Οι Ιππόλυτος, Βάκχος-Διόνυσος, Ζευς και Λήδα στην αρχαία ελληνική πόλη-γενέτειρα του Θερβάντες!!! - του Γ. Λεκάκη

Οι Ιππόλυτος, Βάκχος-Διόνυσος,

Ζευς και Λήδα

στην αρχαία ελληνική πόλη

που εγεννήθη ο Θερβάντες!!!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η πόλις Αλκαλά ντε Ενάρες / Alcalá de Henares είναι μια ιστορική και σημαντική ισπανική πόλη, 31 χλμ. από την Μαδρίτη, στην κεντρική Ιβηρία (< ποταμός Ίβηρ < Έβρος).

Έμεινε παροιμιώδης η αγριότητα με την οποία αμύνονταν ενάντια στις λεγεώνες της Ρώμης. Οι Ρωμαίοι μόλις και μετά βίας κατοικούσαν στην περιοχή.

Η πόλη στα ρωμαϊκά χρόνια ελέγετο Complutum[1]. Από τις ελληνικές λέξεις Κόμβος + Πλούτος. Αλλά το όνομα της προ-ρωμαϊκής κατάκτησης της πόλεως (η οποία πιστοποιείται από την αρχαιολογία) είναι άγνωστο - αν και κατά τον τοπικό μύθο, εδώ ήταν η ιβηρική Iplacea, ίδρυμα ενός βασιλιά των Τρώων, του Tehuero, που έφθασε στο μέρος με μια ομάδα πρώην πολεμιστών του Τρωικού εμφυλίου των Ελλήνων Πολέμου (συμβατικώς γύρω στο 1150 π.Χ.), αφού απέφυγαν πολλούς κινδύνους. Τότε η Ιβηρική Χερσόνησος ήταν «άγρια ​​και ανεξερεύνητη» (επομένως αυτό δεν μπορει να συνέβη τον 12ο αι π.Χ. αλλά πολύ αρχαιότερα). Βρήκε εύφορο το μέρος και με αρκετό νερό! Εξαιρετικές συνθήκες για εγκατάσταση στον λόφο Βήσσο(*)[2]!

Οι Τρώες, ως γνωστόν, μετά από την διάσημη μάχη διασκορπίσθηκαν στην Μεσόγειο Θάλασσα, όπως και οι λοιποί Έλληνες. Η εκστρατεία στην Τροία ήταν μια αφορμή για νέες επεκτάσεις των Ελλήνων, σε αναζήτηση νέων πλουτοπαραγωγικών πηγών, για να ενισχύσουν τα βασίλειά τους.

Ο εν λόγω θρύλος έχει πολλές ομοιότητες, που δεν φαίνονται τυχαίες, με την «Αινειάδα» του Βιργιλίου και την μυθική εκδοχή του για την ίδρυση της Ρώμης, από Τρώες Έλληνες υπό τον Αινεία.

Τα ευρήματα στον δήμο Αλκαλά δείχνουν κατοίκηση από τους προϊστορικούς χρόνους (όπως στην Alvega και την Esgaravita, από την Χαλκολιθική περίοδο, κ.ά.), όταν ο οικισμός βρισκόταν στα υψώματα, που σήμερα είναι γνωστά ως Cerro de Zulema ή Cerro del Viso(*) - αργότερα San Juan del Viso(*), λόγω ενός παλαιού ερημητηρίου αφιερωμένου στον άγιο Ιωάννη τον βαπτιστή.[3]

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν φέρει στο φως σημαντικά κατάλοιπα, πλούσιες «οικίες» που επήραν το όνομά τους από το κεντρικό θέμα του ψηφιδωτού τους, όπως:

            - η «Οικία του Ιππολύτου», που μετετράπη σε μουσείο. Ευρέθη μωσαϊκό με αλιείς – ποιος θυμάται στην αλιεία εκατοντάδες χιλιόμετρα μακρυά από την θάλασσα!

Οι κεραστές, σαν τους σύγχρονους σερβιτόρους,
με λευκή πετσέτα στο αριστερό χέρι...

            - η «Οικία του Βάκχου». Ευρέθη επίσης μωσαϊκό με τις «4 Εποχές» του 4^ου αι. μ.Χ.[4] Στην ίδια οικία και άλλο μωσαϊκό «των Κυπελλούχων» (κεραστών / σερβιτόρων / servitori coppieri) 230 x 640 εκατ., 3^ου – 4^ου αιώνα μ.Χ. – νυν στο Αρχ. Μουσείο Μαδρίτης.[5]

Οι 4 εποχές.

            - η «Οικία της Λήδας». Ευρέθη μωσαϊκό (560 x 340 εκατ., 4^ου αι. π.Χ. – νυν στο Περιφερειακό Αρχαιολογικό Μουσείο Alcalá de Henares), με κεντρικό του έμβλημα την στιγμή κατά την οποία ο Ζευς (εδώ Iovis / Jove / Giove), μεταμορφώθηκε σε κύκνο, για να συνευρεθεί με την σύζυγο του βασιλιά της Σπάρτης, Τυνδάρεου). Γράφει ADULTERIUM IOVIS LEDA. Ολοκληρώνεται με γεωμετρικά μοτίβα).

Τον 4^ο αιώνα μ.Χ. (περ. 305), επί αυτοκράτορος Διοκλητιανού κατά τους διωγμούς του, εδώ συνέβη το μαρτύριο των παιδιών Ιούστο και Πάστορα. Εκτελέστηκαν στα περίχωρα του Complutum, στο Campo Laudable. Εκεί οι χριστιανοί έκτισαν ναό αφιερωμένο στους Παιδομάρτυρες (Niños Mártires). Και πανηγυρίζουν γι’ αυτά στις Fiestas Patronales de los Santos Niños. Είναι μια ιστορική γειτονιά του Alcalá.

Η πόλις σχεδιάσθηκε και εκτίσθη εξ αρχής, στις αρχές του 16^ου αιώνος, για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες Πανεπιστήμιου - Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης[6]. Πανεπιστήμιο που τύπωνε ελληνικά βιβλία ήδη από το 1514! Είναι η πρώτη πανεπιστημιούπολη στην Ευρώπη – και έγινε πρότυπο και για άλλες πανεπιστημιουπόλεις. Δεν είναι τυχαίο που ο μέγας Μιγκέλ ντε Θερβάντες εγεννήθη εδώ, το 1547!!!

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 12.2.2019.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - «Iplacea: la mítica ciudad fundada por guerreros de Troya en Alcalá de Henares», 11.2.2019.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Πριν από λίγα χρόνια ευρέθη στην πόλη ένας θησαυρός νομισμάτων Εποχής του Σιδήρου. Διαβάστηκε, είπαν, επιγραφή σε κελτιβηρική γραφή ως Ikesankom Kombouto. Αλλά αυτό σήμερα έχει αναθεωρηθεί.

Στα λατινικά η λέξις compluvium («τόπος σύγκλισης του νερού), περιγράφει την περιοχή, αφού συγκλίνουν οι ποταμοί Henares, Camarmilla και Torote. Άρα όντως Κόμβος Πλούτου. Η πορεία του ποταμού Henares χρησίμευσε ως διαχωριστική γραμμή μεταξύ χριστιανικών και μουσουλμανικών περιοχών, χαράσσοντας την Marca Media.

Υπάρχει επίσης στο El Bierzo η πόλις Compludo, της οποίας η ετυμολογία φαίνεται να είναι η ίδια.

[2] βήσσα = δασώδης χαράδρα > βησσήεις τόπος = δρυμώδης > τοπωνύμια: Βήσσανη, κλπ.

Βλ. Κλ. Πτολεμαίος, Πλίνιος.

[3] Στα μουσουλμανικά χρόνια ελέγετο Al-Qalat-Nahar («το κάστρο του Henares») και al-Qal'at abd al-Salam.

[4] Από το Αρχαιολογικό Μουσείο Μαδρίτης έγινε δωρεά στο αντίστοιχο Μουσείο της Αλκαλά.

[5] Ο αγαπημένος θεός των Θρακών και των λοιπών Ελλήνων, Διόνυσος, έχει ευρεθεί πολλάκις στην Ιβηρική, σε διάφορα είδη τέχνης. Όσον αφορά σε ψηφιδωτά: Αρχαιολόγοι στην Ισπανία, σε ανασκαφές μιας πλούσιας επαύλεως (της «Roman villa of Noheda», επίσης 4^ου αιώνος μ.Χ.), στο χωριό Villar de Domingo García, κοντά στο Cuenca, επίσης στο κέντρο της Ιβηρικής Χερσονήσου, έχουν αποκαλύψει μια σειρά από όμορφα ψηφιδωτά. Ένα εξ αυτών είχε αναπαράσταση της σκηνής της ελεύσεως του Διονύσου επί όνου. - ΔΙΑΒΑΣΤΕ το ΕΔΩ.

Τέλος, αξίζει να αναφερθεί πως ο Διόνυσος εικονίζεται και στο «Μωσαϊκό των Μουσών» (επίσης 4ου αιώνα μ.Χ.), που ευρέθηκε στις ανασκαφές της επαύλεως στο Torre de Palma (Monforte), στην νυν νότια Πορτογαλία…

[6] Σε αυτό σπούδασαν και ο Ιγνάτιος Λογιόλα, ο Λόπε δε Βέγα, κ.ά.!

Ιππολυτος, Βακχος Διονυσος, Ζευς διας Ληδα αρχαια ελληνικη πολη γενετειρα Θερβαντες πολις Αλκαλα ντε Εναρες / Alcala de Henares ισπανικη Μαδριτη, Ιβηρια ποταμος ιβηρ < εβρος αγριοτητα λεγεωνα Ρωμη Ρωμαιοι ρωμαικα χρονια κομπλουτουμ Complutum ελληνικη λεξη Κομβος + Πλουτος ρωμαικη κατακτηση αρχαιολογια αγνωστο μυθος, ιβηρικη ιπλακεα ιπλακιη ιπλασεα Iplacea, ιδρυμα βασιλιας Τρωες τεχουερο τεκουερο Tehuero, πολεμιστης Τρωικος εμφυλιος Ελληνες Πολεμος 12ος αιωνας πΧ1150 Χερσονησος αγρια ανεξερευνητη ευφορο νερο λοφος Βησσος Μεσογειος Θαλασσας, εκστρατεια Τροια αφορμη επεκτασεις Ελληνας αναζητηση πλουτοπαραγωγικες πηγες βασίλειο θρυλος ομοιοτητα Αινειαδα Βιργιλιος μυθικη εκδοχη ιδρυση Ρωμης, τρωες Αινειας ευρημα δημος κατοικηση προιστορια αλβεγα αλβεγκα Alvega εσγκαραβιτα εσγαραβιτα Esgaravita, Χαλκολιθικη περιοδος, οικισμος σερρο ντε ζουλεμα Cerro de Zulema σερο ντελ Βισο βιζο Cerro del Viso San Juan del Viso ερημητηριο αγιος Ιωαννης βαπτιστης αρχαιολογικες ανασκαφες καταλοιπα, πλουσια οικια ψηφιδωτο Οικιες Ιππολυτος μουσειο μωσαικο αλιεας αλιεια ψαρας ψαρεμα Βακχος ευρηματα μωσαικα τεσσερις τεσσερεις 4 Εποχες 4ος μΧ Κυπελλουχοι κεραστης σερβιτορος κυπελλο servitori coppieri 3ος Αρχαιολογικο Μουσειο Μαδριτης ιοβις Iovis / τζοβ τζοβε ιοβε Jove / τζιοβε Giove μεταμορφωση κυκνος, ερωτικη συνευρεση συζυγος βασιλευς Σπαρτη λακωνια Τυνδαρεως ADULT ληδα LEDA γεωμετρικο μοτιβο 305 αυτοκρατορας Διοκλητιανος διωγμος μαρτυριο παιδια Ιουστο Παστορας εκτελεση καμπο λανταμπλ λαουνταμπλ Campo Laudable χριστιανοι Παιδομαρτυρας νινος Ninos Martires πανηγυρι φιεστα Fiestas Patronales de los Santos Ninos 16ος Πανεπιστημιο Κομπλουτενσε τυπογραφειο ελληνικο βιβλιο 1514 πανεπιστημιουπολη Ευρωπη πανεπιστημιουπολις Θερβαντες 1547 θησαυρος νομισματων Εποχη Σιδηρου επιγραφη κελτιβηρικη γραφηή ικεσανκομ κομπουτο Ikesankom Kombouto λατινικα λεξις compluvium Henares, καμαρμιλα Camarmilla τπροτε Torote χριστιανισμος μουσουλμανοι μαρκα μεντια Marca Media ελ μπιερζο El Bierzo ετυμολογια βησσα δασος χαραδρα > βησσηεις τοπος = δρυμωδης τοπωνυμιο Βησσανη, Κλαυδιος Πτολεμαιος, Πλινιος μουσουλμανισμος αλ καλατ ναχαρ Al Qalat Nahar καστρο al Qal'at abd al Salam αμπντ αλ σαλαμ, δωρεα θεος Θρακες θραξ θρακη τεχνη ψηφιδωτα αρχαιολογος Ισπανια ανασκαφη επαυλις βιλα βιλλα νοχεντα Noheda χωριο βιλαρ βιλλαρ ντε ντομινγκο γκαρσια Villar de Domingo García, κουενκα Cuenca, ελευση Διονυσου ονος μουσες Μουσων επαυλη τορρε τορε ντε παλμα μονφορτε Torre de Palma Monforte Πορτογαλια σπουδες Λογιολα, Λοπε δε Βεγα, βεγκα ντε

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ