Του Γιώργου Λεκάκη
Η «Λυσιστράτη» είναι μια
αρχαία ελληνική κωμωδία του Αριστοφάνους, που διδάχθηκε αρχικώς στην κλασσική
Αθήνα(*), το 411 π.Χ. Είναι μια από τις πιο γνωστές αρχαίες ελληνικές κωμωδίες.
Αφηγείται την ιστορία της Λυσιστράτης, μιας Αθηναίας που είναι αποφασισμένη να
τερματίσει τον… Πελοποννησιακό Πόλεμο! Το κάνει «στρατολογώντας» τις γυναίκες,
τόσο της Σπάρτης, όσο και των Αθηνών, των βασικών αντιπάλων σε αυτόν τον πόλεμο.
Βρίσκουν έναν έξυπνο τρόπο για να κάνουν τους άνδρες να σταματήσουν να
τσακώνονται: Δεν θα κάνουν έρωτα μέχρι να υπάρξει ειρήνη!!! Όπως ήταν
αναμενόμενο, το έργο τελειώνει με μια συνθήκη ειρήνης που συνάπτεται μεταξύ των
δύο αντιπάλων πόλεων.
Το έργο παραμένει πολύ γνωστό και αγαπητό και στην σύγχρονη εποχή.
Το κείμενο έχει γνωρίσει πολλές
εκδόσεις.
Αλλά μία είναι ιδιαίτερη:
- Το 1934, ο Πάμπλο Πικάσο εικονογράφησε το βιβλίο, για τον Ελβετό εκδότη Albert Skira. Το πρωτότυπο βιβλίο, τυπωμένο σε 1.500 αντίτυπα, είναι ιδιαίτερα περιζήτητο ακόμη και σήμερα από τους συλλέκτες - πνευματικά δικαιώματα από την The Limited Editions Club. Αυτό το σπανιότατο και πολύτιμο βιβλίο είχε 6 πρωτότυπα χαρακτικά και 34 λιθογραφημένα σχέδια τοy Πικάσο...
...αν και η σημαντικότερη εικονογράφηση της Λυσιστράτης θεωρείται του Aubrey Beardsley, το 1896, τόσο προχωρημένη, που πολλοί την τοποθετούν στα όρια της πορνογραφικής εικονογράφησης…
Η «Lysistrata» του A. Beardsley είχε
μια σειρά ερωτικών σχεδίων. Αρχικώς ήταν ιδιωτική έκδοση. Επανεκδόθηκε το 1926
στο Λονδίνο ή/και στο Παρίσι.
Σημαντικές εκδόσεις που είχαν
προηγηθεί:
- το 1516 - η α΄ σύγχρονη έκδοση
της μετάφρασης της Λυσιστράτης, εξεδόθη στην Φλωρεντία το 1516. Ήταν στα ελληνικά
(με σχόλια στα λατινικά), επιμελεία του Bernardo Giunta.
- το 1545, μέλη της ενετικής
οικογένειας Rositini (Μπαρταλομέο και Πιέτρο) μετέφρασαν την κωμωδία στα
ιταλικά.
- την Αναγέννηση, προσπάθησαν Ιταλοί
ουμανιστές, γράφοντας στον πρόλογο: «Ζητώ συγγνώμη από τους αναγνώστες εάν
βρουν κάτι προσβλητικό (…), αλλά όλα είναι τυπωμένα με την μορφή που περιείχε το
ελληνικό πρωτότυπο, χωρίς αλλαγές»…
- το 1538, στα λατινικά στην
Βενετία.
- το 1784 (εν μέρει σε πεζό) στο
Παρίσι στα γαλλικά.
- το 1795 δημοσιεύτηκε η πρώτη
πράξη της Λυσιστράτης στα γερμανικά (η πλήρης μετάφραση εμφανίστηκε το 1806).
- το 1802 πάλι στο Παρίσι στα
γαλλικά.
- το 1837 στην Οξφόρδη
- το 1845 ο συγγραφέας Yevgeny
Karnovich δημοσίευσε στον 73ο τόμο του περιοδικού «Library for
Reading» μέρος της μεταφρασμένης Λυσιστράτης (240 στίχοι) στα ρωσικά.[1]
- το 1878 στο Λονδίνο στα
αγγλικά.
- το 1841 στην Αθήνα στα νέα
ελληνικά
- το 1872, William James Hickie «The
Comedies of Aristophanes. A New and Literal Translation», τ. 2 εκδ. Bohn's Library, Λονδίνο.
- το 1875 στην Βιτόρια, στα
ισπανικά,
- το 1880 στην Βουδαπέστη στα
ουγγρικά,
- το 1896 στο Lvοv στα
πολωνικά,
- το 1897 στην Αγία Πετρούπολη
στα ρωσικά σε πεζό,
- το 1900 στην Ιαπωνία στα
ιαπωνικά,
- το 1901-1903 στο Γκαίτεμποργκ
στα σουηδικά,
- το 1908 με πρόλογο του Hugo
von Hofmannsthal,
- το 1910 στην Αθήνα στη δημοτική ελληνική,
- το 1911 στην Πράγα στα
τσεχικά,
- το 1912, έκδοση της Αθηναϊκής(*) Εταιρείας στο Λονδίνο, με άγνωστο μεταφραστή - φημολογείται ότι είναι ο Όσκαρ Ουάιλντ,
– το 1913 «Aristophanes: Lysistrata. Lustspiel in 3 Akten», γερμανική επιμ. J. J. C. Donner. Με 8 ασπρόμαυρα ιλουστρασιόν του A. Beardsley, ιδ. εκδ. Βιέννη,
- το 1924, του Benjamin B. Rogers,
- το 1925 του Jack Lindsay,
- το 1932, ο André Collot
εικονογράφησε (20 χαρακτικά) για τον εκδότη Le Vasseur et Cie,
- το 1934, του Arthur S. Way.
Σημαντικές παραστάσεις που
είχαν προηγηθεί:
- το 1611 όταν ο Τζον Φλέτσερ
έγραψε το έργο του «The Woman's Prize», ή «The Tamer Tamed», το οποίο απηχεί
την πλοκή της σεξουαλικής απεργίας της Λυσιστράτης.
- το 1902 έγινε διασκευή ως
οπερέττα από τον Paul Lincke.
- το 1910 παίχθηκε στο Little
Theatre του Adelphi στο Λονδίνο, με τη Gertrude Kingston στον ομώνυμο ρόλο.
- το 1910 ο Louis Feuillade
γύρισε την βωβή ταινία «Lysistrata, or the Strike of Kisses».
- μετά τον Α΄ Παγκόσμιο
Πόλεμο, ο Max Reinhardt διασκεύασε την Λυσιστράτη για το Γερμανικό Θέατρο / Deutsches
Theatre.
- το 1920 στο «Μεγάλο Θέατρο
του Βερολίνου» (Großes Schauspielhaus Berlin).
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική Βιβλιογραφία». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 1.6.2019.
(**) Το λήμμα αυτό, όπως όλα του ΑΡΧΕΙΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, ενημερώνεται συνεχώς.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Lasner M. S. «A Selective Checklist of the Published Work of Aubrey
Beardsley», εκδ. Thomas G. Boss Fine Books, Βοστώνη, ΗΠΑ, 1995.
- Mazin C. «Théâtre antique: Picasso illustrateur de Lysistrata, d'Aristophane»,
Actualitte.
[1] Παρά το γεγονός ότι το έργο του Αριστοφάνους ήταν γνωστό
στην Ρωσία ήδη από τον 18ο αιώνα (βλ. Trediakovsky και Sumarokov), μόλις
στις αρχές του 19ου αιώνα, ο θεατρικός συγγραφέας Alexander Shakhovskoy
εχρησιμοποίησε τα στοιχεία της Λυσιστράτης στο έργο του.
Το έργο εκδόθηκε στην Αγία Πετρούπολη το 1909 σε λιθογραφημένη έκδοση σε μετάφραση A. I. Dolinova. Ήταν αντίγραφο σκηνοθέτη, που προοριζόταν για σκηνοθεσία. Γράφτηκε «σε χαλαρά ιαμβικά μέτρα και σε ορισμένα σημεία σε μισή πρόζα, μισή στίχο». Το 1914, ο Ντμίτρι Σεστάκοφ, ιστορικός του Καζάν, παρουσίασε μετάφραση της Λυσιστράτης, με ιαμβικό πεντάμετρο στους διαλόγους. Το 1923 έγινε η μετάφραση της «Λυσιστράτης» από τον κριτικό λογοτεχνίας Adrian Piotrovsky – βλ. V. Yarkho και Γ. Λεκάκης "Κωνσταντινούπολη και Αγία Πετρούπολη".
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook