Του Γιώργου Λεκάκη
Ο Λυκαβηττός είναι ένας ασβεστολιθικός
πυραμιδοειδής λόφος ύψους μόλις 277 μ. στον 37ο παράλληλο[1], η νότια
απόληξις των Λυκοβουνίων…
Κάποτε θα ήταν καταφύγιο των
λύκων, επειδή πολλοί λύκοι ζούσαν στον Αγχεσμό… [«λυκοβατίας δρυμός» - βλ. Ησύχιος
ο Αλεξανδρινός].
Η ετυμολογία υποδηλώνει
πελασγική, προμυκηναϊκή, άρα πρωτοελληνική καταγωγή (lucabetu = μαστοειδής κωνοειδής λόφος).
Αλλά δεν ήταν πάντα εκεί…
Η θεά Αθηνά ήταν αυτή που έκοψε
έναν βράχο - τμήμα του όρους Βρυλικού[2]
(Πεντελικού) από την προ Πάρνηθος πλευράς του, από την χερσόνησο της Παλλήνης Αττικής,
τον σήκωσε και τον μετέφερε «στα χέρια της», με σκοπό την κατασκευή οχυρώματος
- ακροπόλεως, για την πόλη της, και ναού της, όσο πιο κοντά στον ουρανό γίνεται…
Αλλά της έπεσε από τα χέρια,
έπειτα από μια κακή είδηση που άκουσε, ότι οι κόρες του βασιλιά της Ακταίας[3], Κέκροπος
(Έρση, Πάνδροσος, Άγλαυρος) αθέτησαν τον ιερό όρκο τους και άνοιξαν το κουτί που
είχε μέσα τον Εριχθόνιο[4]… Την
είδηση έφερε ένα κρώγμα κορώνης / κορακιού (έκτοτε τα κοράκια έγιναν μαύρα και
άγγελοι κακών ειδήσεων)… Και η θεά ετρόμαξε και της έπεσε ο βράχος από τα χέρια
στην θέση που είναι σήμερα… (Κατ’ άλλους, η θεά θύμωσε με τις Κεκρωπίδες, και
εγκατέλειψε τον βράχο και το εγχείρημα)…
Αργότερα, στην κορυφή του
ιδρύθη μικρός ναός αφιερωμένος στον Δία[5] και ένα
ιερό αφιερωμένο στον Λύκο[6], υιό του
Πανδίωνος[7] – στην θέση
τους εκτίσθησαν χιλιάδες χρόνια μετά οι χριστιανικοί ναοί Προφήτ’ Ηλία (μετετράπη
σε αγίου Γεωργίου) και των αγίων Ισιδώρων (λαϊκά άγιος Σιδερέας)…
Κατά την γεωλογία, ο λόφος
σχηματίσθηκε στην Κρητιδική περίοδο, δηλ. πριν από 145.000.000 – 66.000.000 χρόνια…
Αλλά στα ελληνικά λυκάβας
σημαίνει «έτος». Στην νότια Γερμανία και στην Ελβετία, υπάρχουν βουνά με το
όνομα «Jahresberg»[8], στην
κορυφή των οποίων, η εμφάνιση του ήλιου, υποδηλώνει την αρχή της άνοιξης - και
επομένως του έτους, στο παλαιό Ιουλιανό Ημερολόγιο. Και ο Λυκαβηττός, λοιπόν,
ήταν δείκτης λυκάβαντος, ιδωμένος από ένα συγκεκριμένο σημείο, άρα ένα αρχαίο ημερολόγιο
- αστροπαρατηρητήριο… που έγινε με θεία παρέμβαση, κατασκευή, τεχνογνωσία και
προσφορά. Με αυτήν την χρήση ημερολογίου-ωρολογίου συμφωνεί και μια ετυμολογία
του λόφου: Λυκαβητός = «εις ην πρώτη βαίνει η λύκη», δηλ. το λυκόφως[9]… Ούτως ή
άλλως κατά τον Θεόφραστο, ο λόφος αυτός ήταν ο καταλληλότερος της Αττικής για
μετεωρολογικό παρατηρητήριο…
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Ελληνική Μυθολογία». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις» (απόσπ.). ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 4.4.2010.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
- Deroy L. και Mulon M. «Dictionnaire des noms de lieux», εκδ. Le Robert, 1994.
[1] 37°58′40″N 23°44′30″E.
[2] Βρυλικό όρος > Βρυλήσσια. Οι κάτοικοί του, Βρύληδες > Μπρύληδες, κλπ.
[3] Ακταία (από τον πρώτο βασιλιά Ακταίο) > Ακτική,
Αττική. Η χώρα ονομάσθηκε εξ αυτού Κεκρωπία. Την διαίρεσε σε 12 αυτόνομους νομούς
/ δήμους και 4 φυλες (Κεκρωπείς, Αυτόχθονες, Ακταίοι και Παράλιοι). Ο διφυής Κέκρωψ
εδίδαξε στους κατοίκους Αττικής τον γάμο, την γραφή, τη ανάγνωση, τις τέχνες, τη
ναυπηγική, και τις τελετές ταφής. Ίδρυσε τον Άρειο Πάγο, την λατρεία του Υπάτου
Διός και της Πολιάδος Αθηνάς. Καθιέρωσε νέες μορφές προσφορών στους θεούς: Να
μη θυσιάζουν ζωντανά ζώα, αλλά να προσφέρουν γλυκίσματα (πελάνους), που είχαν
μορφή κέρατος βοδιού / ταύρου (ημισελήνου, μηνίσκου).
Έκανε την πόλη του τόσο
όμορφη, που επί των ημερών του φιλονίκησαν η Αθηνά κι ο Ποσειδών για το ποιος
θα γίνει πολιούχος.
Ο τάφος του, το Κεκρόπιο,
ήταν εκεί όπου αργότερα εκτίσθη το Ερέχθειο.
[4] Οι Κεκρωπίδες έλαβαν βρέφος τον μελλοντικό βασιλιά
των Αθηνών, Εριχθόνιο, για να το μεγαλώσουν. Με τον όρο να μην ανοίξουν την
ιερά κίστη. Άλλα την άνοιξαν. Τότε ίδαν το βρέφος ανάμεσα σε φίδια! Από τον
τρόμο τους έπεσαν από τον λόφο (της μετέπειτα Ακρόπολης) και αυτοκτόνησαν… Η μία
από τις κόρες πέτρωσε - μεταμορφώθηκε σε πέτρα! – βλ. Απολλοδώρου Βιβλιοθήκη (3.14.2),
Παυσανίας «Ελλάδος Περιήγησις» (1.2.5).
[5] Βλ. Παυσανίας (Αττ. Α. 32).
[6] Ο Λύκος ηγεμων της Διακρίας Αττικής (μετέπειτα Μαραθών)
ονομάτισε το Λύκειον, αλλά εκδιώχθη από τον αδελφό του, Αιγέα και κατέφυγε στην
Μεσσηνία, όπου ανανέωσε τα «Μυστήρια της Ανδανίας». Και μετά στην Μικρά Ασία,
κοντά στον Σαρπηδόνα, όπου αποίκησε και ονομάτισε την Λυκία χώρα.
[7] Υιού του Κέκροπος και της Μητιαδούσης. Αλλά το σόι της
μητρός του, οι Μητιονίδες, τον εκδίωξαν από τον θρόνο. Και κατέφυγε στα Μέγαρα,
όπου νυμφεύθη την Πυλία, του βασιλέα, Πύλαντα, τον οποίο και διαδέχθηκε. Άλλα τέκνα
του Πανδίονα ο Νίσος, ο Πάλλας και ο Αιγέας (ο πατέρας του ήρωα Θησέα) - οι Πανδιονίδες,
οι οποίοι επανακατέλαβαν την εξουσία των Αθηνών. Το ηρώον και ο τάφος του υπήρχαν
στα Μέγαρα.
[8] Jahr = έτος, γερμ.
[9] Βλ. Εγκυκλοπαίδεια «Δομή», εκδ. Δομή, τ. 19, 2004.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook