Του Γιώργου Λεκάκη
Ήδη από τον 16ο αιώνα
μ.Χ. «θερμαντήρες» που περιείχαν αναμμένα κάρβουνα από την χόβολη είχαν κάνει
την εμφάνισή τους… Οι πρώτες θερμοφόρες από κασσίτερο εμφανίσθηκαν γύρω στο
1520. Αργότερα τα δοχεία κατασκευάστηκαν από ψευδάργυρο, χαλκό, ορείχαλκο,
αλουμίνιο, υαλί ή πηλό και το σχήμα τους προσαρμόστηκε και ανατομικά. Οι πήλινες
χρησιμοποιήθηκαν από τις κατώτερες τάξεις του πληθυσμού, που δεν μπορούσαν να
αντέξουν οικονομικά ένα μεταλλικό μοντέλο. «Μπουκάλια
ζεστού νερού» (τα λεγόμενα "India rubber") χρησιμοποιούνταν στην
Βρετανία, τουλάχιστον μέχρι το 1875…
Η πρώτη λαστιχένια φιάλη
ζεστού νερού κατοχυρώθηκε με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας το 1903 από τον Κροάτη[1] εφευρέτη
Slavoljub Eduard Penkala με το ελληνικό όνομα termofor < θερμοφόρα (> γερμ. Warm, κλπ.)...
Αλλά τα αρχαιότερα δοχεία από
τερακότα, με εξειδικευμένο σκοπό να γεμίσουν με ζεστό υγρό (νερό ή λάδι), για
διάφορα μέρη του ανθρώπινου σώματος, για θεραπευτικούς σκοπούς, βρέθηκαν στην
αρχαία Πάφο (< επαφή, της Αφροδίτης) Κύπρου (1ος αιώνας π.Χ. – 1ος μ.Χ.)
και ευρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πάφου[2] και στο Αρχαιολογικό
Μουσείο Κύπρου, στην Λευκωσία.
Αυτά τα πήλινα δοχεία είχαν
πολύ λεπτά τοιχώματα και ήταν σχεδιασμένα ειδικώς για να ταιριάζουν σε
διαφορετικά μέρη του ανθρώπινου σώματος. Ήταν ένα είδος «θερμοφόρας» («μπουκαλιού»
/ «σακκούλας» / «τσάντας»[3] ζεστού
νερού / ζεστού υγρού), που εφαρμοζόταν στο πονεμένο μέρος του σώματος, με σκοπό
να προκαλέσει υπεραιμία και να ανακουφίσει τον πόνο.
Εφάρμοζαν ειδικώς σε προσβεβλημένα
μέρη του σώματος: Αυτιά, θώρακας, αρθρώσεις, χέρια, ηβική περιοχή, μηρούς,
αρθρώσεις γόνατα, περόνη, πόδια!!!..
Οι «φιάλες θερμού νερού» από κεραμικά,
αποκλειστικά για ιαματικούς σκοπούς, για μεμονωμένα μέρη του σώματος, είναι μια
μοναδική συλλογή – και όχι ένα μεμονωμένο εύρημα - της Κύπρου. Και έτσι η Κύπρος
θεωρείται η πατρίδα της αρχαίας ιαματικής θερμοφόρας… 15 αιώνες πριν τις «ανακαλύψουν»
στην Ευρώπη…
Αν και αρχαίοι «ασκοί», με
χρήση «θερμοφόρας», έχουν βρεθεί πολλοί στην Ελλάδα: Λ.χ. ο δελτιόσχημος ασκός,
από την αρχαία Πύλο[4], κ.α.
Αξίζει να σημειωθεί ότι ήταν
γνωστή από την αρχαιότητα και η χρήση θερμαινόμενης (ηφαιστειακής συνήθως) πέτρας,
επί της θέσεως του πονεμένου μέρους…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης
Ελλάδος Περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 10.2.2022.
- Nelles «Guide Cyprus», 1999.
- «Clay hot-water bottles in the shape of human body parts for therapeutic
purposes».
[1] Βλ. «History of Croatian Science, 20th-21st centuries», Croatian History.
[2] Ανάμεσα σε χρυσά κοσμήματα από τον 15ο αιώνα π.Χ.!
[3] Κεραμικά αντικείμενα σε σχήμα τσάντας έχουν βρεθεί
και στην Κρήτη, κ.α. της μινωικής εποχής, και ίσως εντός αυτών έβαζαν ζεστά κάρβουνα
και τα προσάρμοζαν στο πονεμένο σημείο.
[4] Σε αρχαίο νεκροταφείο στην θέση Διβάρι στην Γιάλοβα του
Κορυφάσιου (Παλαιόκαστρο ή Παλαιοναυαρίνο, σπήλαιο του Νέστορος), ανασκαφή
δεκαετίας του 1960 από τον τότε έφορο αρχαιοτήτων Ν. Γιαλούρη.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook