιταλών, Άγγλων και Ελλήνων – ονόματα,
αποδείξεις βλ. το σχετικό ντοκιμαντέρ και βιβλίο). Ένα jet set μεγιστάνων.
Για λίγο άλλαξε τότε το
κλίμα. Με μια συνδυασμένη προσπάθεια αρχαιολόγων, δημοσιογράφων και ερευνητών
στην οποία είχα λάβει μέρος. Αποκαλύφθηκε μια πολύπλοκη διαδικασία ξεπλύματος
των λαθρανασκαφών και των κλοπιμαίων αρχαιοτήτων. (Από πού έρχονται και
εμφανίζονται οι ελληνικές και ιταλικές αρχαιότητες τον 21ο αιώνα στη
Νέα Υόρκη, το Λος Άντζελες και το Κατάρ έξω από τις επίσημες αρχαιολογικές
ανασκαφές; - Elementary, θα έλεγε ο Χολμς, my dear Watson: από λαθρανασκαφές,
κλοπές και κάλπικα).
Άρχισε να εφαρμόζεται από
Μουσεία όπως το Γκεττύ του Λος Άντζελες και το Μετροπόλιταν, υποκριτικά όπως
αποδεικνύεται, η συμμόρφωση της Συμφωνία της ΟΥΝΕΣΚΟ (δεν είναι νόμιμες οι
αρχαιότητες «άγνωστης προέλευσης» - τα μεγάλα πνευματικά ιδρύματα πρέπει να
δώσουν το παράδειγμα).
Και τί ακολούθησε; Η πρακτική
των υποκριτικών «δωρεών» από μεγιστάνες ιδιώτες για να μην τα χάσουν εντελώς
προς τα μεγάλα Μουσεία. Μετά από μερικά χρόνια αναθεώρησης αυτής της πρακτικής
το Υπουργείο Πολιτισμού επανέρχεται προάγοντας τις διεθνείς σχέσεις του jet set
των μεγιστάνων της πολιτιστικής κληρονομιάς. Εμείς απ’ έξω, ερευνητές,
δημοσιογράφοι, ντοκιμαντερίστες, δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι παραπάνω.
Η Εφορεία Αρχαιοτήτων
Κυκλάδων και το λεγόμενο «Τμήμα Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών»
τι λέει για την «Συλλογή Στερν»;
Κανείς μας δεν την ήξερε. Και
μιλάω για το σύνολο των αρχαιολόγων και ερευνητών, των διωκτικών αρχών δεκάδων
χωρών. Πώς, πότε, πού αποκτήθηκε; Κλοπιμαία, κάλπικα; Τα μεγάλα ειδώλια έχουν
αποδειχθεί ψεύτικα, κάλπικα (ο περίφημος δικός μας «Νιώτης» που προμήθευε το
Μετροπόλιταν με δικά του «κουκλάκια», ο «αρπιστής» επίσης κλπ.). Το σκάνδαλο
του deal, είναι πως το επίκεντρο είναι ένα ιδιωτικό μουσείο, το Μουσείο
Γουλανδρή κι όχι οι Έλληνες επιστήμονες αρχαιολόγοι, όπως το Αρχαιολογικό
Μουσείο κλπ. Λίγα, 15 από τα 161 θα εκτεθούν στο Μουσείο Γουλανδρή. Για να
καταλάβουμε τί; Τί αναπαριστούν, τί σήμαιναν; Τίποτα! Μια συμφωνία από την
κυρία Μενδώνη, που όταν κάναμε το ντοκιμαντέρ προ δεκαπενταετίας έλεγε, μαζί με
το υπόλοιπο stuff, του τότε Υπουργείου Πολιτισμού: «Τί θέλετε και τα
σκαλίζετε;»…
Bottom line: «γκλαμουριά» εναντίον πολιτιστικής κληρονομιάς. Οι Κυκλάδες παραμένουν μετά από την αναμενόμενη Κύρωση από την Ελληνική Βουλή ακόμα πιο άγνωστες. Έκθεμα στο Μετροπόλιταν για τα επόμενα 25 χρόνια (;) μιας «νέας» πτέρυγας (business as usual) – στις αποθήκες του υπάρχουν 3.000.000 αντικείμενα από όλο τον κόσμο, αιχμάλωτα υπό όρους της παγκόσμιας ιστορίας. Η κυρία Μενδώνη πρόσθεσε μερικά ακόμα…
Στη φωτό ξανά το στυλάκι Στερν με τα
«κουκλάκια». Θα τα δούνε για λίγο και οι γηγενείς εδώ στο Κολωνάκι, χαρούμενοι,
ευτυχισμένοι και ανόητοι περισσότερο από ποτέ!
Το δράμα είναι ότι όλο αυτό βρίσκεται εκτός
πολιτικής διαμάχης ΠΑΣΟΚ - ΝΔ - ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ – και εξαρτάται από το σφρίγος και την
τεκμηριωμένη επέμβαση των Ελλήνων αρχαιολόγων και μόνο!
ΠΗΓΗ: Α. Αποστολίδης, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.9.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook