Οι «ήρωες-δαίμονες» με τα 4 μάτια και τα 4 χέρια! - του Γ. Λεκάκη

Οι «ήρωες-δαίμονες»

με τα 4 μάτια και τα 4 χέρια!

Του Γιώργου  Λεκάκη

Στην αρχαία ελληνική μυθολογία αναφέρονται:

            - οι μονόφθαλμοι (Κύκλωπες)

και στην ελληνική παράδοση

            - οι τρίφθλαμοι (τριόφθλαμοι, τριόμματοι, τριομμάτες) – λ.χ. στην Κρήτη. 

            - Επίσης αναφέρονται και δράκοι με 100 μάτια, κλπ.

Όλοι είναι δαίμονες με φυλακτική – προφυλακτική αποστολή, και αποτροπαϊκή / μαγική δύναμη.

Η Σαρδηνία είναι ένα νησί στην καρδιά της Μεσογείου, το οποίο μόλις σήμερα «αναγνωρίζεται» όλο και περισσότερο, από τους διεθνείς μελετητές, για τον πρωταγωνιστικό της ρόλο στην προϊστορική και πρωτοϊστορική εποχή…

Στην Σαρδηνία, λοιπόν, αναφέρονται και οι τετράμματοι, οι οποίοι έχουν ταυτόχρονα και 4 χέρια…

Τα bronzetti - από το αρχαίο ιερό του χωριού Abini στην Θέτιδα[1] της Nuoro[2] (Εποχής Χαλκού - Εποχή Σιδήρου, δηλαδή στους πρώτους αιώνες της 1^ης χιλιετίας π.Χ.), που εκτίθενται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Κάλιαρι[3] της Σαρδηνίας, της νυν Ιταλίας, είναι μικρά αγαλματίδια, φτιαγμένα με την τεχνική χύτευσης του «χαμένου κεριού». Η μήτρα ήταν από τερακότα.

Η χρονολόγησή τους εξακολουθεί να συζητείται: Επισήμως θεωρείται ότι έγιναν από τον 9^ο αιώνα έως τον 6^ο αιώνα π.Χ. Ωστόσο οι πρόσφατες ανακαλύψεις στο Orroli και στο Ballao, θραυσμάτων μικρών μπρούτζινων, που χρονολογούνται από τον 13^ο αιώνα π.Χ. πήγε την ύπαρξή τους… 5 αιώνες αρχαιότερα. Ο δε αρχαιολόγος Ralph A. Gonzalez χρονολόγησε τα αρχαιότερα παρόμοια χάλκινα, όπως εκείνα της Σχολής της Ούτης (Uta, Uda, με μπρούτζινα νουραγικά στο όρος Arcosu) στον 12^ο - 11^ο αιώνα π.Χ.

Το Abini ήταν ιερός τόπος των Nuragic. Μια σημαντική αρχαιολογική περιοχή της Σαρδηνίας, όπου ήταν «ομοσπονδιακό ιερό» των αρχαίων Σαρδηνίων! Ένας αρχαίος τόπος λατρείας και προσκυνήματος του αρχαίου λαού της Σαρδηνίας, επί εποχής Nuragic, αλλά «αρχαίος ναός των πρώτων αποίκων της Σαρδηνίας» (*). Δηλαδή ποίων; Των «λαών της Θάλασσας», λένε. Εμείς όπως γνωρίζουμε πως αυτός είναι ένας αδόκιμος και ευκαιριακός ορισμός, από την ατολμία να πουν: Οι Έλληνες! Ήταν ο Π. Όρσι που ανέσκαψε την νεκρόπολη στο Λεντίνι της Σικελίας, το 1877, και βρήκε ένα «ορυχείο» αρχαίων υπολειμμάτων, μεταξύ των οποίων εμφανίσθηκαν σε τακτική διαδοχή αιγαιοπελαγίτικες κατασκευές και αιγαιοπελαγίτικα διακοσμητικά μοτίβα, που χρονολογούνται από την περίοδο του «β΄ στρώματος της Τροίας». Είτα αναγνωρίσθηκε πως και η Σαρδηνία έχει τοποθεσίες των κατοίκων του Αιγαίου (όπως π.χ. το Abini κοντά στην Θέτιδα) και η Ισπανία (έχουν βρεθεί αντικείμενα που αναγνωρίζονται ως αιγαιοπελαγίτικα σε τάφους κοντά στις πόλεις Κάδιξ / Κάδιθ και την Καισαραυγούστα (**), κ.α.

Η τοποθεσία αποτελείται από έναν οικισμό Nuragic και μια ιερή περιοχή όπου, μέσα σε έναν περίβολο (τέμενος) που περιέκλειε τις ιερές οικοδομές, υπάρχει ένα ιερό πηγάδι - πιθανότατα ενεργό από την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (τέλη 14^ου αιώνα π.Χ.), έως την Εποχή του Σιδήρου (7^ος αι. π.Χ.). Στον ιερό χώρο βρέθηκαν και φυλάσσονται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο του Κάλιαρι πολλά νουραγικά μπρούντζινα, κατασκευασμένα μεταξύ 10^ου και 7^ου αιώνα π.Χ. Τον Σεπτέμβριο του 1865 ξεκίνησαν οι ανασκαφές, που αποκάλυψαν τα ερείπια των αρχαίων κτηρίων. Ήλθαν στο φως μια κατάθεση από χάλκινα αναθηματικά αντικείμενα, που περιέχονταν ανάμεσα σε πέτρινες πλάκες, κάτω από την επιφάνεια του εδάφους. Ο τόπος την εποχή εκείνη ονομαζόταν Sa Badde de sa Bidda (ιταλ. La Valle della Città). Την ίδια χρονιά, ο Ιωάννης Σπανός (Giovanni Spano) δημοσίευσε τα χάλκινα, τα οποία αγόρασε ο μελετητής Efisio Timon, ο οποίος με την σειρά του τα δώρισε στο Βασιλικό Μουσείο Αρχαιοτήτων στο Κάλιαρι. Το 1878, μέσα σε ένα μεγάλο δοχείο από τερακότα, βρέθηκαν άλλα χάλκινα τα οποία επήγαν, όπως και τα προηγούμενα, στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κάλιαρι. Αργότερα την τοποθεσία επισκέφτηκε ο Filippo Vivanet, ο οποίος αναγνώρισε τον ιερό περίβολο και το σχετικό πηγάδι του ναού. Άλλες ανασκαφές ξεκίνησαν το 1929 υπό την διεύθυνση του αρχαιολόγου Antonio Taramelli, ανασκαφές οι οποίες το 1930 – 1931 έφεραν στο φως τον ιερό περίβολο. Η τελευταία ανασκαφική εκστρατεία στην τοποθεσία πραγματοποιήθηκε το 1981, επιτρέποντας την ανακάλυψη νέων κυκλικών οικημάτων, που συνδέονται μεταξύ τους με κτήρια διαφορετικών σχημάτων.

Στο ιερό χωριό Abini, λοιπόν, ευρέθη μια μεγάλη ομάδα μικρών μπρούτζινων, που απεικονίζουν χαρακτήρες, λένε των Nuragic, τον αρχηγό με ένα ραβδί με κόμπους, μανδύα και το δεξί χέρι ανασηκωμένο και ανοικτό. Ειδώλια με «προσφέροντες», ιέρεια με μυτερό καπέλλο και μακρύ μανδύα, τοξότες, στρατιώτες, οικόσιτα και άγρια ​​ζώα, αναθηματικά ξίφη (όπλα που δεν είναι κατάλληλα για πόλεμο, αλλά προορίζονταν μόνον για τελετουργική χρήση). Όλα αυτά τα τεχνουργήματα είχαν αναθηματική λειτουργία, δηλαδή προορίζονταν να προσφερθούν και να εκτεθούν στο ιερό μόνο ως τάματα!

Αλλά από τα μικρά (ύψους 19 εκατ.) μπρούτζινα του Abini ξεχωρίζουν για την ιδιαίτερη εμφάνισή τους οι δαίμονες - ήρωες (demone eroe / demoni eroi) με 4 μάτια και 4 χέρια, για να μπορεί να κρατά δυο ασπίδες! Τα μάτια είναι εν σειρά, και μάλλον πρόσθετα διακοσμητικά στο κράνος. Όπως πρόσθετα στην πανοπλία μπορεί να είναι και τα δυο επί πλέον χέρια...

Είναι παναρχαία πεποίθηση πως με τον πολλαπλασιασμό των μελών του ανθρωπίνου σώματος (βλ. Εκατόγχειρες), των ματιών, κλπ. ανήκεις στην σφαίρα των ημιθέων - υπερανθρώπων, η οποία είναι εγγύτερα στο θείο. Οι πολεμιστές με 4 χέρια και 4 μάτια είναι μια απεικόνιση αποκλειστικά από την αρχαία ελληνική πόλη Θέτιδα.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος Περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.3.2022.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

- M. Cattani, F. Debandi, A. Fiorini, D. Murgia «Lo scavo archeologico del nuraghe Tanca Manna (Nuoro)», στο Ipotesi di Storia, vol. 6, 2013 - 2014, σελ. 171-194.

- (*) Moravetti Alb. «Il Santuario nuragico di Santa Cristina», Sardegna archeologica, Guide e Itinerari, εκδ. Carlo Delfino, 2003.

(**) Caesaraugusta > Saragossa, Σαραγόσα, Σαραγόσσα, Saraqusṭa, Çaragoça > Salduie, Salduba, νυν Zaragoza, στον ποταμό Έβρο).

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Η Θέτις (Θήτις, Τέτις) ήταν η ωραιότερη από τις Νηρηίδες, νύμφες των θαλασσών, κόρες του Νηρέως και της Δωρίδος, που κατάγονταν από τον Ωκεανό και την Τηθύ! Σχετίζεται με το Πήλιο και τον Αχιλλέα. Δεν αποκλείεται, λοιπόν, η σαρδηνιακή πόλις Θέτις να είναι μια ακόμη αποικία των Θεσσαλών στα δυτικά… ή μια ακόμη ανάμνηση της Οδύσσειας, του σταθμού του Οδυσσέως της Ιθάκης στην μαγαλόνησο της Σαρδηνίας, αφού σχετίζεται και με την Καλύψώ και τον Οδυσσέα (βλ. Αιθιοπίς). Παραστάσεις με την Θέτιδα και τα κατορθώματά της είναι γεμάτη η Ιταλία…

Η σαρδηνιακή πόλις Θέτις – νυν Teti - ευρίσκεται 58 χλμ. νοτιοδυτικά της Nuoro, στο Barbagia di Ollolai (των Ολολών / Οζολών;), στους ποταμούς Τίνο / Tino (***), και Τάλωρο / Taloro.

Η Θέτις κατοικήθηκε από τον προ-νουραγική περίοδο. Ευρήματα στο οροπέδιο Atzadalai / Ατζαδαλαι (Οζόλαι;) χρονολογήθηκαν στο 4700 π.Χ. ενώ άλλα στην Τελική Νεολιθική (3000 π.Χ.).

Στο οροπέδιο στο Atzadalai, ευρέθησαν διάφορα μενίρ από γρανίτη, με τον πιο πρωτόγονο τύπος μενίρ με ανθρώπινα χαρακτηριστικά, πέτρινα τσεκούρια, αιχμές βελών από οψιδιανό, ξύστρες, εργαλεία από πυριτόλιθο άλλα για την επεξεργασία δέρματος, μεγάλη ποσότητα λεπίδων, δηλαδή υπολείμματα από την επεξεργασία του πυριτόλιθου, κλπ. Ιδιαίτερο ένα μικρό νεολιθικό είδωλο, με γυναικεία χαρακτηριστικά, από καλοδουλεμένο κοκκινοκαφέ ηφαιστειακό πέτρωμα της Μέσης Νεολιθικής (4700 - 4000 π.Χ.). Είναι ένα από τα αρχαιότερα δείγματα έργων τέχνης της Σαρδηνίας! Ερμηνεύεται ως θεά της γονιμότητος («παχειά Αφροδίτη», «κοιμωμένη Μεγάλη Μητέρα Θεά»). Τα μάτια σημειώνονται με μια ελαφρά ασύμμετρη τομή, η μύτη δηλώνεται με μια μικρή ορθογώνια τομή και το στόμα σημειώνεται με μια τομή στο κάτω μέρος του προσώπου. Οι βραχίονες, συγκεντρωμένοι κάτω από το στήθος, τονίζονται από μια βαθειά γωνιακή τομή με την κορυφή να κοιτάζει την κοιλιά, το αριστερό χέρι έχει τομές, που πιθανώς σχηματοποιούσαν ένα παιδί στην αγκαλιά της – άρα ίσως να ήταν βρεφοκρατούσα.

Άλλοι αρχαιολογικής σημασίας τόποι στην Θέτιδα, εκτός του Abini, είναι τα S'Urbale (4*), Su Carrazzu, Su Ballu, Alineddu, Funtana Bona, Istei (< Ιστιαία; Ιστιαιώτις η Θεσσαλία), Istecori και Θουρία (Turrìa). Και οι «τάφοι των γιγάντων» του Azzadolai και της Perdalonga.

Το Αρχαιολογικό Μουσείο της Θέτιδος φιλοξενεί κυρίως ευρήματα από τις ανασκαφές του χωριού S'Urbale, από το οροπέδιο Atzadalai, το Abini και τις γειτονικές πόλεις Tonara, Sorgono και Μαία (5*) - Meana Sardo, η οποία ήταν σε στενή σύνδεση με τα αρχαία της γειτονικής περιοχής που λέγεται Λάκωνες, Λακώνι / Laconi).

Είναι βέβαια σημαντικό να πούμε πως η κυριότερη εορτή της Θέτιδος είναι το… καρναβάλι, με αρχαία διονυσιακή προέλευση, προχριστιανική λατρεία, που λήγει την «Τετάρτη της Τέφρας», με παρέλαση μασκοφόρων, κατά την οποία μια «κούκλα / μαριονέτα», που αντιπροσωπεύει το ίδιο το Καρναβάλι, σκοτώνεται συμβολικά… Η Τετάρτη ήταν (και είναι) η 3^η ημέρα της εβδομάδος, ημέρα του Ερμού, υιού της Μαίας (5*). Άλλωστε, ο πολιτισμός που καλείται Nuragic, κατά μίαν εκδοχή, είναι από την επικρατούσα αποικία Νώρα, του Νώρακος, υιού του θεού Ερμού!

(***) Υπάρχει και νησί της Λιγηρίας με αυτό το όνομα.

(4*) Ευρίσκεται λίγα χιλιόμετρα από την πόλη της Θέτιδος, σε έναν λόφο με υψόμετρο 900 μ. Υπάρχουν απομεινάρια κάποιων κτισμάτων αλλά καταστράφηκαν από πυρκαγιά…

[2] Nuoro, Nùoro (< Nugor > Nuor < οίκος βλ. Σπανός / Spano, 1872) > παλαιοσαρδηνιακή ρίζα nur > nuraghe.

Πόλη στους πρόποδες του όρους Όρθος (Όθρυς;) / Ortobene (955 μ.). Δίπλα της τα βουνά Ugolio, Biscollai, Cucullio, Tanca Manna, Thigoloboe, Gurtei, Sant'Onofrio και το οροπέδιο Corte. Ονομάσθηκε «Η Αθήνα της Σαρδηνίας»!

Τα αρχαιότερα ίχνη ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή Nuoro είναι το Domus de janas, της 4ης - 3ης χιλιετίας π.Χ. Υπάρχουν επίσης υπόγειες νεκροπόλεις, ερείπια ενός «τάφου γιγάντων», ένα ιερό πηγάδι (στον ποταμό που σήμερα λέγεται Μαρτύρων της Ελευθερίας / Martiri della Libertà). Έχουν βρεθεί πολλά ευρήματα που αναφέρονται στον πολιτισμό του Bonnanaro. Στην περιοχή Su Nuraghe, υπάρχει το αρχαιολογικό συγκρότημα της Tanca Manna, της Μέσης Εποχής του Χαλκού, με έναν νουραγικό πύργο και έναν οικισμό, με χαρακτηριστικά της πρώτης φάσης του νουραγικού πολιτισμού. Στην περιοχή Nuoro ευρέθη κατοίκηση πρωτοϊστορικών πληθυσμών, στα Tertilo, Ugolio, όρος Gurtei και Biscollai.

Στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο της υπάρχουν ευρήματα 500.000 χρόνων, έως και τον πρώιμο Μεσαίωνα, και διάφορες αρχαιολογικές ανακατασκευές, όπως η δεξαμενή του Sedda 'e sos carros της Oliena.

[3] Κάλιαρι, Cagliari, λατ. Carales, Caralis, Càller, σαρδηνιακά Casteddu.

ηρωες δαιμονες ηρωοδαιμονες τεσσερα 4 ματια χερια σαρδηνια ηρωα δαιμονας ματι χερι αρχαια σαρδηνια δαιμων αρχαια ελληνικη μυθολογια μονοφθαλμοι Κυκλωπες παραδοση τριφθλαμοι τριοφθλαμοι τριομματοι, τριομματες Κρητη δρακοι εκατο 100 φυλακτικη – προφυλακτικη αποστολη αποτροπαικη νησι Μεσογειος προιστορια πρωτοιστορικη εποχη τετραμματοι, μονοφθαλμος Κυκλωπας παραδοσεις τριφθλαμος τριομματος, τριομματης δρακος εκατον φυλακας αποτροπαικο τετραμματος μαγικη δυναμη bronzetti αρχαιο ιερο χωριο αμπινι Abini Θετιδα νουορο Nuoro Εποχη Χαλκου Σιδηρου, 1η χιλιετια πΧ Εθνικο Αρχαιολογικο Μουσειο Καλιαρι Σαρδηνιας, Ιταλια αγαλματιδιο τεχνικη χυτευση χαμενο κερι μητρα τερακοτα 9ος αιωνας 7ος 6ος πΧ ανακαλυψη ορολι ορρολι Orroli μπαλαο μπαλλαο Ballao, θραυσμα μικρο μπρουτζινο 13ος αρχαιολογος γκονζαλες Ralph A. Gonzalez χαλκινο Σχολη Ουτα Uta, 12ος - 11ος ιερος τοπος Nuragic αρχαιολογικη ομοσπονδιακο ιερο αρχαιοι Σαρδηνιοι αρχαιος λατρεια προσκυνημα λαος πρωτοι αποικοι λαος λαοι της Θαλασσας Ελληνες ορσι νεκροπολη νεκροπολις Λεντινι Σικελια 1877, ορυχειο υπολειμματα αιγαιοπελαγιτικη κατασκευη αιγαιοπελαγιτικο διακοσμητικο μοτιβο Τροια Αιγαιο Θετις Ισπανια αντικειμενα αιγαιοπελαγιτικα ταφος Καδιξ / Καδιθ Καισαραυγουστα Caesaraugusta > Saragossa, Σαραγοσα, Saraqusta caragoca > Salduie, Salduba, Zaragoza, ποταμος εβρος Σαραγοσσα Σαρακουστα Σαραγκοσα σαλντουιε σαλντουμπα σαλδουβα οικισμος ιερη περιβολος τεμενος οικοδομη, ιερον πηγαδι υστερη 14ους Καλιαρη νουραγικα μπρουντζινα, 10ος 1865 ανασκαφες, ερειπια κτηριο καταθεση χαλκινα αναθηματικα αντικειμενο πετρινη πλακα σα μπαντε ντε σα Μπιντα Sa Badde de sa Bidda ιταλικα La Valle della Citta Σπανος Spano σπανο χαλκινο αγορα μελετητης τιμον τιμων Efisio Timon, δωρο Βασιλικο Μουσειο Αρχαιοτητων 1878, δοχειο τερακοττα, χαλκος βιβανετ Filippo Vivanet, ανασκαφη 1929 αρχαιολογια ταραμελι ταραμελλιTaramelli, 1930 – 1931 1981, κυκλικο οικημα κυκλος σχημα μπρουτζινα αρχηγος ραβδι με κομπος, μανδυας δεξι χερι Ειδωλιο προσφορα ιερεια μυτερο καπελλο καπελο μακρυς τοξοτης, στρατιωτης, οικοσιτα αγρια ​​ζωα, αναθηματικα ξιφος οπλο πολεμος, τελετουργια τεχνουργημα αναθημα ταμα demone eroe / demoni eroi ασπιδα εν σειρα προσθετα διακοσμηση κρανος παναρχαια πεποιθηση πολλαπλασιασμος μελη ανθρωπινο σωμα Εκατογχειρες ημιθεος υπερανθρωπος θειο πολεμιστης απεικονιση αποκλειστικη Εκατοχειρες Θητις, Τετις ωραια ωραιοτερη Νηρηιδες, νυμφες των θαλασσων, κορη Νηρεας νηρευς Δωριδα, δωρις Ωκεανος Τηθυς Πηλιο Αχιλλεας αχιλλευς σαρδηνιακη πολις αποικια θεσσαλια Θεσσαλων Οδυσσεια σταθμος Οδυσσεας Ιθακη μεγαλονησος Καλυψω Οδυσσευς Αιθιοπις Teti τετι Μπραμπαγια ντο ολολε βαρβαγια ολλολαι Barbagia di Ollolai Ολολαι / Οζολες ποταμος Τινος / Tino Ταλωρος / Taloro ταλορος Τινο ταλορο κατοικηση προνουραγικη περιοδος Ευρημα οροπεδιο Atzadalai / Ατζαδαλαι Ατζαδαλες Οζολαι 4η 5η χιλιετια 4700 πΧ Τελικη Νεολιθικη 3000 μενιρ γρανιτης, πρωτογονος τυπος ανθρωπινα χαρακτηριστικα πετρινο τσεκουρι πελεκυς αιχμη βελος οψιδιανος, ξυστρα, εργαλειο πυριτολιθος επεξεργασια δερμα λεπιδα νεολιθικο ειδωλο, γυναικεια χαρακτηριστικο, κοκκινοκαφε ηφαιστειακο πετρωμα ηφαιστειο Μεση 4700 - 4000 αρχαιοτερο εργο τεχνης θεα της γονιμοτητος γονιμοτητας γονιμοτητα παχεια Αφροδιτη, αφροδιτη κοιμωμενη Μεγαλη Μητερα Θεα ασυμμετρη τομη μυτη ορθογωνια στομα προσωπο βραχιονας, στηθος, κοιλια παιδι αγκαλια βρεφοκρατουσα αρχαιολογικος χωρος τοπος σ' ουρμπαλε S' Urbale σου καραζου καρραζου καρραζζου Su Carrazzu, μπαλου μπαλχου Ballu, αλινεντου Alineddu, φουντανα φοντανα μπονα Funtana Bona, ιστει Istei Ιστιαια Ιστιαιωτις Ιστιαιωτιδα Ιστεκορι Istecori Θουρια θουρρια Turria ταφοι των γιγαντων γιγανας γιγας γιγαντες περνταλονγκα Perdalonga Θετιδος τοναρα Tonara, σοργονο σοργκονο Sorgono Μαια μεανα σαρντο σαρδω σαρδο Meana Sardo, Λακωνες, Λακωνι λακονι / Laconi εορτη γιορτη καρναβαλι, διονυσος διονυσιακη προχριστιανικη λατρεια, Τεταρτη της Τεφρας, τεφρα παρελαση μασκοφορος κουκλα / μαριονετα, συμβολο ημερα της εβδομαδα, θεος Ερμης, Λιγηρια πυρκαγια ανθρωπινης παρουσια Domus de janas, ντομους ντε Γιανας 4η - 3η υπογεια νεκροπολις, ερειπιο ποταμος Μαρτωρων της Ελευθεριας / Martiri della Liberta μαρτυρες ελευθερια πολιτισμος μποναναρο μπονναναρο Bonnanaro Nuraghe, τανκα μαννα μανα Tanca Manna, νουραγικος πυργος οικισμος νουραγες πρωτοιστορικος πληθυσμος τερτιλο Tertilo, ουγολιο ουγκολιο Ugolio, ορος γκουρτει Gurtei μπισκολλαι μπισκολλε μπισκολαι μπισκολε βισκολλαι βισκολλε βισκολαι βισκολε Biscollai νουγορ Nugor νουορ Nuor οικος 1872 παλαιοσαρδηνιακα νουρ nur ορος ορθος οθρυς ορτομπενε Ortobene βουνο κουκουλιο κουκουλλιο Cucullio, τιγκολοβοε θιγκολοβοε τιγολοβοε θιγολοβοε τιγκολοβη θιγκολοβη Thigoloboe, Sant Onofrio αγιος ονουφριος οροπεδιο κορτε Corte Αθηνα 500.000 χρονια πριν πρωιμος Μεσαιωνας, δεξαμενη σεντα Sedda 'e sos carros ολιενη ολιενα Oliena Καλιαρις, Cagliari, λατινικα καραλες καραλις Carales, Caralis, καλλερ καλερ Caller, σαρδηνιακα Casteddu καστεντου καστεδου Uda, ουτη ουδη αρκοσου Arcosu πανοπλια αποικια Νωρα, Νωρακας νωραξ

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ