Η «Οικία των Ψηφιδωτών» αποτελεί έναν ξεχωριστό αρχιτεκτονικό χώρο, η ιστορία του οποίου αρχίζει στους ρωμαϊκούς αυτοκρατορικούς χρόνους και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. [ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη: Αυτό δεν είναι ορθό. ΔΙΑΒΑΣΤΕ παρακάτω (*)].
Ως εκ τούτου, δεν
τεκμηριώθηκε επαρκώς ούτε ο ακριβής χαρακτήρας και η λειτουργία των χώρων που
διακοσμούσαν ούτε και η πιθανή συνάφειά τους. Ωστόσο, νεώτερα ανασκαφικά
δεδομένα υποδεικνύουν, όπως αναφέρθηκε, την απόδοσή τους σε δύο γειτονικές
πλούσιες ρωμαϊκές οικίες (domus). Το ψηφιδωτό της Ευρώπης μπορεί να συσχετιστεί
με τα ψηφιδωτά δάπεδα δύο χώρων μιας οικίας που εκτείνεται στα ανατολικά, ενώ
το ψηφιδωτό του Ορφέα πιθανότατα αποτελούσε χώρο λουτρού (βαλανείου) μιας άλλης
έπαυλης, ανασκαφικά διαπιστωμένου νότια, κάτω από την οδό Διοσκούρων.
Τα ψηφιδωτά της Ευρώπης και
του Ορφέα αποτελούν λαμπρές μαρτυρίες της ακμής της Σπάρτης των αυτοκρατορικών
ρωμαϊκών χρόνων και της προνομιακής θέσης που κατέχει, ως ελεύθερη πόλη, στην
αυτοκρατορία. Χάρις στον καταλυτικό ρόλο του Σπαρτιάτη (Γάιου Ιούλιου) Ευρυκλή
στην ανάπτυξη των στενών σχέσεων Σπάρτης – Ρώμης, η πόλη γνωρίζει σημαντικά
οικονομικά και κοινωνικά οφέλη. Ο θαυμασμός των Ρωμαίων αυτοκρατόρων για την
Σπάρτη και οι επισκέψεις τους στην πόλη έχουν ως αποτέλεσμα τον εξωραϊσμό της
πόλης με σημαντικά δημόσια έργα.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΣΠΑΡΤΗ, ΕΔΩ.
Στο βόρειο τμήμα της πόλης,
κατ' εξοχήν νότια και νοτιοδυτικά της ακρόπολης, η ανασκαφική έρευνα έχει φέρει
στο φως πολυτελείς ρωμαϊκές κατοικίες με αίθρια, κήπους με υδάτινα στοιχεία,
πρόπυλα με μαρμάρινα αρχιτεκτονικά στοιχεία και χώρους κοσμημένους με ψηφιδωτά δάπεδα
και τοιχογραφίες. Συνολικά έχουν ανασκαφεί 170 ψηφιδωτά δάπεδα σε 128 θέσεις
στην πόλη της Σπάρτης που χρονολογούνται από τους ελληνιστικούς χρόνους (3ος,
2ος αι. π.Χ.) έως τους πρωτοβυζαντινούς χρόνους.
Πιο αναλυτικά, κατά το
δεύτερο μισό του 3ου αιώνα και στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. η παραγωγή των
ψηφιδωτών δαπέδων στην Σπάρτη παρουσιάζει εντυπωσιακή αύξηση. Την περίοδο αυτή
δραστηριοποιήθηκαν στην Σπάρτη δύο τοπικά εργαστήρια παραγωγής ψηφιδωτών, που
απέδωσαν εξαιρετικά έργα τέχνης. Τα ψηφοθετήματα διακρίνονται για την σύνθεση,
τους πλούσιους χρωματισμούς και την δεξιότητα στην απόδοση. Περισσότερα από τα
μισά ψηφιδωτά δάπεδα διακοσμούνται αποκλειστικά με γεωμετρικά θέματα. Εν
τούτοις, τα συνηθισμένα γεωμετρικά μοτίβα στα ρωμαϊκά ψηφοθετήματα, εμπλουτίζονται
από τους Σπαρτιάτες ψηφοθέτες με νέα στοιχεία, ξεπερνώντας την χρήση τους ως
απλών πλαισίων των εικονιστικών σκηνών.
Η Οικία των Ψηφιδωτών άνοιξε
τις πύλες της στο κοινό στις 17 Μαΐου 2021 και έκτοτε έχει υποδεχθεί πάνω από
8.000 επισκέπτες.
Την Δευτέρα 21 Νοεμβρίου 2022 και
ώρα 18:00 έγιναν τα εγκαίνιά της. Τα διοργάνωσαν ο μη κερδοσκοπικός οργανισμός
«Φίλοι των Ψηφιδωτών της Σπάρτης» και ο πρόεδρός του, κ. Ι. Βαρβιτσιώτης. Ο
συγκεκριμένος χώρος προστασίας και ανάδειξης των ψηφιδωτών δημιουργήθηκε με
πρωτοβουλία του πρώην Υπουργού Ιωάννη Μ. Βαρβιτσιώτη και με αποκλειστική δωρεά
του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ). Η μελέτη αδειοδότησης του έργου
χρηματοδοτήθηκε με δωρεά του Ιδρύματος Α.Γ. Λεβέντη. Η έγκριση της μελέτης και
η επίβλεψη του έργου έγινε από το ΥΠΠΟΑ.
Η Οικία των Ψηφιδωτών ευρίσκεται
στην οδό Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 108 και Διοσκουρων, στην Σπάρτη.
(*) Τα περίφημα ψηφιδωτά, τα
οποία ευρέθησαν στην Σπάρτη χρονολογούνται στην βασιλεία του Αρέως Α΄ (320 / 312
- 265 π.Χ.), από την δυναστεία των Αγιαδών (309 - 265 π.Χ.).
Ξεχωριστό και το Ψηφιδωτό του
Αχιλλέως στην Σκύρο - Αρχαιολογικό Μουσείο Σπάρτης, αρ. 280. Ευρέθη το 1874
στον κήπο της οικίας του Γεωργίου Μουραμπά στην Σπάρτη.
Στην αρχαία πόλη του
Γυθείου Λακωνίας, την νυν λεγομένη «Παλαιόπολη» (βορειοανατολικό τμήμα του
σημερινού Γυθείου) στον παρακείμενο θαλάσσιο βυθό, ευρέθησαν επίσης ψηφιδωτά
δάπεδα, αρχαία μάρμαρα, τμήματα αγαλμάτων θεών, ηρώων και αρχόντων, θεμέλια
οικοδομών, κλπ.
Τέλος, ας μην ξεχνάμε και το ψηφιδωτό του Ταινάρου, το οποίο καταστρέφεται από τον καιρό και την αδιαφορία - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΠΡΟΣΕΧΩΣ...
ΠΗΓΗ: . Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». Γ. Λεκάκης «Λακώνων Γη». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 22.11.2022.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Legras και Christien «Sparte héllenistique».
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook