Οι αρχαίοι ελληνικοί ναοί ήταν ευθυγραμμισμένοι με αστερισμούς: Στον Ακράγαντα της Ήρας με το Δελφίνι και των Δήμητρας-Κόρης με την πανσέληνο του χειμερινού ηλιοστασίου - του Γ. Λεκάκη

Οι αρχαίοι ελληνικοί ναοί
ήταν ευθυγραμμισμένοι
με αστερισμούς:
Στον Ακράγαντα της Ήρας
με το Δελφίνι
και της Δήμητρας και Κόρης
με την πανσέληνο
του χειμερινού ηλιοστασίου

Του Γιώργου Λεκάκη

Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων διεξήγαγε μια έρευνα στην Κοιλάδα των (αρχαίων ελληνικών) Ναών στον Ακράγαντα της Σικελίας της Μεγάλης Ελλάδος. Ο Ακράγας οικίσθηκε από Έλληνες από την Γέλα, την οποία είχαν ιδρύσει Κρήτες(*) και Ρόδιοι.

Αρχικώς θεωρήθηκε ότι οι ελληνικοί ναοί - 2.500 χρόνων - ήταν ευθυγραμμισμένοι με τον ανατέλλοντα ήλιο. Οι νέες μετρήσεις υποδηλώνουν ότι τουλάχιστον 4 από τους 10 ναούς, συμπεριλαμβανομένου του Ναού του Διός, ήταν ευθυγραμμισμένοι με το πλέγμα της πόλεως κατά μήκος των βασικών κατευθύνσεων.

«Για τέτοιους ναούς, εφαρμόσθηκε μόνον ένας γενικός κανόνας που επιβάλλει την πρόσοψη προς τον ανατολικό ορίζοντα», εδήλωσε ο Τζούλιο Μάγκλι, καθηγητής Αρχαιοαστρονομίας στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου.

Η μελέτη αποκάλυψε επίσης ότι

            - ο ναός της Ήρας ήταν ευθυγραμμισμένος με τα αστέρια του αστερισμού του Δελφινιού και

            - ο ναός της Δήμητρας και της Περσεφόνης - αφιερωμένος σε θεές που ήταν το κλειδί για τον εορτασμό των Ελευσίνιων Μυστηρίων - ευθυγραμμίσθηκε με την πανσέληνο που δύει κοντά στην ώρα του χειμερινού ηλιοστασίου.

«Γνωρίζουμε πολύ λίγα για την σχέση μεταξύ της αστρονομίας και εκείνων των μυστικών θρησκευτικών τελετών. Μια σύνδεση του ναού με την Σελήνη είναι επίσης δυνατή και θα βρίσκεται στο επίκεντρο περαιτέρω έρευνας», είπε ο κ. Magli.

ΠΗΓΗ: Discovery News και “Sicily’s Valley of the Temples Surveyed”, AJA, 4.12.2015. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 5.12.2015. Γ. Λεκάκης "Στην Κοιλάδα των αρχαίων ελληνικών ναών στον Ακράγαντα Σικελίας, όπου οι ναοί ευθυγραμμίζονταν με τον Ήλιο και τους πλανήτες", στην στήλη του «Ελληνικές Λεπτομέρειες», περιοδικό «Ελληνικό Πανόραμα», τ. άνοιξης 2016. Και αναδημοσιεύθηκε στην εφημ. Γ. Λεκάκης στην "Ελευθερία" Λονδίνου, 22.12.2016.


Στην Κοιλάδα των Αρχαίων Ελληνικών Ναών,

στον Ακράγαντα Σικελίας,

όπου οι ναοί ευθυγραμμίζονταν

με τον Ήλιο και τους πλανήτες!

 

Είναι αλήθεια πως από τις «Ελληνικές λεπτομέρειες» έχω αδικήσει όσες ευρίσκονται εκτός των νυν ορίων της Ελλάδος. Γι’ αυτό σήμερα θα πεταχτώ στον Ακράγαντα[1] της Σικελίας… όπου δεν σταματούν να μας εκπλήττουν οι αρχαίοι Έλληνες πρόγονοί μας, και κυρίως αυτά που ανακοινώνουν οι ξένοι ερευνητές γι’ αυτούς!

Ο Ακράγας ήταν μία από τις σημαντικότερες ελληνικές αποικίες στην Σικελία, ενσάρκωσις του άκρατου δωρισμού[2]! Η πατρίς του φιλοσόφου Εμπεδοκλέους[3] (490-430 π.Χ.), του πρώτου που διαίρεσε το σύμπαν σε 4 στοιχεία: Η τετρακτύς του περιελάμαβανε: Γη, Φωτιά, Νερό και Αέρα. Παρατήρησε επίσης ότι το Φεγγάρι λάμπει με το φως που ανακλάται από τον Ήλιο!

Ο Ακράγας στα ΝΔ. της Σικελίας ήταν ανάμεσα σε δυο ποταμούς, τον ομώνυμο και τον Ύψα. Ιδρύθη από τον υιό του Διός και της Αστερόπης(*)[4] – άρα μινωική αποικία. Επανιδρύθη από τους Ροδίους Δωριείς της Γέλας (581 π.Χ.), στην Ακράγη ή Ακραγαντίνη χώρα. Πολυάνθρωπη πόλις, ίσως με 800.000 κατ. (σήμερα έχει το 1/30 αυτών!)! Περιώνυμων για την τρυφή τους![5] «Έκτιζαν σαν να μην πρόκειται να πεθάνουν ποτέ, και έτρωγαν σαν να πρόκειται να πεθάνουν αύριο», είχε πει για τους συμπολίτες του ο Εμπεδοκλής! Η πόλις έπεσε σε εμφύλιους σπαραγμούς κι έτσι επήλθε η τυραννία. Διάσημος τύραννος ο Φάλαρις εκ Κρήτης, που κατέκαιε ζωντανούς τους διαφωνούντες, αφού τους έβαζε μέσα σε έναν κούφιο χάλκινο ταύρο, έργο του χαλκοπλάστη Περίλλου. Οι φωνές τους έβγαιναν από το στόμα του ταύρου και το τεχνούργημα φαινόταν σαν να βγάζει βαρειά σπαρακτική φωνή… Ο Φάλαρις εν τέλει είχε την τύχη όλων των τυράννων: Ανετράπη. Ανέλαβε ο Τηλέμαχος Εμμενιδών και ο πράος Θήρων, ο οποίος διακυβέρνησε 11 έτη συνετά και ήταν και ολυμπιονίκης! Αλλά ο Ακράγας ήταν κατέναντι της Καρχηδόνος, η οποία πάντα τον ορεγόταν, και εν τέλει τον κατέκτησε (405 π.Χ.). Ξανα-απελευθερώθηκε, αλλά οι εμφύλιοι και οι κομματικές διαμάχες στο τέλος τον διέλυσαν!..

Φαίνεται όμως πως τα σπουδαιότερα για τον Ακράγαντα δεν τα ξέραμε… Ο Giulio Magli, καθηγητής Αρχαιο-αστρονομίας στο Πολυτεχνείο του Μιλάνου, ανακοίνωσε τα πορίσματα της μελέτης του, πάνω στην περίφημη Κοιλάδα των (αρχαίων ελληνικών) Ναών, που όποιος την έχει επισκεφθεί, δεν μπορεί να την ξεχάσει… Βρήκε, λοιπόν, πως ο αρχαίος ελληνικός ναός της Δήμητρος και της Περσεφόνης (του 5ου αι. π.Χ.), δεν εκτίσθη μόνον για προσευχή και λατρεία, αλλά και για να αντιμετωπίσει το πρόβλημα ευρέσεως της πανσελήνου, κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο! Άρα ήταν (και) ένα αστρονομικό παρατηρητήριο! Είτα, σεισμοί και χριστιανοί κατέστρεψαν τον ναό και έθαψαν όλη αυτήν την αστρονομική γνώση… Έτσι, τα ερείπια του ιερού ναού της Δήμητρος, ευρίσκονται σήμερα… κάτω από την εκκλησία του San Biagio (Αγίου Βλασίου) στην Κοιλάδα των Ναών, λίγο έξω από τον σπουδαίο ελληνικό Ακράγαντα (νυν Αγκριτζέντο). Στον ναό Μάνας και Κόρης υπάρχουν ιερά πηγή και ιερά σπήλαια, όπου ευρέθησαν αποθέτες, αγαλματίδιο της Περσεφόνης, δύο μικροί κυκλικοί βωμοί σ’ έναν διάδρομο, σε περικοπή βράχου στην Β. πλευρά του ναού, ο ένας των οποίων έχει μια κεντρική κοιλότητα («βόθρος»), στην οποία ευρέθησαν σπασμένοι κέρνοι και τελετουργικά σκεύη της Δήμητρος. Προφανώς εκείνη την ημέρα έσπαγαν τους κέρνους (ημερολόγια) και από τα χέρια του ιερέως έπαιρναν νέους, όπως εμείς σήμερα αγοράζουμε τις… ατζέντες της νέας χρόνιας! Ο ναός της Δήμητρος και της Κόρης, είναι μεταξύ των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς, ένας από τους πολλούς ναούς που κάποτε ευρίσκονταν σε πλήρη λειτουργία, στην δόξα του Ακράγαντα!

Η Περσεφόνη και η μητέρα της, Δήμητρα, θεά της φύσεως, ήταν τα βασικά στοιχεία στα Ελευσίνια Μυστήρια. Η Περσεφόνη απήχθη από τον Άδη για να γίνει γυναίκα του, στον Κάτω Κόσμο. Τα Ελευσίνια Μυστήρια εόρταζαν την επανένωση της Περσεφόνης με την μητέρα της, σε έναν τριφασικό κύκλο:

Κάθοδος - Αναζήτησις - Ανάβασις.

«Γνωρίζουμε πολύ λίγα για την σχέση μεταξύ Αστρονομίας και μυστικών θρησκευτικών τελετών. Αλλά τώρα, ο προσανατολισμένος στο Φεγγάρι ναός δίνει σκέψη για περαιτέρω έρευνες», εδήλωσε ο καθηγητής Magli. «Μπορούμε να φαντασθούμε μια νυχτερινή πομπή ν’ ανεβαίνει από το ιερό της πηγής προς τον ναό, να διασχίζει τον διάδρομο, ανάμεσα στην βόρεια πλευρά του ναού και τον λόφο, να ρίχνει προσφορές στο κεντρικό φρεάτιο, να συγκεντρώνεται στο πλάτωμα στο πίσω μέρος του ναού, και από εκεί να έχει το υπέροχο θέαμα της πανσελήνου, από υψηλά, επάνω από τον λόφο της ακροπόλεως! Μπορεί κάποιος να φαντασθεί το υπερθέαμα στον ναό: Η πανσέληνος κοντά στο χειμερινό ηλιοστάσιο - την μεγαλύτερη νύχτα του χρόνου - καταλήγει πολύ υψηλά στον ουρανό και παραμένει στον ουρανό για το μεγαλύτερο διάστημα», είπε ο κ. Magli.

Αλλά το επίσης νέο που φέρνει η έρευνα προσανατολισμού των ναών της Κοιλάδος του Ακράγαντα, είναι ότι όλοι οι ναοί δεν ήταν ευθυγραμμισμένοι προς τον ανατέλλοντα ήλιο, όπως γενικώς επιστεύετο έως σήμερα. Πολλοί παράγοντες, όχι όλοι κατ’ ανάγκην θρησκευτικοί, έκαναν τους αρχαίους αρχιτέκτονες να προσανατολίσουν διαφορετικά κάθε ναό.

Σήμερα, η Κοιλάδα των Ναών του Ακράγαντα αποτελείται από τα απομεινάρια των 10 δωρικών ναών, αφιερωμένων σε Έλληνες θεούς, θέαινες και ήρωες: Ολυμπίου Διός, Λακινίας Ήρας (Juno Lucina > Lucia), Δήμητρος και Περσεφόνης, Αθηνάς, Ηφαίστου, Ασκληπιού, Ομονοίας και Αρμονίας (Concordia), Ηρακλή (67x25 μ., με 6 Χ 15 κολώνες, του 500 π.Χ.), Διοσκούρων (προς τιμήν των οποίων τελούνταν τα Θεοξένια)[6]! Και στην κορυφή Αθηνά (ακόμη καλείται Rupe Atenea) ο ναός του Ατταβυρίου Διός (όπως και στην Ρόδο). Ο προσανατολισμός τους, καθώς και όλων των μεγάλων ελληνικών ναών, έχει αρχίσει να συζητιέται εδώ και σχεδόν δύο αιώνες. Πολλοί ακαδημαϊκοί αναρωτήθηκαν εάν ήταν ευθυγραμμισμένοι με αστρονομικά γεγονότα, όπως η ανατολή του Ηλίου σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους. Ο καθηγητής Magli και οι συνεργάτες του εμέτρησαν την ευθυγράμμιση όλων των ελληνικών ναών στην Κοιλάδα. Η έρευνα έδειξε ότι τουλάχιστον τέσσερις από αυτούς είναι προσανατολισμένοι σύμφωνα με το δίκτυο της πόλεως κατά τις κατευθύνσεις του ορίζοντος. «Για τέτοιους ναούς, εφαρμόσθηκε ένας γενικός κανόνας, που επιβάλλει την πρόσοψη προς τον ανατολικό ορίζοντα. Ωστόσο, δεν ήταν προσανατολισμένοι προς την ανατολή του Ηλίου σε συγκεκριμένες ημέρες του έτους», εδήλωσε ο κ. Magli. Ο ναός της Ήρας, λ.χ. ήταν ευθυγραμμισμένος με τα άστρα του αστερισμού του Δελφινιού. Αντιθέτως, ο ναός του Διός, ένας από τους μεγαλύτερους ναούς του ελληνικού κόσμου, ήταν προσανατολισμένος τοπογραφικά, σύμφωνα με το δίκτυο του δρόμου. «Όσο απίστευτο κι αν φαίνεται, δεν ήμασταν σε θέση να βρούμε αυτήν την απλή εξήγηση στην βιβλιογραφία»… έγραψαν οι ερευνητές.

Σώζονται ακόμη

            - η Ωραία Πύλη,

            - η Πύλη της Νέας Πόλεως,

            - Εκκλησιαστήριο (τόπος συνέλευσης των πολιτών), και

            - ο τάφος του Θήρωνος.

Ο κ. Magli και οι συνεργάτες του Robert Hannah (από το Πανεπιστήμιο του Waikato, Ν. Ζηλανδίας), και ο Αντρέα Ορλάντο (από το Αστροφυσικό Παρατηρητήριο Κατάνιας), επραγματοποίησαν την έρευνα με χρηματοδότηση από το Parco della Valle Ente dei Templi. (Για περισσότερα: Ιστοσελίδα της Φυσικής του Πανεπιστημίου του Cornell, arXiv.org, και Discovery News, 3.12.2015).

Τι σπουδαίο θα ήταν το ελληνικό υπ. Πολιτισμού να έβαζε Έλληνες επιστήμονες να βρουν τον προσανατολισμό όλων των αρχαίων ελληνικών ναών στον ελληνικό χώρο! Απίστευτες πληροφορίες θα έβγαιναν και θα λύνονταν πολλές απορίες.

Ένας άλλος Ιταλός αρχιτέκτων, ο Φ. Μονκάδα (βάσει μελετών μεγάλων αρχαιολόγων, όπως του Pirro Marconi και κλασσικών πηγών, λ.χ. Διόδωρο Σικελιώτη) ανακατασκεύασε ψηφιακά τον Ναό του Ολυμπίου Διός! Ήταν ο μεγαλύτερος δωρικός ναός των Ελλήνων της Μεγάλης Ελλάδος, και ο 3ος σε διαστάσεις, μετά

            - τον Ναό της Αρτέμιδος στην Έφεσο

και

            - τον Ναό του Απόλλωνος στα Δίδυμα! 

Μόνο το κιονόκρανό του είχε ύψος ενάμιση άνδρα! Εάν οι αριθμοί λένε κάτι, ο ναός ήταν σαν ένα γήπεδο ποδοσφαίρου (113 Χ 56 μ. και πάνω από 40 μ. ύψος)! Στην Ελλάδα δεν υπήρχε ούτε μεγαλύτερος, ούτε επιβλητικότερος! Ο ναός εκτίσθη για τον εορτασμό της Μάχης της Ιμέρας το 480 π.Χ., όταν οι Έλληνες της Σικελίας ενίκησαν τους Καρχηδόνιους. Ο ναός κατέπεσε οριστικώς τον Δεκέμβριο του 1401, όταν τα τρία τελευταία αγάλματα των Τελαμώνων, που λειτουργούσαν ως ημικίονες, έπεσαν στο έδαφος… Οι Τελαμώνες ήσαν γιγαντιαία αγάλματα, τα πιο χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά στοιχεία του ναού (κάτι σαν τις «Καρυάτιδες») ένα εκ των οποίων σώζεται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ακράγαντα. Απ’ αυτόν τον υπέροχο ναό υπάρχουν σήμερα μόνον ερείπια! Μερικά από τα δομικά υλικά του, αργότερα, εχρησιμοποιήθησαν αναιδώς τον 17ο αι. για την κατασκευή του δυτικού μώλου του Λιμένα της πόλεως, που καλείται «Εμπεδοκλής»!..

Την αναπαράσταση μπορείτε να την ιδείτε ΕΔΩ.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

[1] Με το όνομα αυτό απαντάμε και άλλες πόλεις: Στην Αιτωλία, την Θράκη, την Εύβοια και την Κύπρο!

[2] Βλ. Πίνδ., Θουκ.

[3] Άλλοι επιφανείς Ακραγαντινοί είναι ο αρχαίος ολυμπιονίκης Εξαίνετος και ο θεατρικός συγγραφέας Λουίτζι Πιραντέλλοπου γεννήθηκε στην συνοικία Χάος!

[4] Βλ. Πίνδ. Πυθ.

[5] Ο Εξαίνετος εόρτασε την 2α νίκη του στα Ολύμπια, εισερχόμενος στον αγωνιστικό χώρο με μια ακολουθία που είχε 300 ίππους! Δείγμα του πλούτου της πόλης του!

[6] Όπως και στην Πάρο!


αρχαιοι ελληνικοι ναοι ευθυγραμμιση αστερισμος Ακραγαντας ναος Διος Δελφινι Δημητρας Κορης πανσεληνος χειμερινο ηλιοστασιο Κοιλαδα των αρχαιων ελληνικων Ναων Ακραγας Σικελιας Μεγαλη Ελλαδα αρχαιοι ελληνες Γελα, Κρητες Ροδιοι ελληνικος ναος 2.500 χρονια πριν ανατελλων ηλιος Διας, πολη κατευθυνση κανονας προσοψη ανατολικος οριζοντας Μαγκλι, Αρχαιοαστρονομια Πολυτεχνειο του Μιλανο Juno αστερι Δημητρας Περσεφονης αφιερωμενος θεα εορτασμος Ελευσινια Μυστηρια σεληνη δυση αστρονομια μυστικη θρησκευτικη τελετη Sicily Valley of the Temples Κοιλας ηλιος πλανητες ελληνικη αποικια Σικελια δωρισμος φιλοσοφος Εμπεδοκλης 5ος αιωνας 490 430 πΧ πρωτος διαιρεση συμπαν τεσσερα 4 στοιχεια τετρακτυς Γη, Φωτια, Νερο Αερας αηρ Φεγγαρι φως ανακλαση ποταμος, υψας Αστεροπη μινωικη Ροδος κρητη Δωριεις 6ος 581 Ακραγη Ακραγαντινη χωρα τρυφη τροφη διατροφη πολυφαγια οικια αρχιτεκτονικη εμφυλιος τυραννια τυραννος Φαλαρις φαλαρης Κρητης, καψιμο πυρα ζωντανος διαφωνια κουφιος χαλκινος ταυρος, εργο χαλκοπλαστης Περιλλος φωνη στομα τεχνουργημα βαρεια σπαρακτικη ανθρωπινη φωνη Τηλεμαχος Εμμενιδων Εμμενιδες Θηρων, ολυμπιονικης Καρχηδονα, καρχηδων 405 κομμα διαμαχη αστρονομια Δημητρα Περσεφονη κορη προσευχη και λατρεια, προβλημα αστρονομικο παρατηρητηριο αστεροσκοπειο σεισμος χριστιανοι αστρονομικη γνωση ερειπια ιν εκκλησια San Biagio Αγιου Βλασιου αγιος βλασιος Αγκριτζντο Μανα Κορη ιερα ιερη πηγη σπηλαιο αποθετης, αγαλματιδιο κυκλικος βωμος διαδρομος, βραχος πλευρα κοιλοτητα βοθρος κερνος τελετουργικο σκευος κερνοι ημερολογιο χερια ιερεας νεος, μνημειο Παγκοσμιας Κληρονομιας, ελευσινα ελευσις απαγωγη Αδης γυναικα Κατω Κοσμος Μυστηριο εορτη επανενωση μητερα τριφασικος κυκλος Καθοδος Αναζητησις Αναζητηση Αναβασις Αναβαση μυστικες θρησκευτικες τελετες προσανατολισμος νυχτερινη πομπη ιερον πηγες λοφος, προσφορα φρεατιο, πλατωμα θεαμα ακροπολις υπερθεαμα μεγαλυτερη νυχτα χρονος ουρανος ευθυγραμμισμενοι ανατελλοντας θρησκευτικος αρχιτεκτονας δωρικος αφιερωση θεαινα ηρωας Ολυμπιος Λακινια ηρα γιουνο Juno Lucina λουκια Lucia Αθηνα Ηφαιστος, Ασκληπιος, Ομονοια Αρμονια κονκορντια concordia, Ηρακλης 500 Διοσκουροι Θεοξενια κορυφη ρουπε ατενεα Rupe Atenea Ατταβυριος αστρονομικα ανατολη Ωραια Πυλη, Νεας Πολεως, Εκκλησιαστηριο συνελευση των πολιτων ταφος Ορλαντο Αστροφυσικο Παρατηρητηριο Κατανια ερευνα Parco della Valle Ente dei Templi Φυσικη Μονκαδα αρχαιολογος μαρκονι Marconi Διοδωρος Σικελιωτης ανακατασκευη Ολυμπιου Διος Μεγαλη Ελλας, Αρτεμις αρτεμη εφεσος Απολλωνας απολλων Διδυμα κιονοκρανο αριθμοι αριθμος εορτασμος Μαχης της Ιμερας ιμερα 480 Καρχηδονιοι Δεκεμβριος 1401, αγαλμα Τελαμωνες ημικιονας, Τελαμωνας γιγαντιαιο αγαλματα, αρχιτεκτονικη Καρυατιδε Αρχαιολογικο Μουσειο Ακραγαντα δομικο υλικο 17ος κατασκευη μωλος Λιμενας λιμανι αναπαρασταση Αιτωλια, Θρακη, Ευβοια Κυπρος Πινδαρος Θουκυδιδης Ακραγαντινοι αρχαιος ολυμπια ολυμπιακοι αγωνες Εξαινετος θεατρικος συγγραφεας Πιραντελλο, πιραντελο συνοικια Χαος Πυθιονικοι ακολουθια 300 ιπποι ιππος Δειγμα πλουτος Παρος
Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

    ΣΧΟΛΙΑ
    ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook

ΑΚΟΛΟΥΘΗΣΤΕ ΜΑΣ ΣΤΑ ΜΕΣΑ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΚΤΥΩΣΗΣ