Το
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
παρουσιάζει
το ρεπορτάζ του Γιώργου
Λεκάκη
ΟΙ ΑΝΙΓΡΙΔΕΣ ΝΥΜΦΕΣ
και τα
ΙΑΜΑΤΙΚΑ ΛΟΥΤΡΑ ΚΑΪΑΦΑ στην ΗΛΕΙΑ,
που γυρίστηκε στην περιοχή στις 2.4.2023
ΚΑΜΕΡΕΣ: Μουσαίος
ΜΟΝΤΑΖ: Χαράλαμπος Κατσίκας
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: M. Tsik.
ΜΟΥΣΙΚΗ: Παναγιώτης Αποστολίδης
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ: Γ. Λεκάκης
ΑΡΧΕΙΟΝ: Γ. Λεκάκης
ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ: Ό. Παπασταύρου
c+p
ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ
2023
Η Λίμνη Καϊάφα είναι λίμνη της
Ελλάδος, στον νομό Ηλείας της Πελοποννήσου, στον 37ο παράλληλο
(37°30′29.62″ N 21°36′27.73″ E).
Και η παρακείμενη λουτρόπολη
καλείται επίσης Καϊάφα. Διοικητικώς ανήκει στην Ζαχάρω, από την οποία απέχει 5
χλμ.
Η λίμνη ευρίσκεται δίπλα στην θάλασσα του Κυπαρισσιακού κόλπου και έχει ιαματικά νερά…
Καλύπτει επιφάνεια 1.500
στρεμμάτων.
Έχει έκταση 1,5 τετρ. χλμ. (1.700 στρ.), μήκος 3 χλμ., πλάτος 0,88 χλμ. και μέσο βάθος 2 μ. (μέγιστο βάθος τα 5 μ.).
Η λιμνοθάλασσα έχει υφάλμυρα νερά, καρστικής προελεύσεως. Δημιουργήθηκε από τις φερτές ύλες του ποταμού Αλφειού. Από τα ανατολικά ρέει και το ρέμα Μαυροποτάμι που χύνεται στην λιμνοθάλασσα.
Τα νερά του σπηλαίου των
Ανιγριδων Νυμφών ονομάσθηκαν έτσι από τις Νύμφες που κατοικούσαν στον ποταμό
Άνιγρο και θεράπευαν δερματοπάθειες!
Τα νερά αυτού του ποταμού
έχουν βαρειά και δυσάρεστη οσμή και σ’ αυτό οφείλει το όνομά του: Ανιγρός =
ακάθαρτος, δυσώδης.
Η δυσοσμία του προκλήθηκε από
τον Μελάμποδα, όταν πέταξε στο ποτάμι τα αντικείμενα που είχε χρησιμοποιήσει
για τον καθαρμό των θυγατέρων του Προίτου.
Άλλοι λένε από τον Κένταυρο
Πολύνωρα, που είχε καταφύγει στο ποτάμι για να ξεπλύνει την πληγή του από το
βέλος του Ηρακλή. Ή ότι
«Βαθύ και πολύ πλατύ ποτάμι,
που μοιάζει με λίμνη» τον αναφέρει ο Στράβων. «Ο τόπος είναι αμμώδης και από 20
στάδια απόσταση βγάζει μια βαρειά οσμή, που κάνει τα ψάρια να μην τρώγονται (…)
Το λουτρό εδώ θεραπεύει την λέπρα, την ελεφαντίαση και τις λειχήνες».
Τα νερά του σπηλαίου έχουν
θερμοκρασία 34,6-35,6οC.
Είναι υδροχλωριονατριούχα,
πλούσια σε ελεύθερο υδρόθειο. Ενδείκνυνται για θεραπεία δερματοπαθειών,
αρθρίτιδων, και για γυναικολογικές παθήσεις, κ.ά.
Σίγουρα και οι Ρωμαίοι εχρησιμοποίησαν τα νερά για ιαματικούς σκοπούς.
Το β΄ μισό του 19ου αι. ξαναήρθε στην επιφάνεια η ιαματική αξία τους, αλλά η προσέγγισίς τους ήταν δύσκολη, λόγω των γύρω ελωδών περιοχών, της έλλειψης συγκοινωνίας, των συνθηκών διαμονής και των ληστών. Η εκμετάλλευσίς τους έγινε δυνατή με την έλευση του σιδηροδρόμου, στις αρχές 20ού αι., και την κατασκευή λουτρικών εγκαταστάσεων.
Στα «Ταξείδια» του ο Κ. Ουράνης την ονομάζει «παράδοξη λίμνη».
Γύρω της ασβεστολιθικά πετρώματα του Μεσοζωικού. Το όρος Μίνθη και Λάπιθος. Κατά διάφορες τοπικές παραδόσεις, το σπήλαιο επικοινωνούσε (επικοινωνεί;) με άλλα σπήλαια της περιοχής, όπως ένα που βρίσκεται στην κορυφή Σμέρνα του Λάπιθα. Η λίμνη πιστεύεται ότι δημιουργήθηκε τον 6ο περίπου αιώνα μ.Χ. μετά από μεγάλο σεισμό - αλλά αυτό δεν έχει αποδειχθεί. Ο Παυσανίας και ο Στράβων, περιγράφοντας την περιοχή, δεν αναφέρουν την λίμνη, αλλά αναφέρουν τον ποταμό Άνιγρο. Άρα η λίμνη εμφανίσθηκε μετά τον 2ο αιώνα.
Οπότε η ετυμολογία που θέλει να επήρε το όνομά της από τον εβραίο αρχιερέα και πρόεδρο του Μεγάλου Εβραϊκού Συνεδρίου, Ιωσήφ μπεν Καϊάφα, δεν ευσταθεί… Κάποτε, λένε(;), ο θρησκευτικός αρχηγός των εβραίων, Καϊάφας, πηγαίνοντας προς Ρώμη με πλοίο, εναυάγησε στην περιοχή. Αυτός όμως βγήκε στην ξηρά και πλύθηκε στα νερά των πηγών. Αλλά λόγω της μεγάλης αμαρτίας του να δικάσει τον Χριστό, επήραν την άσχημη μυρωδιά που έχουν... – χριστιανική παραμυθολογία - βλ. «Οι Ηλείοι της Αμερικής και η Ηλεία», περ. «Εθνικός Κήρυξ», 17-18.8.2013. Φυσικά η μυρωδιά συνίσταται στην μεγάλη περιεκτικότητα των υδάτων τους σε θείο, και γι’ αυτό είναι ιαματικά, και όχι στον εβραίο δικαστή… Εκτός αυτών, ο Καϊάφας εναυάγησε στην Κρήτη, όπου αρρώστησε και πέθανε, το 43 μ.Χ. Του «Καγιάφα το μνήμα» ήταν σε ένα χωριό κοντά στο Ηράκλειο Κρήτης. Σωζόταν μέχρι το τέλος του 19ου αιώνα. Αναφέρεται από περιηγητές – βλ. απόκρυφο βιβλίο «Τα πεπραγμένα τω Πιλάτω».
Πιο πιθανόν η ετυμολογία της λίμνης να είναι παράφραση από το Κέφαλος / Κεφάλα ή Κάης (= καμένος) τόπος.
Η λίμνη τροφοδοτείται από
μικροχειμάρρους και τα δύσοσμα νερά θερμών μεταλλικών πηγών των σπηλαίων
Γερανίου και Ανιγριδών Νυμφών, που ευρίσκονται στην ανατολική όχθη της λίμνης,
στους πρόποδες του όρους Λάπιθος.
Τα νερά του Γερανίου έχουν θερμοκρασία 27,4οC. Είναι υδροθειοχλωριονατριούχα. Ενδείκνυνται για ποσιθεραπεία, για θεραπεία ηπατικών παθήσεων, χολολιθιάσεων, κ.ά.
Μέσα στην λίμνη υπάρχει το
νησάκι της Αγίας Αικατερίνης, ονοματιζόμενο από το φερώνυμο εκκλησάκι.
Κατά μήκος της νοτιοδυτικής
όχθης της λίμνης εκτείνεται μια στενή τεχνητή χερσόνησος, μήκους 1,3 χλμ. με
ξενοδοχεία.
Επικοινωνεί με την θάλασσα μέσω διαύλου (μήκους 700 μ.). Από την θάλασσα την διαχωρίζει τμήμα πευκόφυτου δάσους (χαλεπίας πεύκης), το οποίο επίσης φέρει το όνομα «Στροφυλιά», καθώς και ιδιαίτεροι σχηματισμοί αμμοθινών. Αυτή η αμμώδης λωρίδα, μήκους 400 μ., είναι παράλληλη με την ακτογραμμή του Ιωνίου πελάγους.
Η Λίμνη Καϊάφα είναι προστατευόμενη τοποθεσία του Δικτύου Natura 2000 με κωδικό GR2330005.
Αποτελεί υδροβιότοπο, τον
δεύτερο σπουδαιότερο στον νομό Ηλείας - μετά το οικοσύστημα του Εθνικού Πάρκου
Υγροτόπων Κοτυχίου Στροφυλιάς (το οποίο ευρίσκεται περί τα 50 χλμ. βορειότερα).
Η χλωρίδα της λίμνης
περιλαμβάνει πυκνά κοινά καλάμια, το απειλούμενο είδος Κλάδιο ο μαρίσκος
(κοινώς «κοψιάς») και Scirpetum maritimi, λευκούς κρίνους της θάλασσας, κ.ά.
Αποτελεί χώρο αναπαραγωγής για τις χελώνες καρέτα-καρέτα. Στην πανίδα της περιλαμβάνονται νερόφιδα, μεσογειακές χελώνες, γραμμωτές νεροχελώνες, στικτές νεροχελώνες, ρινόλοφοι (Rhinolophus mehelyi), κ.ά.
Στα ύδατά της γίνονται και αθλητικές δραστηριότητες, όπως θαλάσσιο σκι.
Αλλά το οικοσύστημα έχει υποστεί μεγάλες καταστροφές εξ αιτίας των σκουπιδιών, της παράνομης λαθροθηρίας, της παράνομης υλοτόμησης, της αυθαίρετης κατασκήνωσης αυτοκινούμενων οχημάτων, κ.ά.
Στην παραλία του Καϊάφα
ευρίσκεται και ένα μικρό φρούριο, εκατοντάδων ετών, γνωστό ως «Πύργος»
(Καζάρμα). Αλλά δυστυχώς λόγω εγκατάλειψης, κι αυτό ευρίσκεται σε κακή
κατάσταση…
ΠΗΓΕΣ-ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ: ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 3.3.2014.
- Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος
περιήγησις».
- Γ. Λεκάκης «Λίμνες της Ελλάδος», εφημ. «Ελευθερία»
Λονδίνου, 1.11.2018 - 27.6.2019 (σε 33 άρθρα-συνέχειες)!
- Γ. Λεκάκης "Οι 755 έως τώρα γνωστές ιαματικές πηγές της Ελλάδος".
- J. C. Kraft, G. Rapp, J. A. Gifford, S. E. Aschenbrenner «Coastal Change
and Archaeological Settings in Elis», περ. Hesperia, 2005,
vol. 74, αρ. 1, σελ. 1-39.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook