ΑΝΑΤΡΟΠΗ:
Του Γιώργου Λεκάκη
Οι εκπληκτικές ανακαλύψεις
προέρχονται από τα πρόσφατα ανακαλυφθέντα οστά ενός νεαρού ενήλικα, που
ενταφιάστηκε πριν από 31.000 χρόνια στο σπήλαιο Liang Tebo στο ανατολικό Kalimantan
/ Καλιμαντάν της νήσου Βόρνεο της Ινδονησίας. Παρατηρήθηκαν καθαρές διαγώνιες
τομές που έκοψαν τα άκρα της κνήμης και της περόνης στο αριστερό πόδι αυτού του
ατόμου λίγα εκατοστά επάνω από τον αστράγαλο. Αυτή είναι η πρώτη απόδειξη
χειρουργικού ακρωτηριασμού που έχει ανακαλυφθεί ποτέ, και δείχνει ότι ο ασθενής
έζησε πολλά χρόνια μετά απ’αυτόν!
Όμως, τα κόκκαλα των άκρων
του Tebo 1 έχουν τέλεια κομμένα άκρα και όμορφα γωνιακά άκρα, τα οποία δεν
προέρχονται από άλλη αιτία. Αυτές οι τομές φαίνεται ότι έγιναν με αιχμηρά
εργαλεία από επιδέξια χέρια. Εκ προθέσεως.
Ο Tebo 1 έζησε 6 - 9 έτη μετά
την απώλεια του ποδιού, με βάση την επούλωση και την αναμόρφωση των οστών στα
τραύματα! Οι συγγραφείς εικάζουν ότι ο Tebo 1 ήταν 19 - 20 ετών όταν πέθανε, με
βάση πρόσθετες σκελετικές ενδείξεις. Κατά συνέπειαν, η ηλικία στην οποία έγινε
ο ακρωτηριασμός ήταν μεταξύ 10 και 14 ετών.
Ο ακρωτηριασμός είναι μια
δύσκολη διαδικασία. Όποιος το έκανε αυτό, πρέπει να ήταν εξοικειωμένος με την
ανατομία των οστών, των αιμοφόρων αγγείων και των μυών, καθώς δεν υπήρχαν
σημάδια μόλυνσης και τα οστά επουλώθηκαν καλά. Επί πλέον, πρέπει να ήταν σε
θέση να διαχειριστεί την αιμορραγία, ίσως να ράψει ιστούς και αγγεία και να
ανακουφίσει τον πόνο!
Εξ ίσου ενδιαφέρον, δεν
υπάρχουν ενδείξεις φλεγμονής στα κομμένα οστά των ποδιών, υποδεικνύοντας ότι,
ακόμη και αν ο Tebo 1 είχε λοίμωξη μετά τον ακρωτηριασμό, δεν ήταν αρκετά σοβαρή
ώστε να εξαπλωθεί στο οστούν. Η φαινομενική έλλειψη σημαντικής μόλυνσης του
Tebo 1 δείχνει ότι όποιος έκανε τον ακρωτηριασμό γνώριζε την ανάγκη να διατηρεί
το τραύμα, τα χειρουργικά εργαλεία και τα χέρια του καθαρά. Επί πλέον, δείχνει
επίσης ότι ο Tebo 1 φροντίστηκε καλά για να ακολουθήσει την διαδικασία.
Η αριστερή κνήμη και η περόνη
είναι λεπτές με τρόπο που σηματοδοτεί την ατροφία από την μη χρήση και είναι
μικρότερες από εκείνες στα δεξιά, πράγμα που πιθανότατα σημαίνει ότι τα οστά
του αριστερού ποδιού δεν συνέχισαν να μεγαλώνουν μετά τον παιδικό τραυματισμό.
Ο Tebo 1 γεννήθηκε με το ένα πόδι ισχυρό και είχε περιορισμένη κίνηση. Λόγω της
αναπηρικής φύσης του τραυματισμού του κάτω αριστερού ποδιού, είναι πιθανόν ότι ο
Tebo 1 περπατούσε περιστασιακά καθώς ακόμη και το δεξί πόδι έχει κάποια
λέπτυνση των οστών…
Τα αρχαιότερα γνωστά στοιχεία ακρωτηριασμού, πριν από τον Tebo 1, είχαν βρεθεί στην Γαλλία (στο Buthiers-Boulancourt) και χρονολογούνταν πριν από 7.000 χρόνια. ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για ΑΡΧΑΙΕΣ ΕΓΧΕΙΡΗΣΕΙΣ, ΕΔΩ. Τα γαλλικά ευρήματα συμφωνούσαν με την μακροχρόνια πεποίθηση μεταξύ των ερευνητών, ότι οι άνθρωποι απέκτησαν χειρουργική δυνατότητα ή πιο προηγμένες ιατρικές γνώσεις μετά την ανάπτυξη της γεωργίας και την εγκατεστημένη ζωή σε οικισμό, δηλ. περίπου 10.000 χρόνια πριν από σήμερα! Αυτό τώρα καταρρίπτεται…
Διότι, η ιστορία του Tebo 1
έρχεται σε αντίθεση με αυτήν την ιδέα. Η κατανόησή μας για τον ανθρώπινο
πολιτισμό πριν από 31.000 χρόνια στο Βόρνεο της Ινδονησίας δεν είναι ισοδύναμη
με εκείνην στην Γαλλία πριν από 7.000
χρόνια. Αυτό μας προκαλεί να ρωτήσουμε, στην εποχή του Tebo 1, πόσο συχνοί ήταν
οι ακρωτηριασμοί και πόσο συχνά επιβίωναν οι ασθενείς; Σίγουρα, τουλάχιστον μια
ομάδα είχε τις ιατρικές γνώσεις, τις ικανότητες και τους πόρους που ήταν
απαραίτητοι, πριν από 31.000 χρόνια, για να πραγματοποιήσει μια μεγάλη
χειρουργική επέμβαση στην μέση ενός δάσους!!! Έπρεπε να καταλάβουν πώς να τα
βγάλουν πέρα χωρίς… σημειώσεις, ιατρικά βιβλία ή οτιδήποτε άλλο… Ή μήπως
είχαν;
Εκτός από την ικανότητα αυτού
που πραγματοποίησε τον ακρωτηριασμό, είναι αξιοσημείωτη η νοσηλευτική φροντίδα
που ήταν απαραίτητη για να κρατηθεί ο Tebo 1 στην ζωή και να βοηθήσει στην
ανάρρωση και προσαρμογή του ασθενούς μετά την επέμβαση. Θα χρειαζόταν κάτι
περισσότερο από απλή φροντίδα και επίδεση πληγών. Ο Tebo 1 θα χρειαζόταν
ξεκούραση, βοήθεια στην κίνηση και συχνό μπάνιο για να αποφευχθούν οι
κατακλίσεις. Ο Tebo 1 θα χρειαζόταν τελικά βοήθεια και κατάλυμα για να
συμβαδίσει με μια κοινότητα υψηλής κινητικότητας σε ένα πολύ απαιτητικό
περιβάλλον. Ο Tebo 1 θα χρειαζόταν εκτεταμένη αποκατάσταση. Για όλα αυτά, δεν
αρκούν οι φίλοι… Με άλλα λόγια νοσοκομείο ή μονάδα φροντίδας…
Επίσης, ο Tebo 1 δεν ήταν
βάρος για την κοινότητα. Με βάση τα στοιχεία στο Liang Tebo ο νεκρός θάφτηκε
προσεκτικά, με κτερίσματα λίγα πέτρινα εργαλεία και ένα κομμάτι ώχρας. Τον
έθαψαν στον μεγαλύτερο θάλαμο του σπηλαίου, ο οποίος ήταν και ζωγραφισμένος! Η δε
είσοδος του τάφου του ήταν διακοσμημένη με τρεις πέτρες.
Ο Tebo 1 πιθανότατα συνέβαλε
επίσης στην ομάδα του. Ο σκελετός του και η μορφή της δεξιάς κλείδας του αντικατοπτρίζει
μια ζωή συνεχών, κυκλικών κινήσεων με τον δεξιό ώμο… Και τα ταφικά αντικείμενα
συνήθως συνδέονται με το επάγγελμα, όπως τα εργαλεία. Τα σπήλαια του Βόρνεο είναι πυκνά ζωγραφισμένα με αρχαία τέχνη, που χρονολογείται πριν από
περισσότερα από 43.000 χρόνια και η ώχρα είναι διαδεδομένη. Ο Tebo 1 μπορεί να
συνέβαλε σε κάποιο από αυτά τα έργα τέχνης ή να βοήθησε στην μετατροπή της
ώχρας σε χρωστική ουσία.
Στην κοινωνία των Νεάντερταλ, πολλά από τα λείψανά τους εμφανίζουν σημάδια επουλωμένων τραυμάτων, από τα οποία δεν θα μπορούσαν να αναρρώσουν χωρίς κάποιο είδος φροντίδας. Υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτοί οι άνθρωποι φρόντιζαν άρρωστα, τραυματισμένα ή ανάπηρα μέλη της ομάδας τους και για πολύ-πολύ καιρό.
ΠΗΓΗ: Maloney, T.R., Dilkes-Hall, Ι.Ε., Vlok, Μ. et al. «Surgical amputation of a limb 31,000 years ago in Borneo / Χειρουργικός ακρωτηριασμός άκρου πριν από 31.000 χρόνια στο Βόρνεο». Nature (2022) https://doi.org/10.1038/s41586-022-05160-8 7.9.2022. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.9.2022.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook