Βρέθηκαν αρχαία σε έργα της ΔΕΗ στα νεολιθικά Μάταλα της Φαιστού! - του Γ. Λεκάκη

Βρέθηκαν αρχαία

σε έργα της ΔΕΗ

στα νεολιθικά Μάταλα

της Φαιστού!

Του Γιώργου Λεκάκη

«Προσωρινή διακοπή των έργων υπογειοποίησης του δικτύου της ΔΕΗ προέκυψε στα Μάταλα(*) Δήμου Φαιστού, εξ αιτίας αρχαίων ευρημάτων κατά την διάρκεια των εσκαφών.

Σύμφωνα με πληροφορίες, επειδή η έναρξη της νέας τουριστικής σεζόν πλησιάζει και καθώς θα χρειαστεί επί πλέον χρόνος για να ολοκληρωθούν οι ανασκαφές από την αρχαιολογία, η ΔΕΗ θα σκεπάσει προσωρινά τα χαντάκια και θα επανέλθει αργότερα αφού πάρει το πράσινο φως από την αρμόδια υπηρεσία.

Κατά την διάρκεια των εκσκαφών βρέθηκαν σε διαφορετικά σημεία, κτίσματα, πολλά βότσαλα, ένα πιθάρι κ.ά. ευρήματα την σπουδαιότητα των οποίων θα εξετάσει η αρχαιολογία ώστε να δώσει στη συνέχεια το ok για την συνέχιση ή όχι των εργασιών.

Επαγγελματίες και κάτοικοι του οικισμού αγωνιούν από την εξέλιξη αυτή καθώς φοβούνται μήπως ξεκινήσει η τουριστική περίοδος και τα Μάταλα να είναι ακόμα ένα εργοτάξιο.

Προέχει λοιπόν η σύντομη ολοκλήρωση των έργων ώστε ο διάσημος αυτός τουριστικός οικισμός της νότιας Κρήτης, να υποδεχτεί χωρίς κανένα πρόβλημα την νέα τουριστική σεζόν».

(*) Τα Μάταλα[1] έχουν κατοίκηση από την Νεολιθική Εποχή.

Εδώ προσγειώθηκε ο λευκός ταύρος Ζευς, αφού πέταξε από την Φοινίκη, της Μέσης Ανατολής(***) έχοντας στην πλάτη του την Αργείτισσα πριγκήπισσα Ευρώπη, την οποία είχε απαγάγει. Και εδώ μεταμορφώθηκε και πάλι, σε αετό αυτήν την φορά, και μετέφερε την Ευρώπη ​​στην Γόρτυνα…

Εδώ εναυάγησαν τα πλοία του Μενελάου[2], της Σπάρτης. όταν επέστρεφε από την Τροία. Ίσως εδώ ήταν το ακρωτήριον Νύσος (μεταξύ των όρμων Κομμού - Ματάλων) - βλ. Γ. Λεκάκη "Αρχαία και σύγχρονα ναυάγια των ελληνικών θαλασσών".

Ήταν επίνειον της Φαιστού (κατά την μινωική εποχή). Το 220 π.Χ. κατελήφθησαν από τους Γορτυνίους και έτσι κατά την ρωμαϊκή περίοδο Μάταλα έγιναν το λιμάνι της Γόρτυνος[3].

Η Μάταλος απείχε 40 στάδια από την Φαιστό και 130 από την Γόρτυνα.[4]

Στην ακτή υπάρχουν τεχνητές σπηλιές / σπηλαιώδεις χώροι, που δημιουργήθηκαν κατά την Νεολιθική Εποχή και είναι λαξευμένοι στον μαλακό, πορώδη βράχο του κόλπου, αλλά και υποβρύχια σπήλαια. Επισήμως λέγεται ότι ήσαν τάφοι. Μερικοί όμως έχουν δωμάτια, κλίμακες, παράθυρα και προστώα. Άρα μάλλον κάποτε χρησιμοποιήθηκαν ως κατοικίες, δεδομένου του όγκου τους. Οι δε κλίνες ομοιάζουν με τους τάφους των Ετρούσκων, αποδεικνύοντας για άλλη μια φορά την ελληνική καταγωγή και επιρροή των Ετρούσκων. Ένα από τα σπήλαια ονομάζεται «Brutospeliana», γιατί, σύμφωνα με την παράδοση, εσύχναζε ο Ρωμαίος στρατηγός Βρούτος.

Αναφέρεται ο ναός της Παναγίας, στην είσοδο του οποίου υπάρχει η επιγραφή «Πλύνετε την κεφαλήν και καθαρίσατε τους πόδας και έπειτα εισέλθητε εις τον ιερόν τούτον οίκον».[5]

Σώζονται ελάχιστα ίχνη του αρχαίου οικισμού και κυρίως βυθισμένα στην θάλασσα[6]. Είναι φανερό πως το έδαφος υπέστη κάποια καθίζηση από σεισμούς.

Δυτικά από τον οικισμό, επάνω στο ύψωμα, διακρίνονται ίχνη φρουριακού τείχους. Στην κορυφή του σώζεται κτήριο φρυκτωρίας – η περιοχή-επαρχία λέγεται γενικά «Πυργιώτισσα». Ο χώρος είναι γεμάτος όστρακα, απόδειξη αρχαίου οικισμού. Νοτιανατολικά του σημερινού οικισμού βρέθηκαν κίονες αρχαίου ναού. Στην παραλία ευρέθη επίσης μεγάλη μαρμάρινη λάρνακα[7].

ΠΗΓΗ: «Δια-sos-τε τη Μεσαρά», 12.3.2023. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 13.3.2023.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

        - Αποσκίτης Μ. «Κρήτη και Όμηρος», «Κρητ. Χρον.» ΙΔ,158.

        - Πολύβιος, 2, IV, 55.

        - Κλ. Πτολεμαίος «Γεωγρ.» 3.17.4.

        - Σταδιασμός Μεγάλης Θαλάσσης / Stadiasmus Maris Magni.

        - Στράβων «Γεωγρ.».

        - Σπανάκης Β. «Κρήτη».

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Ματάλη, Ματαλία, Μάταλος, Μάταλο < Μέταλλο ή Μέταλλον (μεταλλουργία;): Στον 34^ο παράλληλο - 34°59′41″N 24°44′57″E. Το περίεργο είναι πως το ίδιο τοπωνύμιο (Μάταλα) συναντάμε στην Αγκόλα(**) και την Φινλανδία…

[2] «Η λισσή αιπεία τε εις άλα πέτρη», Ομ. Οδ. γ,293.

[3] Η Γόρτυς Κρήτης ήταν διλίμενος. Το άλλο λιμάνι της ήταν ο Λεβήν – νυν Λέντας – βλ. Στρ.

[4] 80 στάδια από τα Μάταλα και 50 από τον Λεβήνα έκειτο η Λισαία, Λασαία, Λισία < Άλας > Άλασσα > Θάλασσα > Lasaea, Lasaia Lasea Lisia, Halas – νυν Καλοί Λιμένες έναντι νήσου Τράφου. Επίσης στον 34^ο παράλληλο - 34°56′26″N 24°48′40″E, όπως και η Άλασσα Κύπρου - 34°45′51″N 32°55′39″E! – βλ. Peutinger Table, 16 M.P Stadiasmus Maris Magni, Στράβων.

«Από Ματάλης (Μάταλα) εις Σουλιαν στάδιοι ξε' (65), ακρωτήριόν εστι καλόν ανέχον προς μεσημβρίαν λιμήν εστι καλόν ύδωρ έχει – βλ. Stadiasmus. - Σουλία / Σουλήν / Σωλήν / Σούληνα / Σουλήνα, λιμάνι της αρχαίας Συβρίτου, όπου ανθούσε η λατρεία της Αρτέμιδος – νυν χωριό... Αγία Γαλήνη Ρεθύμνης!

[5] «La Madonna di Matala» στα βενετικά έγγραφα. Ο ναός ευρίσκεται στην δυτική άκρη του οικισμού. Είναι κι αυτή λαξευτή μέσα στον βράχο, έχει δυό άγιες τράπεζες μαρμάρινες, με σκαλισμένα χριστιανικά σύμβολα και κιονόκρανα παλαιότερου ναού της α' βυζαντινής περιόδου. Υπάρχει επίσης μια παμπάλαια εικόνα της Παναγίας με το θείο βρέφος και άλλη Κοίμηση της Θεοτόκου με τον Χριστό, που κρατεί στα χέρια του την ψυχή της Παναγίας.

Το δε έθιμον να εισέρχεται κανείς ακάλυπτος και ανυπόδητος στον ναό του είναι αρχαιότατο, γνωστό και στην αρχαία Ελλάδα. Ο νεοπλατωνικός Ιάμβλιχος αναφέρει: «Θύειν χρει ανυπόδητος και ανυπόδητος θύε και προοκύνει».

Και στην αρχαία Τάρρα - νυν δυστυχώς Αγία Ρουμέλη Σφακίων - υπήρχε ναός της Αφροδίτης ή της Αρτέμιδος, στον οποίο υπήρχε παρόμοια επιγραφή («Munda pedem, vela caput, et intra») – βλ. Μπουοντελμόντι "Descriptio irtsule Crete etc. edition critique par M. Van Spitael", Ηράκλειο, 1981.

Το έθιμο «πέρασε» στην Π. Διαθήκη («Έξ.» 3,5), την Παλαιστίνη(***) [θρησκεία Bahai, Χάϊφα – περιοχή με αρχαιοτάτη κρητική κατοίκηση των Φιλισταίων Κρητών], τον μουσουλμανισμό, τις ανατολικές θρησκείες [ναoί Hindu του Shiva], την Αφρική [Mombasa Κένυας(**)], κλπ.

[6] Όπως και στην Ελούντα.

[7] Οι κάτοικοι λένε πως υπήρχε παλαιότερα και το καπάκι της, με ανάγλυφες παραστάσεις, αλλά, πριν από χρόνια, με μιά πλημμύρα, το πήρε το νερό…

αρχαια εργα ΔΕΗ Ματαλα Φαιστου Δημος Φαιστος αρχαιο ευρημα ανασκαφες αρχαιολογια, κτισμα βοτσαλο, πιθαρι ευρημα οικισμος νοτια Κρητη τουρισμος κατοικηση Νεολιθικη Εποχη προσγειωση λευκος ταυρος Ζευς, διας πτηση Φοινικη, Αργειτισσα πριγκηπισσα Ευρωπη, απαγωγη μεταμορφωση αετος Γορτυνα μεση ανατολη αργος πριγκηποπουλα ναυαγιο πλοιο Μενελεος βασιλιας σπαρτη Τροια ακρωτηριον ακρωτηριο ακρωτηρι Νυσος νυσσος ορμος Κομμος κομος Ματαλων επινειον επινειο μινωικη εποχη 220 πΧ Γορτυνιοι ρωμαικη περιοδος λιμανι Γορτυνος λιμην 3ος αιωνας Ματαλος τεχνητη σπηλια / σπηλαιωδης χωρος λαξευμα μαλακος, πορωδης βραχος κολπος υποβρυχιο σπηλαιο ταφος δωματιο, κλιμακα, σκαλα παραθυρο προστωο κατοικια κλινη ταφοι Ετρουσκων, ελληνικη καταγωγη επιρροη Ετρουσκοι σπηλαια Brutospeliana Brutos speliana παραδοση, Ρωμαιος στρατηγος Βρουτος ναος της Παναγιας, επιγραφη Πλυνετε την κεφαλην και καθαρισατε τους ποδας και επειτα εισελθητε εις τον ιερον τουτον οικον Πλυσιμο κεφαλη καθαρισμος ποδια ποδι ιερος οικος βυθισμενα θαλασσα καθιζηση σεισμος φρουριο τειχος φρυκτωρια επαρχια Πυργιωτισσα οστρακο κιονας μαρμαρινη λαρνακα Μεσαρα Αποσκιτης Κρητης ομηρος πολυβιος, κλαυδιος Πτολεμαιος Σταδιασμος Μεγαλης Θαλασσης / Stadiasmus Maris Magni Στραβων Σπανακης Ματαλη, Ματαλια, Ματαλος < Μεταλλο ή Μεταλλον < Ματαλο μεταλλοτεχνια 34ος παραλληλος τοπωνυμιο Αγκολα Ανγκολα Φινλανδια λισση αιπεια αλα πετρη Οδυσσεια Γορτυς διλιμενος Λεβην Λεντας Λεβηνας Λισαια, Λασαια, Λισια < αλας > αλασσα > Θαλασσα > Lasaea, Lasaia Lasea Lisia, Halas χαλας Καλοι Λιμενες ηρακλειου νησος νησακι νηιδιο μικρονησι Τραφος χαρτης Peutinger Table, Σουλια καλο υδωρ Σουλη / Σωλην / Σουληνα / Σουληνα, Συβριτος λατρεια Αρτεμη αρτεμις χωριο Αγια Γαληνη μαντονα Madonna di Matala βενετικα εγγραφα βενετια ενετια ενετικα λαξευτος αγια τραπεζα μαρμαρο σκαλισμενο χριστιανικο συμβολο κιονοκραναο βυζαντινη περιοδος βυζαντιο εικονα Παναγια θειο βρεφος Κοιμηση της Θεοτοκου θεοτοκος Χριστος ψυχη εθιμο ακαλυπτος ανυποδητος αρχαιοτατο, Ελλαδα νεοπλατωνικος Ιαμβλιχος Θυειν χρει ανυποδητος θυε και προσκυνει προσκυνημα προσκυνηση Ταρρα ταρρας ταρας ταρα Αγια Ρουμελη Σφακιων σφακια χανιων χανια Αφροδιτη Αρτεμιδος, επιγραφες Μπουοντελμοντι Παλαια Διαθηκη εξοδοςο Παλαιστινη μπαχαι Bahai, Χαιφα κρητικη μουσουλμανισμος, ανατολικες θρησκειες, Αφρικη χιντου Hindu σιβα Shiva μομπασα Mombasa Κενυα Ελουντα ελους καπακι σαρκοφάγος αναγλυφη παρασταση, πλημμυρα, Ρεθυμνης Ρεθυμνου Ρεθυμνο Φιλισταιοι Κρητες συβρις

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ