Ταφή μουσουλμάνου βρικόλακα στην Λέσβο! - του Γ. Λεκάκη

Ταφή μουσουλμάνου βρικόλακα

στην Λέσβο!

Του Γιώργου Λεκάκη

Ο βρικόλακας (και όχι βρυκόλακας < ετυμολογείται από τον βρίκελο = Ὁ μὴ δυνάμενος κοινωνεῖν ἢ μηδὲν δεόμενος δι' αὐτάρκειαν οὐθὲν μέρος πόλεως, ὥστε ἢ θηρίον ἢ θεός (LSJ) – που ονομάτισε το αρχαίο ελληνικό τρομακτικό προσωπείο υποκριτού) ή βορβόλακας ή βουρβούλακας(*) / βουρδούλακας / βουρβούλακκας / βουρδούλακκας, είναι ένα επιβλαβές, αν και νεκρό πλάσμα, στην ελληνική λαογραφία. Είναι οι απέθαντοι, οι άθανοι, οι άσκιοι… - ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για τους ΒΡΙΚΟΛΑΚΕΣ, ΕΔΩ.

Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι οι νεκροί είναι σε θέση να αναγεννηθούν και να υπάρχουν σε μια κατάσταση, που δεν είναι ούτε ζωντανή, ούτε νεκρή, αλλά «άθανη». Ταφές τέτοιων ύποπτων να επιστρέψουν έχουν ανακαλυφθεί και στον αρχαίο ελληνικό κόσμο.

Τα αρχαιότερα παραδείγματα είναι από την Κύπρο και χρονολογούνται στην νεολιθική περίοδο (4500 - 3900/3800 π.Χ.) στην Χοιροκοιτία[1], στην Αργολίδα, στην νεκρόπολη της πόλεως Καμαρίνα[2] Σικελίας, την Αττική[3], τον Πόντο, την Ζάκυνθο[4], στο δημοτικό μας τραγούδι και θέατρο, κ.α.

Η πίστη στην κατάσταση βρικόλακα ήταν ακόμα κοινή στην Ελλάδα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, ιδιαίτερα στις αγροτικές περιοχές. Κατά την διάρκεια του Μεγάλου Λιμού εξ αιτίας της γερμανικής Κατοχής, το 1941-1942, όταν τουλάχιστον 300.000 Έλληνες πέθαναν από την πείνα, τα νεκροταφεία ήταν τόσο γεμάτα που πολλές οικογένειες αναγκάστηκαν να θάψουν τους αγαπημένους τους έξω από τους ιερούς χώρους των νεκροταφείων, σε ομαδικούς τάφους. Οι θαμμένοι σε με ιερό έδαφος πιστευόταν ότι επέστρεφαν για να στοιχειώσουν τους ζωντανούς ως βρικόλακες. Αυτή η πιθανότητα προκαλούσε μεγάλη αγωνία σε εκείνες τις οικογένειες που δεν κατάφεραν να θάψουν τους νεκρούς τους στα νεκροταφεία των εκκλησιών και μερικές οικογένειες έλαβαν προληπτικά μέτρα για να αποτρέψουν τους αγαπημένους τους γίνονται βρικόλακες: Αποκεφάλιζαν τα πτώματά τους ή απέκοπταν μέλη αυτών! (*)

Τώρα, σιδερένιες ακίδες 20,3 εκατ. μαρτύρησαν ταφή βρικόλακα / βαμπίρ του 19^ου  αιώνα κοντά στην Μυτιλήνη…

Οι σκουριασμένες σιδερένιες ακίδες είχαν τρυπήσει τον λαιμό, την λεκάνη και τον αστράγαλο ενός σκελετού, που βρέθηκε σε ένα τουρκικό νεκροταφείο, κοντά στο βόρειο λιμάνι της Μυτιλήνης, στο νησί της Λέσβου.

Ο καλοδιατηρημένος σκελετός ενός μεσήλικα, ήταν καρφωμένος στο φέρετρό του. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Βρετανικής Κολομβίας και την 10^η Εφορεία Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων Ελλάδος, ανακάλυψαν τον σκελετό, σε μια κρύπτη, με επένδυση από πέτρες, που ήταν σε κούφωμα του αρχαίου τείχους της πόλεως. Έκαναν ανασκαφές σε οικόπεδο κρατικής ιδιοκτησίας, σε μια μελέτη της αρχαιολογίας της Μυτιλήνης.

Σύμφωνα με ταξειδιώτες του 18^ου και του 19^ου αιώνα, οι νεκροί οι οποίοι ήταν… ύποπτοι για να γίνουν… βρικόλακες καρφώνονταν στα φέρετρά τους, για να μην αναστηθούν. Το ότι ένας μουσουλμάνος είχε ταφεί με αυτόν τον τρόπο έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς τέτοιες ταφές ήταν κατά κύριο λόγο χριστιανική πρακτική.

Γενικώς οι αρχαιολογικές ανασκαφές στην Λέσβο έχουν αποκαλύψει δύο ταφές βρικολάκων σε πρώιμα νεκροταφεία. Και οι δύο ήταν μεσήλικες άνδρες θαμμένοι σε ειδικές κρύπτες, με αιχμές 20 εκατοστών στον λαιμό, την βουβωνική χώρα και τους αστραγάλους - μια τυπική μέθοδος σε όλα τα Βαλκάνια[5], αντιμετώπισης ενός υπόπτου βρικόλακα. Ο δε Βρετανός αντιπρόξενος Τσαρλς Νεύτων στα «Ταξείδια και Ανακαλύψεις στο Λεβάντε» (**) αναφέρει ένα νησί, στα ανοικτά της Λέσβου, στο οποίο οι Έλληνες της εποχής του (δεκαετία 1850) έθαβαν τους βρικόλακές τους.

Στα νεώτερα χρόνια έχει αναφερθεί και η ταφή βρικόλακα στην Μύκονο, το 1701 / 1702. Η ιστορία αναφέρθηκε το 1718 από τον Γάλλο περιηγητή Joseph Pitton de Tournefort, ο οποίος είδε την εκταφή και την «σφαγή» ενός ύποπτου βρικόλακα στο ελληνικό κυκλαδονησι.

ΠΗΓΗ: H. Williams «The Vampire of Lesbos - Uncanny Archaeology», AJA, Μάρτιος/Απρίλιος 1994, σελ. 22. Γ. Λεκάκης "Λεξικόν των παραδόσεων". ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.2.2000.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - Αλάτιος Λ., Έλλην εκ Χίου, βιβλιοθηκάριος του Βατικανού Λ. «De quorundam Graecorum Opinationibus», 1645.

            - (*) Mazower M. «Inside Hitler's Greece: The Experience of Occupation, 1941-44», εκδ. Yale University Press, 1995.

            - (**) Newton Sir Charles Thomas, Sir Dominic Ellis Colnaghi «Travels and Discoveries in the Levant», εκδ. Day & Son Limited, 1865.

            - Πολίτης Ν. «Παραδόσεις».

            - Ριχάρδος Φρ. Π. «Relation de l'Isle de Sant-erini», 1657.

 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Με λυγισμένα σώματα θαμμένα σε λακκοειδείς τάφους καθηλωμένα με μυλόπετρες, στο κεφάλι, είτε στο στήθος τους, για να παγιδεύσουν το σώμα στον τάφο του)

[2] Ευρέθηκαν δύο ταφές διαφορετικές από τις υπόλοιπες: Η πρώτη περιείχε έναν ενήλικα ακαθόριστου φύλου και αναστήματος. Το κεφάλι και τα πόδια του ατόμου καλύπτονται πλήρως από μεγάλα θραύσματα αμφορέως. Τα βαρειά θραύσματα αμφορέως που βρέθηκαν, προφανώς είχαν σκοπό να καθηλώσουν (< ήλος = καρφί) το άτομο στον τάφο και να το εμποδίσουν να ξανασηκωθεί. Η δεύτερη ταφή περιέχει ένα παιδί, 8 - 13 ετών, επίσης απροσδιόριστου φύλου και αναστήματος. Πάνω από το σώμα του παιδιού τοποθετήθηκαν πέντε μεγάλες πέτρες, για να παγιδευτεί το σώμα στον τάφο του.

[3] Βρέθηκε ασβεστοκάμινος, που χρησίμευσε ως τάφος δύο τεμαχισμένων ατόμων. Το πρώτο σώμα ανήκε σε μια γυναίκα, η οποία κόπηκε οριζόντια στην μέση, με τα δύο μισά να τοποθετούνται παράλληλα μεταξύ τους, σε πρηνή θέση! Μαζί της ήταν θαμμένο ένα μικρό πιθάρι που περιείχε ένα μόνον νόμισμα, από την εποχή του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου και ένα μέρος από το διαμελισμένο αριστερό πόδι ενός ενήλικου αρσενικού. Μετά την εναπόθεση, οι σκελετοί σφραγίστηκαν σκόπιμα στον ασβεστοκάμινο από μεγάλους βράχους – βλ. "Walking Dead and Vengeful Spirits", στο Popular Archaeology.

[4] Βλ. Γρ. Ξενόπουλος «Το φάντασμα».

[5] Κυρίως Βουλγαρία – Ρουμανία.

(*) Στην Χίο τους λένε "βουρβουλάκους", και "φυλάκους" (= φυλακισμένους) "είναι η ψυχή που γυρίζει". - βλ. Τόπος Καταγραφής Άγιον Γάλα Χίου, 1962. ΠΗΓΗ: Λ. Α. αρ. 2456, σελ. 374, Άννης Ιω. Παπαμιχαήλ, Ευρετήριο και είδος πηγής 2456, Αρχείο χειρογράφων.

Ταφη μουσουλμανος βρικολακας Λεσβος βρικολακες βρυκολακας < ετυμολογια βρικελος κοινωνια δεομενος αυταρκεια θηριο θεος αρχαιο ελληνικο τρομακτικο προσωπειο υποκριτης θεατρο τρομος βορβολακας βουρβουλακας / βουρδουλακας, βουρβουλακκας / βουρδουλακκας επιβλαβες ον, νεκρο πλασμα, ελληνικη λαογραφια απεθαντοι, αθανοι ασκιοι απεθαντος, αθανος ασκιος αρχαιοι ελληνες νεκροι νεκρος αναγεννηση κατασταση, ζωντανη, νεκρη, αθανη Ταφες υποπτος επιστροφη ανακαλυψη αρχαιος ελληνικος κατω κοσμος αρχαιοτερος Κυπρος νεολιθικη περιοδος εποχη 4500 - 3900 3800 πΧ 6.500 5.900 5.88 χρονια πριν Χοιροκοιτια αργολις Αργολιδα, νεκροπολη Καμαρινα Σικελια, Αττικη Ποντος, Ζακυνθος λαικη πιστη Β Παγκοσμιος Πολεμος αγροτικη περιοχη Μεγαλος Λιμος γερμανικη Κατοχη γερμανια γερμανοι 1941 1942, ελληνες πεινα, νεκροταφειο ιερος χωρος νεκροταφεια ομαδικος ταφος θαμμενος ιερο εδαφος στοιχειο ζωντανοι αγωνια εκκλησια προληπτικα μετρα προτροπη αποτροπη Αποκεφαλισμος πτωμα αποκοπη μελη μελος σωμα σιδερενιεα ακιδα βαμπιρ vampir 19ος αιωνας Μυτιληνη σκουριασμενη σιδερο ακιδες λαιμος, λεκανη αστραγαλος σκελετος τουρκικο βορειο λιμανι Μυτιληνης, νησι Λεσβου καλοδιατηρημενος μεσηλικας, καρφωμενος καρφι φερετρο Πανεπιστημιο Βρετανικη Κολομβια Αρχαιοτητες κρυπτη, επενδυση πετρα κουφωμα αρχαιο τειχος πολις ανασκαφες αρχαιολογια ταξειδιωτες 18ος νεκροι υποπτοι φερετρα ανασταση μουσουλμανισμος χριστιανισμος ανασκαφη βουβωνικη χωρα αστραγαλοι Βαλκανια Βρετανος αντιπροξενος νιουτον Νευτων Ταξειδια Ανακαλυψεις Λεβαντ 1850 Μυκονος, 1701 / 1702 1718 Γαλλος περιηγητης Joseph Pitton de Tournefort, τουρνεφορ εκταφη σφαγη κυκλαδες Vampire Lesbos Αλατιος ελλην εκ Χιος βιβλιοθηκαριος του Βατικανο 1645 μαζαουερ Mazower χιτλερ Occupation, 1941 1944 Newton σερ κολναγκι Colnaghi 17ος 1865 πολιτης Παραδοσεις ριχαρδος Πατερ Sant- erini, 1657 σαντορινη θηρα κυκλαδων λυγισμενο σωματα λακκοειδης καθηλωση μυλοπετρα κεφαλι, στηθος παγιδα ενηλικας ποδια θραυσματα αμφορεας θραυσμα αμφορευς ηλος ατομο εμποδιση εμποδιο παιδι, πετρες, ασβεστοκαμινος, τεμαχισμενο τεμαχισμενος γυναικα, κοπη οριζοντια μεση, μισο πρηνη θεση πιθαρι νόοισμα, αυτοκρατορας Κωνσταντινος διαμελισμενος αριστερο ποδι αρσενικο εναποθεση, σκελετοι σφραγισμα σκοπιμα βραχος Ξενοπουλος φαντασμα Βουλγαρια – Ρουμανια σκοπιμως σκοπιμοτητα βουρβουλακκας / βουρδουλακκας, λακκος δημοτικο τραγουδι και λαικο θεατρο Χιος βουρβουλακους, φυλακους φυλακος φυλακισμενος ψυχη αγιον αγιο Γαλα γαλας Χιου, 1962

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ