Στο Σπήλαιο Πετραλώνων ανακαλύφθηκε η αρχαιότερη αλεπού της Ευρώπης! - του Γ. Λεκάκη

Στο Σπήλαιο Πετραλώνων

ανακαλύφθηκε η αρχαιότερη

αλεπού της Ευρώπης!

Του Γιώργου Λεκάκη

Η αλώπηξ[1] > αλεπού είναι γένος θηλαστικών, που ανήκει στην οικογένεια των Κυνίδων / Caninae(*).

Ετυμολογείται:

        - παρά το αλώ (= πλανώ) + ωψ (ώπός = οφθαλμός) ή και το παίζω = η εν τη πλάνη παίζουσα).

        - κατ’ άλλους < ἀλφός (υπόλευκος[2]) > ἀλωφώς, ἀλωφούς.

Κατά την παράδοσή μας, το ζώο όπου ουρήσει, ποιεί τον τόπο άκαρπο, ξηραίνει την υπάρχουσα βοτάνη…

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΛΕΠΟΥ, ΕΔΩ.

Οι αλεπούδες προέρχονται, κατά πάσα πιθανότητα, από την Βόρεια Αμερική, όπου ζούσαν κατά την διάρκεια του Μειόκαινου, πριν από 9.000.000 χρόνια. Είναι απόγονοι του λεπτοκύωνα / leptocyon(*).

Δύο εξαφανισμένα είδη αλεπούς, το είδος Vulpes praeglacialis και το Vulpes hassani είναι γνωστά από τα απολιθώματά τους, που ευρέθησαν:

            - Το μεν V. praeglacialis ανακαλύφθηκε στο Σπήλαιο Πετραλώνων στην Χαλκιδική σε ηλικία κοιτασμάτων του Πρώιμου Πλειστόκαινου, κάτι που το καθιστά την πιο πρώιμη εμφάνιση αλεπούδων /  Vulpes στην Ευρώπη. Η νέα ταξινομική μελέτη της «παλαιάς συλλογής» σαρκοβόρων από το Σπήλαιο Πετραλώνων, που σχετίζεται με το γνωστό κρανίο, η οποία στεγάζεται στην Γεωλογική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης από το 1960, απεκάλυψε 11 είδη. [3]

Το δε είδος Vulpes hassani ευρέθη σε κοίτασμα Μειόκαινου - Πλειόκαινου στην βορειοδυτική Αφρική.

Ως γνωστόν, το αρχαιότερο γνωστό απολιθωμένο είδος αλεπού / Vulpes είναι το Vulpes riffautae, που χρονολογείται στο ύστερο Μειόκαινο. Ευρέθη στο Τσαντ, σε κοιτάσματα Νεογενούς, 7.000.000 χρόνων. Άρα ίσως είναι οι πρώτοι κυνόδοντες στον Παλαιό Κόσμο! Υπολογίζεται ότι ζύγιζαν 0,680 – 1,587 κιλά.

Ένα άλλο είδος αλεπούς, το Vulpes skinneri, που ευρέθη στην περιοχή απολιθωμάτων Malapa στην Νότια Αφρική, χρονολογείται στο πρώιμο Πλειστόκαινο.

Τέλος, το είδος Vulpes, είχε μια αρκετά ευρεία κατανομή στο Πλειστόκαινο: 8 είδη του ευρέθησαν στην Βόρεια Αμερική.

Στην Κόκκινη Λίστα της IUCN αναγνωρίζονται 12 σύγχρονα είδη αλεπούδων.

ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης «Παραδόσεις των λαών του κόσμου». Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.4.2018.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:

            - de Bonis L., κ.ά. "The oldest African fox (Vulpes riffautae n. sp., Canidae, Carnivora) recovered in late Miocene deposits of the Djurab desert, Chad", στο Naturwissenschaften, 94 (7), 575–580, Bibcode, 2007NW, doi:10.1007/s00114-007-0230-6, 2007.

            - Basuony Al. E, κ.ά. "Paraphyly of the widespread generalist red fox (Vulpes vulpes): introgression rather than recent divergence of the arid-adapted Rüppell's fox (Vulpes rueppellii)?», Biological Journal of the Linnean Society, 138 (4), 453–469, doi:10.1093/biolinnean/blad001, 2023.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] ἀλωπεκία = ομώνυμη ασθένεια, ψώρα > ἀλώπεκες = τα φαλακρά μέρη του κεφαλιού, φωλιά αλώπεκος,

            - αλωπεκάδης , πανούργος, αφελής.

            - ἀλωπεκή (είδος δοράς εκ δέρματος αλεπούς),

            - ἀλωπεκίας = ειδος καρχαρία, σκυλόψαρο, ο εστιγματισμένος δια σημείου αλώπεκος.

            - ἀλωπεκίασις,

            - ἀλωπέκειος (εξ αλώπεκος),

            - ἀλωπεκιδεύς (= νεογνό αλώπεκος)

            - ἀλωπέκιον (υποκορ.),

            - ἀλωπεκίς = είδος κυνών, κυναλώπηξ, νόθον ζώον, μεταξύ αλώπεκος και κυνός, παραγόμενον δια διασταυρώσιως των δύο ειδών (λυκόσκυλο).Αλλά και κάλυμμα κεφαλής εκ δέρματος αλώπεκος. Και είδος αμπέλου της οποίας οι βότρυες ομοιάζουν προς ουρά αλώπεκος.

            - ἀλωπός,

            - ἀλωπεκίζω = μιμούμαι την αλώπεκα, είμαι πανούργος (ως αλώπηξ)

            - ἀλωπεκοειδής,

            - ἀλωπέκουρος, ουρά αλώπεκος, είδος χόρτου, κλπ.

        - ἀλωπεύω = ἀνιχνεύω.

Αλλά αλώπηξ και:

            - είδος χορού / ορχήσεως [βλ. S.Fr.419, Ησύχ.] - σήμερα υπάρχει χορός που λέγεται foxtrot / φοξτροτ (ειδος βαλς, που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1914).

            - είδος ιπτάμενου σκίουρου,

            - οι μυώνες της οσφυικής χώρας (αλώπεκες).

Τέλος, την αλεπού την έλεγαν και:

            - κερδώ (από το κερδαλέα = απατητική)

            - κερκώ / κέρκωπος, ως δολία, πανούργα, που απατά τους θηρευτικούς κύνες.

            - κηκάς (= λοιδορία), κηκωτική, κακούργος, πονηρά.

[2] Λευκός > λύκος, κλπ.

         [3] Βλ. επίσης: Vulpes praeglacialis (Kormos, 1932) και Vulpes praeglacialis (Kurtén and Poulianos, 1977, 1981).

            G. Baryshnikov και Ev. Tsoukala «New analysis of the Pleistocene carnivores from Petralona Cave (Macedonia, Greece) based on the Collection of the Thessaloniki Aristotle University», Geobios 43(4): 389-402, DOI:10.1016/j.geobios.2010.01.003, Ιούλ. 2010.

            Abstract: New taxonomic study of the “old collection” of Carnivora from Petralona Cave, associated to the well-known hominid skull, housed in the Geology School of the Thessaloniki Aristotle University since 1960, revealed 11 species (Canis arnensis, Lycaon lycaonoides, Vulpes praeglacialis, Ursus deningeri, U. spelaeus, U. arctos, Pliocrocuta perrieri, Pachycrocuta brevirostris, Crocuta crocuta, Panthera leo spelaea, and Felis silvestris), which are described in detail. The species composition is typical of the eastern part of the European Mediterranean and may be divided into three biostratigraphic assemblages: early Middle Pleistocene, late Middle Pleistocene and Late Pleistocene.

            Το εξαφανισμένο είδος ευρέθη επίσης στην Grotte de l’Escale και στην Vergranne Γαλλίας (Bonifay, 1983).

Σπηλαιο Πετραλωνων αρχαιοτερη αλεπου Ευρωπη αλωπηξ θηλαστικο Κυνιδες Caninae ετυμολογια αλω πλανω πλανη ωψ ωπος = οφθαλμος παιζω αλφος υπολευκος αλωφως, αλωφους παραδοση ζωο ουρος ουρα ακαρπος, βοτανη αλεπουδες Βορεια Αμερικη, Μειοκαινο, πριν 9.000.000 χρονια λεπτοκυωνας λεπτοκυων / leptocyon κυων εξαφανισμενα ειδη ειδος Vulpes praeglacialis hassani απολιθωμα Πετραλωνα Χαλκιδικη Χαλκιδικης κοιτασμα Πρωιμο Πλειστοκαινο, πρωιμη αλεπουδων / Vulpes Ευρωπης νεα ταξινομικη μελετη συλλογη σαρκοβορα κρανιο, Γεωλογικη Σχολη Αριστοτελειο Πανεπιστημιο Θεσσαλονικης Θεσσαλονικη 1960, κοιτασματα Μειοκαινο Πλειοκαινο βορειοδυτικη Αφρικη απολιθωμενο riffautae, υστερο Μειοκαινο Τσαντ, Νεογενες, 7.000.000 χρονια πρωτος κυνοδοντας Παλαιος Κοσμος skinneri, μαλαπα Malapa Νοτια Αφρικη Βορειος Κοκκινη Λιστα αλωπεκια ασθενεια, ψωρα > αλωπεκες φαλακρο κεφαλι φωλια αλωπεκος, αλωτεκαδης , πανουργος, αφελης αλωπεκη δορα δερμα αλωπεκιας = καρχαριας, σκυλοψαρο, στιγματισμενος σημειο αλωπεκιασις, στιγμα αλωπεκειος αλωπεκιδευς νεογνο αλωπεκιον αλωπεκιο υποκοριστικο αλωπεκις κυνας, κυναλωπηξ, νοθο κυνες, διασταυρωσις διασταυρωση λυκοσκυλο καλυμμα κεφαλης αμπελι αμπελος βοτρυες βοτρυς ουρα αλωπος, αλωπεκιζω = μιμουμαι αλωπεκοειδης, αλωπεκουρος, χορτο αλωπευω = ανιχνευω χορος ορχηση ησυχιος ιπταμενος σκιουρος μυωνες οσφυικη χωρα αλωπεκες κερδω κερδαλεα απατητικη απατη κερκω κερκωπος, κερκωπας δολια, πανουργα, θηρευτικος σκυλος κηκας κηκαδα λοιδορια, κηκωτικη, κακουργος, πονηρα Λευκος > λυκος, κορμος Kormos, 1932 κουρτεν Kurten πουλιανος Poulianos, 1977, 1981 τσουκαλα fox trot / φοξ τροτ βαλς, 1914 γκροττε γκοτε ντε λ εσκαλ Grotte de l’Escale βεργκαν Vergranne Γαλλια 1983

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ