Του Γιώργου Λεκάκη
Μια σήραγγα ύψους 1,8 μ. που
εκτείνεται για περισσότερα από 1,2 χλμ. ανακαλύφθηκε σε βάθος 20 μ. κάτω από
έναν ναό, στην αρχαία πόλη Ταπόσιρις / Taposiris Magna, η οποία ευρίσκεται στην
μεσογειακή ακτογραμμή της Αιγύπτου.
Ο ναός ήταν αφιερωμένος στον
αρχαίο θεό των Ελλήνων Διόνυσο-Άδη (τον Όσιρι[1] των Αιγυπτίων)
και της Δήμητρας[2] (της συζύγου του, Όσιρι, θεάς Ίσιδος των Αιγυπτίων)[3].
Η κ. Kathleen Martínez (του Πανεπιστημίου του San Domingo) εξήγησε ότι η σήραγγα, που χρονολογείται στην περίοδο των Πτολεμαίων Μακεδόνων (304 - 30 π.Χ.), και μετέφερε νερό στους κατοίκους της πόλεως.
«[Είναι] ένα ακριβές αντίγραφο της σήραγγας του Ευπαλίνου[4] στην Ελλάδα, το οποίο θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα μηχανικά επιτεύγματα της αρχαιότητας», εξήγησε.Μέσα στην σήραγγα, η κ. Martínez
και οι συνεργάτες της ανακάλυψαν δύο αλαβάστρινα γλυπτά με κεφάλια, νομίσματα
και θραύσματα αγαλμάτων..
Η Taposiris Magna είναι μια
πόλη που ιδρύθηκε από τον Μακεδόνα Έλληνα φαραώ Πτολεμαίο Β' Φιλάδελφο, μεταξύ
280 και 270 π.Χ. Το όνομα Ταπόσιρις, όπως εύκολα καταλαβαίνει όποιος ξέρει ελληνικά, σημαίνει «τάφος Όσιρι». Όταν ο Μέγας Αλέξανδρος κατέκτησε την Αίγυπτο, το 332 π.Χ. και ίδρυσε την Αλεξάνδρεια, η
πόλη Taposiris Magna έγινε κέντρο θρησκευτικής γιορτής του 4ου μήνα
του αιγυπτιακού ημερολογίου, του μήνα των Χοών[5] (10 - 11
Δεκεμβρίου – 8 - 9 Ιανουαρίου του Γρηγοριανού ημερολογίου), της Εποχής Akhet (των
Πλημμυρών).
Πίσω από τον ναό, ανακαλύφθηκε μια νεκρόπολη, που περιείχε πολλές μούμιες ελληνορωμαϊκού τύπου. Οι πρώτες έρευνες, είπε ο δρ. Hawass, δείχνουν ότι οι μούμιες θάφτηκαν με τα πρόσωπά τους στραμμένα προς τον ναό, πράγμα που σημαίνει ότι είναι πιθανόν ο ναός να περιείχε την ταφή μιας σημαντικής βασιλικής προσωπικότητας, πιθανώς της Κλεοπάτρας Ζ΄.
ΠΗΓΗ: Owen Jarus «Vast tunnel
found beneath ancient Egyptian temple - Archaeologists in Egypt excavating
beneath an ancient temple have discovered a tunnel that carried water to thousands
of people during its heyday», Live Science, 7.11.2022. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 7.11.2022.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Assmann J. «Death and Salvation in Ancient Egypt», γερμ. 2001, μτφρ. D. Lorton, εκδ. Cornell University Press, 2005.
- Fairman H. W. «Le Temple d'Edfou.
ParEmile Chassinat», τ. 7, Mission
Archéologique Française au Caire, L'Institut Français d'Archéologie Orientale, Κάιρο, 1932. Journal of the Royal Asiatic Society, 66 (3):
592–593. doi:10.1017/s0035869x00075948, 1934. σελ. x + 356.
- Gwyn Griffins J. «Apuleius of Madauros: The Isis Book», Metamorphoses,
Book XI, εκδ. Brill, 1975.
- Lesko B. S. «The Great Goddesses of Egypt», εκδ. University of Oklahoma Press, 1999.
- Townley Ch. «cista mystica», Βρετανικό Μουσείο.
- Voss M. «The cista mystica in the cult and mysteries of Isis», εκδ. Brill, Λάιντεν, 1979.
- Wuyts Α. «Ptolemaic statue and temple
gate discovered at Taposiris Magna», The Independent, Λονδίνο, 4.5.2010.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Όσιρις, Ούζιρις, Όζιρις, Ουεζίρ, Ουζαρέ, Ουεζίρ, Ουζάρ, Αζάρ.
[2] ή Ήρας, ή Σελήνης, ή Αφροδίτης.
[3] Isis, Ēse, Wos,
Wosa, Wusa < βους > Ηώ.
[4] Η σήραγγα του Ευπαλίνου ή Ευπαλίνειο υδραγωγείο ή
Ευπαλίνειον όρυγμα, είναι μια αρχαία σήραγγα, μήκους 1.036 μ. που διασχίζει το
όρος Κάστρο στην Σάμο, η οποία κτίσθηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. επί Πολυκράτη,
για να χρησιμεύσει ως υδραγωγείο! Η σήραγγα σκάφτηκε από δύο ομάδες, που
εργάζονταν επί 10ετία, υπό την διεύθυνση του μηχανικού Ευπαλίνου του Ναυστρόφου
από τα Μέγαρα. Ο ίδιος είχε κάνε ένα εξ ίσου σπουδαίο αρδευτικό έργο στα Μέγαρα.
Αλλά ίσως η σήραγγα να προϋπήρχε, αφού αναφέρεται στον Ομηρικό Ύμνο στον
Απόλλωνα, η «αρδευομένη Σάμος» και ο Ευπαλίνος να διεύρυνε το όρυγμα.
Η αμφίστομος σήραγγα χαρακτηρίσθηκε
από το 1992 από την Unesco Μνημείο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς και ως
Διεθνές Ιστορικό Ορόσημο Πολιτικής Μηχανικής το 2017.
[5] Χοές > Choiak, Khoiak, Koiak, kɔjak, Khoiák, Kiyahk, Kakh, k3 ḥr k3 = ψυχή πάνω στην ψυχή = ιερός ταύρος Άπις, κλπ.
Κατά την διάρκειά του εόρταζαν
τον Όσιρι, την Ίσιδα και την Νέφθη, στο Ηράκλειο (Θώνις Αιγύπτου), κ.ά. Η μεγάλη
γιορτή των Φώτων (αρχαία λυχναψία) με τελετές υπέρ του Όσιρι εορταζόταν την 22α
ημέρα του μήνα Khoiak, όταν άναβαν 365 λυχνάρια! Με μυστική κίστη (cista
mystica) ένα ιερό αντικείμενο από καλάμια / πάπυρο χρησιμοποιείται στο χοϊκό
τελετουργικό του Denderah. Μέσα στην κίστη / κουτί ήταν ένα αγγείο, και μέσα
στο αγγείο ήταν το κεφάλι του Όσιρι και τα σπλάχνα του νεκρού θεού. [Το ίδιο
γινόταν και στα μυστήρια του Διονύσου (Βακχικά) και της Δήμητρος (Ελευσίνια),
μόνο που στην ιερά κίστη υπήρχε ζωντανό φίδι, σε κλίνη με φύλλα αμπελιού]. Δύο
γυναίκες έπαιρναν την θέση των θεαινών, για να θρηνήσουν για τον νεκρό αδελφό τους,
Όσιρι. Διαρκούσε 10 ημέρες. Τελείωνε την ημέρα της Αναστάσεως του Όσιρι, ημέρα που
σηματοδοτούσε την έναρξη της νέας γεωργικής περιόδου. Τότε οι κάτοικοι της Αιγύπτου
άρχιζαν να φυτεύουν νέες καλλιέργειες. Κάθε μέρα της γιορτής είχε επίσης και μια
σκηνή εξαγνισμών, κατασκευών μνημείων, σχετικών με την ανάσταση του Όσιρι, κλπ.
Όπως δηλ. οι χριστιανοί εορτάζουν την περίοδο του Πάσχα.
Στην Θήβα (Λούξορ) της Αιγύπτου
εόρταζαν την εορτή του Opet / Opeth / heb nefer en Ipet.
Ο μήνας Κοιάκ κατέχει
ξεχωριστή θέση στην ιεροτελεστία της Κοπτικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Είναι
γνωστός και ως «Μήνας της Μαρίας», επειδή η Γέννηση του Ιησού Χριστού, σύμφωνα
με το κοπτικό ημερολόγιο, πέφτει στις 29 του Κοιάκ. Γίνονται όμορφες
μεταμεσονύχτιες δοξολογίες, που μνημονεύουν την «Ενσάρκωση του Κυρίου» και
τιμούν την μητέρα του, Μαρία - Παναγία. Άλλωστε στις αρχές του μήνα Koiak, στο κοπτικό
ημερολογιακό έτος 1726, λέγεται ότι η Παναγία εμφανίστηκε σε εκκλησίες σε όλη
την Αίγυπτο!
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Τάματα και Αναθήματα».
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook