Στο Επιγραφικό Μουσείο
παρουσιάστηκε σήμερα από την Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη,
επιτύμβια στήλη, η οποία είχε εντοπιστεί σε κατάλογο δημοπρασίας στο Ηνωμένο
Βασίλειο και επαναπατρίσθηκε, έπειτα από ενέργειες του ΥΠΠΟΑ και της αρμόδιας
Διεύθυνσης Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών.
Όπως είπε η Υπουργός
Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη, «Το Υπουργείο Πολιτισμού, ιδιαίτερα τα
τελευταία χρόνια, δίνει μεγάλη σημασία στον επαναπατρισμό κάθε πολιτιστικού
αγαθού που συνδέεται αναπόσπαστα με την πατρίδα μας. Πρόκειται για μια πολιτική
την οποία η Αρχαιολογική Υπηρεσία ακολουθεί σταθερά και συστηματικά, με
προσήλωση στον επαναπατρισμό αρχαιοτήτων, η οποία έχει αποδώσει πολύ σημαντικά
αποτελέσματα.
Δεν υπάρχει καθολικός κανόνας
ο οποίος να ακολουθείται για όλες τις περιπτώσεις επαναπατρισμού. Κάθε
περίπτωση επιστροφής και επαναπατρισμού πολιτιστικού αγαθού είναι ξεχωριστή και
αντιμετωπίζεται ad hoc. Κάθε αρχαίο έργο τέχνης, το οποίο βρίσκεται παρανόμως
εκτός της Ελληνικής Επικράτειας πρέπει να εξετάζεται με τα εκάστοτε δεδομένα,
τα οποία διαθέτει η Υπηρεσία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση της επιτύμβιας στήλης,
υπήρχε το τεκμηριωτικό υλικό και η στήλη επέστρεψε ακριβώς σε έναν χρόνο. Αλλες
διεκδικήσεις, συχνά δεν έχουν αίσιο πέρας, ακριβώς γιατί δεν υπάρχουν τα
απαραίτητα στοιχεία τα οποία τεκμηριώνουν την προέλευση και την παράνομη πράξη
αυτή καθεαυτή [σ.σ.: Αυτό είναι κάτι που χωρά πολλή συζήτηση και πολλή αμφισβήτηση στα λόγια της υπουργου. Διότι ο κάτοχος κλεμμένων (αρχαίων) είναι υποχρεωμένος να αποδείξει ότι τα κατέχει νόμιμα, και όχι ο νόμιμος κληρονόμος αυτών. Το ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ έχει πολλά άρθρα περί αυτού. Ας τα διαβάσει...]. Κάθε περίπτωση προϋποθέτει ξεχωριστή αντιμετώπιση. Θέλω να
ευχαριστήσω την Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών για τη
συμβολή της σε όλους ανεξαιρέτως τους επαναπατρισμούς και εύχομαι την επόμενη
χρονιά να έχουμε ακόμα περισσότερες επιστροφές πολιτιστικών αγαθών και
επιτυχίες για το Υπουργείο και τις Υπηρεσίες του».
Κατόπιν πολύμηνων συζητήσεων
μεταξύ των εκπροσώπων του Οίκου δημοπρασιών, που είχαν οριστεί και ως
εκπρόσωποι των φερόμενων κατόχων, και της ελληνικής πλευράς που εκπροσωπήθηκε
από την Αστυνομικό Σύνδεσμο της Ελληνικής Πρεσβείας στο Λονδίνο, κ. Ελισάβετ
Τούφα, και με τη συνδρομή της Art and Antiques Unit της Μητροπολιτικής
Αστυνομίας και βεβαίως τις οδηγίες του ΥΠΠΟΑ δια της ΔΤΠΠΑ, οι κάτοχοι της
στήλης δέχτηκαν να την παραδώσουν στο Ελληνικό Δημόσιο οικειοθελώς.
Η αετωματική επιτύμβια στήλη,
έργο αττικού εργαστηρίου του 4ου αι. π.Χ., είναι από λευκό λεπτόκοκκο πεντελικό
μάρμαρο. Έχει ύψος 88 εκ. πλάτος 37-35 εκ. και πάχος 10 εκ. Επιστέφεται από
ελεύθερο τριγωνικό αέτωμα που έφερε κάποτε ζωγραφιστή φυτική διακόσμηση.
Οριζόντια γραπτή ταινία οριοθετούσε και τον κανόνα του αετώματος στη βάση της
επίστεψης. Η μετάβαση από την επίστεψη στον κορμό της στήλης επιτυγχάνεται με
ιωνικό κυμάτιο, που ήταν επίσης ζωγραφιστό.
Στον κορμό της δεσπόζει εντός
ορθογώνιου διάχωρου ανάγλυφη λουτροφόρος-αμφορέας, οι λαβές της οποίας
ολοκληρώνονται έξω από το διάχωρο της παράστασης. Οι λεπτομέρειες των λαβών θα
αποδίδονταν επίσης με χρώμα. Πάνω από το αγγείο, στο ανώτερο μέρος του κορμού
της στήλης και στο μέσο του πλάτους της, είναι χαραγμένο το όνομα του νεκρού: Ἐπικράτης.
Ανάμεσα από τα γράμματα υπάρχουν ίχνη γραμμάτων παλαιότερης επιγραφής, που
αποξέστηκε για να εξυπηρετήσει τη επαναχρησιμοποίηση του μνημείου.
Στην κοιλιά του αγγείου
απεικονίζονται σε χαμηλό ανάγλυφο δύο μορφές στην τυπική για την ταφική
εικονογραφία χειρονομία της δεξίωσης. Πατούν και οι δύο σε ρηχά λαξευμένη
γραμμή εδάφους. Η γυναίκα που κάθεται σε κλισμό αριστερά της παράστασης δίνει
το χέρι σε νεαρό αγένειο ιματιοφόρο άνδρα που στέκεται όρθιος μπροστά της. Ο
άνδρας θα πρέπει σύμφωνα με την επιγραφή να ταυτιστεί με τον νεκρό Επικράτη(*).
ΣΧΟΛΙΟ Γ. Λεκάκη:
(*) Με το όνομα αυτό είναι
γνωστοί:
- Ο Επικράτης ο Συπαλήττιος,
από τον Συπαληττό ή Συπάληττο (Δήμος Συπαληττίων ή Δήμος Συπαληττέων) αρχαίο
οικισμό και δήμο της Κεκροπίδος Αττικής.
- Ο Επικράτης ο Αμβρακιώτης (νυν Άρτα) διάσημος ποιητής της μέσης κωμωδίας
Και
- Ο Επικρατης ο στρατηγός του Ιωάννου
Υρκανού (αρχιερέα του Ναού των Ιουδαίων μετά από τον θάνατο του πατρός του,
Σίμωνος) που έμεινε στην Ιουδαία, μαζί με τον Καλύμανδο, για να συνεχίσουν τον
πόλεμο, μετά την κατάληψη της Σαμάρειας.
ΠΗΓΗ: ΥΠΠΟΑ (κρατήθηκε η ανορθογραφία του υπουργείου), ΑΡΧΕΙΟΝ
ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.12.202.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook