Των Γιώργου Λεκάκη, Ρόζεν Πετρώφ
Είναι το υψηλότερο αρχαίο μνημείο στην έκταση της Βουλγαρίας:
Είναι ο «στύλος του Λεσιχέρι»[1]. Έχει ύψος 14 μ. (για την ακρίβεια 13,80 μ.), σαν να προσπαθεί να τρυπήσει τον ουρανό… Υψώνεται στα πανέμορφα χωράφια γύρω από το χωριό Λεσιχέρι της Παυλικένης[2] της αρχαίας Δακίας Θράκης, νυν βόρειας Βουλγαρίας...
Είναι κτισμένο από 15 πέτρινους ογκόλιθους. Αποκαλείται επίσης από τους εντοπίους Dekili tash[3] και με τους αιώνες απέκτησε μια μυστικιστική φήμη, ως κάτι που λάτρευαν οι άνθρωποι.
Αμέσως πριν και μετά την
Απελευθέρωση, αυτός είναι ο αρχαιολογικός χώρος στην Βουλγαρία τραβηξε τα
περισσότερα βλέμματα αλλοδαπών «περιηγητών». Έγινε επίσης γνωστό στην Ευρώπη,
χάρις στον Αυστροούγγρο εβραίο[4] καλλιτέχνη
Felix Philip Emanuel Kanitz (1829 – 1904)[5], ο
οποίος το ζωγράφισε ήδη από το 1871. Τα σχέδιά του είναι πολύ σημαντικά ντοκουμέντα,
σε αυτό που τώρα βλέπουμε ως λείψανο αρχαίων θρακικών χρόνων.
Αρχικώς είπαν πως είναι μια στήλη, μέρος ενός μαυσωλείου ενός Ρωμαίου ευγενή ή μέρος μιας αψίδας θριάμβου, που εκτίσθη από τον αυτοκράτορα Τραϊανό, για να τιμήσει την νίκη του επί των Δακών Θρακών. Οι σπουδαίοι Τσέχο-Βούλγαροι αρχαιολόγοι, αδερφοί Shkorpil[6] το επισκέφτηκαν.
Οι περισσότερες απόψεις λένε είναι ότι ήταν μέρος ενός τεράστιου ρωμαϊκού
οικογενειακού μαυσωλείου ενός αρχιερέα από την Νικόπολη του Αίμου[7], η οποία
ευρίσκεται 14 χλμ. από τον οβελίσκο. Επιγραφή που βρέθηκε
κοντά, γράφει: «Κουίντος Ιούλιος, ταύρος και ιερέας της Ρώμης, που στην
ζωή του και με καλή λογική έστησε προς τιμήν του εαυτού του, του πατέρα του και
της μητέρας του».
Αλλά το 1961 εκυκλοφόρησε το υπερενδιαφέρον βιβλίο «Ένας ναός του Θρακός ιππέως θεού, κοντά στο χωριό Λεσιχέρι» του Τ. Γερασίμωφ, που τοποθετεί τον στύλο σε άλλο θρακικό πλαίσιο. Ο Θρακιώτης ιππέας θεός υπάρχει και στον πίνακα του Kanitz.
Ως εκ θαύματος, ο θρακικός «οβελίσκος»
δεν έχει χαλαστεί από λαθροκυνηγούς θησαυρών, οι οποίοι έχουν σκάψει τόσο πολύ
γύρω του και κάτω από αυτόν, πιθανότατα και ένα μετρό από κάτω του!
Το θρακικό μνημείο
διατηρείται χάρις σε αρκετούς αρχαιολόγους, όπως ο δρ. Ivan Tsarov και ο Kalin
Chakarov, καθώς και εντόπιους εθελοντές, που προσπαθούν να το σώσουν. Αξίζει
δεν να σημειωθεί πως κάποτε υπήρχαν δυο παρόμοιοι οβελίσκοι-πυλώνες στο σημείο… Ο ένας
δεν είναι πια εκεί…
Τα τελευταία χρόνια και οι
τοπικές δημοτικές Αρχές προσπαθούν να κάνουν κάτι για το θρακικό μνημείο.
Για παράδειγμα, ένας πίνακας πληροφοριών έχει τοποθετηθεί στον μικρό δρόμο που περνά από δίπλα του.
Υπήρχε ο
κίνδυνος το θρακικό μνημείο να… κατεδαφιστεί, καθώς καθάριζαν τα χωράφια για αγροτικούς
σκοπούς, αλλά κάτι έκανε τους Βούλγαρους αγρότες να σέβονται αυτό το… «σκαλί
προς τον παράδεισο», όπως λένε!
Έτσι, αυτός, ο «πυλώνας Lesicher», συνεχίζει να μένει έξω για περισσότερα από 2.000 χρόνια, για να μας θυμίζει την ιστορία των εδαφών της Θράκης. Τουλάχιστον σε εμάς. Για να το επισκεφτεί όμως κάποιος ξένος τουρίστας θα πρέπει πρώτα κάποιος να του παράσχει ένα… τανκ, για να φτάσει στο μέρος. Υπερβάλλω λίγο, αλλά είναι λυπηρό το πώς δεν κάνουμε τίποτε με τα θαύματα με τα οποία ζούμε δίπλα-διπλα…
ΠΗΓΗ: Ρ. Πετρόφ - Οι φωτογραφίες είναι από την σελίδα στο Facebook Lesicheri Pillar, φοιτητών από το Πανεπιστήμιο Ruse "Angel Kanchev". Bulgaria - Thracian Treasures, Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις», ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 27.2.2023.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Ένας παγετώνας στον 65ο παράλληλο(*) στην
Ανταρκτική φέρει το όνομα του βουλγαρικού οικισμού Lesicheri / Lesicherski! Είναι
μήκους 7 χλμ. και πλάτους 3 χλμ. στην ακτή Όσκαρ ΙΙ στην Γκράχαμ, δυτικά του
Μινζουχάρ και ΒΑ του παγετώνα Έρντεν. Αποστραγγίζει τις
νοτιοανατολικές πλαγιές του Απαγορευμένου Οροπεδίου και ρέει
νοτιοανατολικά για να ενωθεί με τον παγετώνα Γιορούμ δυτικά του Ιορδάνωφ Νουνατακ.
(*) 65°09′10″S 62°19′50″W.
[2] Pavlikyan / Bavlikyan / Pavlikeni: Αρχαίο θρακικό κέντρο
κεραμικής και αγγειοπλαστικής. Πολλά τα αρχαία κατάλοιπα: Ίχνη προϊστορικού
ανθρώπου, κεραμικό κέντρο (1ος - 3ος αιώνας μ.Χ. - 5 χλμ.
βορειοδυτικά της πόλης), γύψινες οροφές δωματίων πλούσια διακοσμημένες με
πολύχρωμα φυτικά στολίδια, πήλινα αγγεία, λυχνάρια, χάλκινες διακοσμήσεις, κοσμήματα,
περισσότερα από 3.700 ασημένια νομίσματα (κυρίως ρωμαϊκών χρόνων), αναθηματικά
πλακίδια, γεωργικά εργαλεία, κ.ά. Το σύγχρονο όνομά του προέρχεται από τους παυλικιανούς,
μια χριστιανική αίρεση που εγκαταστάθηκε στην Θράκη από τον Λέοντα Ίσαυρο – βλ.
διάσημο ιστορικό Milcho Yovkov, ερευνητή του παυλικιανισμού. Αντιστοίχως
υπάρχουν και χωριά στην σημερινή Ελλάδα με σχετικό όνομα. Η σύγχρονη πόλη
εμφανίστηκε τον 13ο - 14ο αιώνα. Το χωριό ονομαζόταν Μαρινόπολις.
[3] Ή Markov Kamak ή Pobititite kamani ή απλώς Pillar. Αλλά Ντικιλί Τας σημαίνει «πελεκημένη πέτρα» στα τουρκικά. Έτσι
ονόμαζαν λαϊκά οι άνθρωποι κάθε αρχαίο πέτρινο μνημείο που εύρισκαν, φτιαγμένο
από ογκολίθους, που δεν μπορούσαν να εξηγήσουν την ύπαρξη και την κατασκευή του.
Υπήρχαν πολλά μέρη με αυτό το όνομα σε όλην την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Στην
Καβάλα, στην Βάρνα, στη Νίκαια, κ.α.
[4] αργότερα ασπάστηκε τον χριστιανισμό.
[5] Ήταν επίσης φυσιοδίφης, γεωγράφος, εθνογράφος,
αρχαιολόγος, ζωγράφος, συγγραφέας ταξιδιωτών έργων, περιηγητής… Εγεννήθη στην
Πέστη από πλούσια εβραϊκή οικογένεια. Φοίτησε στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης το
1846, σε ηλικία 17 ετών. Εταξείδεψε πολύ μετά το 1850 (Γερμανία, Γαλλία, Βέλγιο,
Ιταλία, Δαλματία, Βαλκάνια - Ερζεγοβίνη, Βοσνία, Μαυροβούνιο, Σερβία, Βουλγαρία).
Μελέτησε τους νότιους σλάβους. Ο Κάνιτζ θεωρείται ένας από τους πρώτους εθνογράφους
των νοτίων σλάβων. Μεταξύ 1870 - 1874 ήταν ο πρώτος φύλακας του Ανθρωπολογικού Μουσείου
Βιέννης. Μέλος της Σερβικής Ακαδημίας
Επιστημών και Τεχνών.
Ειδικώς ο Herman Shkorpil
ήταν τακτικό μέλος του Ρωσικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στην Κωνσταντινούπολη,
του Βουλγαρικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου, αντεπιστέλλον μέλος του Γερμανικού
Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο Βερολίνο, του Αυστριακού Αρχαιολογικού
Ινστιτούτου στην Βιέννη, της Εταιρείας Φυσικών Ερευνών στην Πετρούπολη και επί
τιμή μέλος του μουσείου στο Visoko Mito!
Ετάφη κοντά στα ερείπια
της παλαιοχριστιανικής βασιλικής που ανέσκαψε στην περιοχή Janavara /
Zverilnika κοντά στο Ασπαρούχοβο της Βάρνας.
[6] Karel και Hermann Škorpil. Επιμελητές του
Αρχαιολογικού Μουσείου της Οδυσσού / Βάρνας. Το χωριό Shkorpilovtsi / Σκορπιλόβτσι,
στην περιοχή της Βάρνας, στον θρακικό Πόντο της Μοισίας, επήρε το όνομά τους! Η
πατρίδα τους, Vysoké Mýto, είναι αδελφοποιημένη πόλη με την Βάρνα. Vysoké Mýto ανήκε
τότε στο Hohenmauth της Αυστροουγγαρίας - τώρα είναι μέρος της περιφέρειας Ústí
nad Orlicí, της Pardubice της Τσεχίας.
[7] Nicopolis ad Haemum (Κλ.
Πτολεμαίος) > Νικόπολις προς Ίστρον > Nicopolis ad Istrum > Νικιούπ, Nikyup.
Εκτός από τον γνωστό ναό της
Κυβέλης, στην πόλη το 2018, ευρέθησαν από αρχαιολόγους ένας βωμός αφιερωμένος
στην θεά Τύχη των Ελλήνων (ιδία αγαπητή στους Θράκες), σε μια μικρή πλατεία στην
νοτιοδυτική γωνία της Αγοράς, με επιγραφή στα αρχαία ελληνικά, με τροποποιημένο
επίγραμμα του Δημοσθένους! – ΠΗΓΗ: I. Dikov «ALTAR OF DESTINY GODDESS TYCHE
WITH DEMOSTHENES EPIGRAM INSCRIPTION FOUND IN ANCIENT ROMAN CITY NICOPOLIS AD
ISTRUM IN BULGARIA», Archaeology in Bulgaria, 15.9.2018.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook