Του Γιώργου Λεκάκη
Από την εποχή που οι Τιτάνες
εξεστράτευσαν(***) και κατέκτησαν τον κόσμο, και μετά ο Κρόνος με τους οπαδούς του, έχουν μείνει πολλά τοπωνύμια, που το
βάθος της ιστορίας τους χάθηκαν, λόγω πολλών χιλιετιών που πέρασαν, και λόγω της
σημασίας τους στα ιστορικά χρόνια, που τα παρέφρασαν, τα οικειοποιήθηκαν, τα άλλαξαν,
μέσα από στρώματα συνεχών κατακτήσεων και αλλαγών… Αλλά, η ταυτότητά τους,
παραμένει, σαν να λέμε το DNA τους…
Η πόλις του γίγαντα Τιτάνα - θεού της πολεμικής τέχνης και της εκστρατείας(***) - Πάλλαντα[1], Παλλαντία[2], υπάρχει από την προ-ρωμαϊκή Ισπανία, στον ποταμό Δούριο, στην ανατολική Μέση (> Μεσέτα)[3] περιοχή που αργότερα ονομαζόταν Κελτιβηρία.
ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ για την ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΙΒΗΡΙΑ, ΕΔΩ.
Αλλά και η ροδοδάκτυλη και
κροκόπεπλος πρόδρομος του Ηλίου, Ηώς[4], προσωποποίηση
της αυγής, αδελφή της Σελήνης(**)[5], ελέγετο
Παλλαντιάς ή Παλλάντη, ως κόρη του Πάλλαντα – βλ. Οβ.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ επίσης: Αρκάδες, οι ιδρυτές και εκπολιτιστές της Ρώμης… Ο Πάλλας, το Παλλάντιον, το Παλλάδιον της Αθηνάς, ο Παλλατίνος Λόφος και η λέξις Παλλάτι.
Όλα δείχνουν ότι στα μετέπειτα χρόνια κατοικήθηκε από τους Αρεβάκους[6], στην συνοριακή περιοχή με τους Βακχαίους[7] λαούς. Αργότερα η πόλις έγινε γνωστή και ως Κάστρο των Αρεβάκων. Τα πρώτα γνωστά στοιχεία για τους Αρεβάκους εδόθησαν από τον Έλληνα ιστορικό Στράβωνα, αφού στα προηγούμενα γραπτά (Πολύβιος και Λίβιος), απλώς μιλούσαν γενικώς για τις «Κελτιβηρικές φυλές». Ήταν στρατιωτικός λαός, έκτιζαν τις πόλεις τους σε λόφους, για να οργανώνουν μια καλύτερη άμυνα, που περιβάλλεται από έναν, δύο και ακόμη και τρεις περιφραγμένους περιβόλους / ακροπόλεις. Εκτόπισαν τους προηγούμενους κατοίκους, Πελλέντονες[8], κατακτώντας τις πόλεις Σαβία / Savia και Νουμαντεία[9] και υπέταξαν τους Ουρακούς / Uraci, αποκτώντας έτσι τον έλεγχο στις στρατηγικές πόλεις:
- Αρεγράτη[10],
- Κορτώνη[11],
- Σεγοντία[12]
και
- Αρκοβρίγη[13].
Είναι
γνωστό με βεβαιότητα ότι κατοικούσαν στις τοποθεσίες Όσμα[14] και
Sepúlveda.
Το σημερινό όνομα Palenzuela (<
Palenciola) προήλθε επίσης από την Παλλαντία Κόμη / Pallantia Comitis (> Palencia
del Conde).
Σήμερα, μπορεί να ανεβεί κανείς στο Κέρας / Cerrato, που δεσπόζει στην σημερινή πόλη, όπου ήταν εγκατεστημένη η αρχαία πόλη της Παλλαντίας, στην συμβολή των ποταμών που σήμερα λέγονται Arlanza και Arlanzón. Έχουν βρεθεί αρκετά αρχαία υπολείμματα από την Εποχή του Σιδήρου και μια μεγάλη νεκρόπολη της Κελτιβηρικής, έκτασης 60 εκταρίων, που δίνει μια ιδέα για την σημασία αυτής της πόλεως την εποχή των ρωμαϊκών αγώνων. Ξεχωρίζει ο Θησαυρός Palenzuela, το μεγαλύτερο νομισματικό εύρημα από την Κελτιβεριανή εποχή σε όλην την Ισπανία! Σώζονται υπολείμματα του τείχους… Αλλά δυστυχώς καμμιά πινακίδα δεν οδηγεί στην αρχαία ηρωική πόλη… Αυτά τα κατάλοιπα τρέφουν σε μεγάλο βαθμό το Επισκοπικό Μουσείο της Παλλαντίας.
ΠΗΓΗ: ΚΕΛΤΙΒΗΡΙΑ. Γ. Λεκάκης «Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις». ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 15.3.2018.
ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
[1] Υιός του Τιτάνα Κριού και της Ευρυβίας, αδελφός του
Αστραίου και του Περσέα. Σύζυγος της Στύγας. Πατέρας του Ζήλου, της Νίκης, του
Κράτους, της Σκύλλας, της Βρύσης, της Λίμνης και της Βίας. Πάλλας > πάλλω (Παλλάς
Αθηνά), Παλλήνη / Πελλήνη(*), κ.ά. σχετίζονται – βλ. Ησίοδος, Υγίνος.
[2] Pallantia – ας μη συγχέεται με την Palencia, πόλη των
Βάσκων / Vaccean, του βασιλείου του Λέοντος.
[3] Βλ. αντίστοιχα ελληνικά τοπωνύμια Μεσόγεια, Μεσαρά,
κλπ.
[4] Στην αρχαία ελληνική γραφή Γραμμική Β, αναφέρεται ως a-wo-i-jo > Αϝohιος > αττικά Ἕως, αιολικά Αὔως, δωρ. Ἀώς. Ευρέθη σε πινακίδα στην Πύλο Μεσσηνίας. Αναφέρεται και στους Ετρούσκους ως Θέσα και στους λατίνους η Αυγή ως Αυρόρα / Ωρόρα.
[5] θεά του φεγγαριού (**) (κόρη των Τιτάνων Πάλλαντα Υπερίωνα και Ευρυφάεσσας) – βλ. Ομηρικός Ύμνος στον Ερμή.
[6] Αρβάτκοι ή Αρεύκοι, Αρουάκοι > Arevaco, από τον ποταμό Αρέβα / Areva, Araviana.
[7] Βακχαίοι > Βακκαίοι > Βάσκοι / Vacceo.
[8] Pellendones, σχετικοί με την Πελλήνη – Παλλήνη(*); Ο γεωγράφος Παυσανίας αναφέρει ότι η Πελλήνη, μια πόλη στην Αχαΐα, επήρε το όνομα του Πάλλαντα. Οι Αργείοι ισχυρίζονταν ότι επήρε το όνομα της Αργείτισσας Πελλήνης.
[9] Νουμαντία, Numantia: «Ὑπερβαλόντι δὲ τὴν Ἰδουβέδαν ἡ
Κελτιβηρία παραχρῆμα πολλὴ καὶ ἀνώμαλος͵ τὸ μέν [τοι] πλέον αὐτῆς ἐστὶ τραχὺ καὶ
ποταμόκλυστον· διὰ γὰρ τούτων ὅ τε Ἄνας φέρεται καὶ ὁ Τάγος καὶ οἱ ἐφεξῆς
ποταμοὶ οἱ πλείους οἱ ἐπὶ τὴν ἑσπερίαν θάλατταν καταφερόμενοι͵ τὴν ἀρχὴν ἔχοντες
ἐκ τῆς [Κελτ]ιβηρίας· ὧν ὁ Δούριος φέρεται παρὰ τὴν Νομαντίαν καὶ τὴν
Σεργουντίαν͵ ὁ δὲ Βαῖτις ἐκ τῆς Ὀροσπέδας τὰς ἀρχὰς ἔχων διὰ τῆς Ὠρητανίας εἰς
τὴν Βαιτικὴν ῥεῖ. οἰκοῦσι δ᾽ ἐκ μὲν τῶν πρὸς ἄρκτον μερῶν τοῖς Κελτίβηρσι
Βήρωνες Καντάβροις ὅμοροι τοῖς Κονίσκοις͵ καὶ αὐτοὶ τοῦ Κελτικοῦ στόλου
γεγονότες͵ ὧν ἐστι πόλις Οὐαρία κατὰ τὴν τοῦ Ἴβηρος διάβασιν κειμένη· συνεχεῖς
δ᾽ εἰσὶ καὶ Βαρδυήταις͵ οὓς οἱ νῦν Βαρδούλους καλοῦσιν· ἐκ δὲ τοῦ ἑσπερίου τῶν
τε Ἀστύρων τινὲς καὶ τῶν Καλλαϊκῶν καὶ Οὐακκαίων͵ ἔτι δὲ Οὐεττώνων καὶ Καρπητανῶν·
ἐκ δὲ τῶν νοτίων Ὠρητανοί τε καὶ ὅσοι ἄλλοι τὴν Ὀροσπέδαν οἰκοῦσι Βαστητανῶν τε
καὶ Ἐδητανῶν· πρὸς ἕω δὲ Ἰδουβέδα» - Στρ. Γ,4.12.
«Αὐτῶν τε τῶν Κελτιβήρων εἰς τέτταρα μέρη διηιρημένων οἱ κράτιστοι μάλιστα πρὸς ἕω εἰσὶ καὶ πρὸς νότον οἱ Ἀρουάκοι͵ συνάπτοντες Καρπητανοῖς καὶ ταῖς τοῦ Τάγου πηγαῖς· πόλις δ᾽ αὐτῶν ὀνομαστοτάτη Νομαντία. ἔδειξαν δὲ τὴν ἀρετὴν τῶι Κελτιβηρικῶι πολέμωι τῶι πρὸς Ῥωμαίους εἰκοσαετεῖ γενομένωι· πολλὰ γὰρ στρατεύματα σὺν ἡγεμόσιν ἐφθάρη͵ τὸ δὲ τελευταῖον οἱ Νομαντῖνοι πολιορκούμενοι ἀπεκαρτέρησαν πλὴν ὀλίγων τῶν ἐνδόντων τὸ τεῖχος. καὶ οἱ Λούσωνες δὲ ἑῶιοί εἰσι͵ συνάπτοντες καὶ αὐτοὶ ταῖς τοῦ Τάγου πηγαῖς. τῶν δ᾽ Ἀρουάκων ἐστὶ καὶ Σεγήδα πόλις καὶ Παλλαντία. διέχει δὲ Νομαντία τῆς Καισαραυγούστας͵ ἣν ἔφαμεν ἐπὶ τῶι Ἴβηρι ἱδρῦσθαι͵ σταδίους ἐπὶ ὀκτακοσίους. καὶ Σεγοβρίγα δ᾽ ἐστὶ τῶν Κελτιβήρων πόλις καὶ Βίλβιλις͵ περὶ ἃς Μέτελλος καὶ Σερτώριος ἐπολέμησαν. Πολύβιος δὲ τὰ τῶν Οὐακκαίων καὶ τῶν Κελτιβήρων ἔθνη καὶ χωρία διεξιὼν συλλέγει ταῖς ἄλλαις πόλεσι καὶ Σεγεσάμαν καὶ Ἰντερκατίαν. φησὶ δὲ Ποσειδώνιος Μάρκον Μάρκελλον πράξασθαι φόρον ἐκ τῆς Κελτιβηρίας τάλαντα ἑξακόσια͵ ἐξ οὗ τεκμαίρεσθαι πάρεστιν ὅτι καὶ πολλοὶ ἦσαν οἱ Κελτίβηρες καὶ χρημάτων εὐποροῦντες͵ καίπερ οἰκοῦντες χώραν παρά λυπρον. Πολυβίου δ᾽ εἰπόντος τριακοσίας αὐτῶν καταλῦσαι πόλεις Τιβέριον Γράκχον͵ κωμωιδῶν φησι τοῦτο τῶι Γράκχωι χαρίσασθαι τὸν ἄνδρα͵ τοὺς πύργους καλοῦντα πόλεις͵ ὥσπερ ἐν ταῖς θριαμβικαῖς πομπαῖς. καὶ ἴσως οὐκ ἄπιστον τοῦτο λέγει· καὶ γὰρ οἱ στρατηγοὶ καὶ οἱ συγγραφεῖς ῥαιδίως ἐπὶ τοῦτο φέρονται τὸ ψεῦσμα καλλωπίζοντες τὰς πράξεις͵ ἐπεὶ καὶ οἱ φάσκοντες πλείους ἢ χιλίας τὰς τῶν Ἰβήρων ὑπάρξαι πόλεις ἐπὶ τοῦτο φέρεσθαί μοι δοκοῦσι͵ τὰς μεγάλας κώμας πόλεις ὀνομάζοντες. οὔτε γὰρ ἡ τῆς χώρας φύσις πόλεων ἐπιδεκτικὴ πολλῶν ἐστι διὰ τὴν λυπρότητα ἢ διὰ τὸν ἐκτοπισμὸν καὶ τὸ ἀνήμερον͵ οὔθ᾽ οἱ βίοι καὶ πράξεις αὐτῶν (ἔξω τῶν κατὰ τὴν παραλίαν τὴν καθ᾽ ἡμᾶς) ὑπαγορεύουσι τοιοῦτον οὐδέν· ἄγριοι γὰρ οἱ κατὰ κώμας οἰκοῦντες· τοιοῦτοι δ᾽ οἱ πολλοὶ τῶν Ἰβήρων· αἱ δὲ πόλεις ἡμεροῦσιν οὐδ᾽ αὗται ῥαιδίως͵ ὅταν πλεονάζηι τὸ τὰς ὕλας ἐπὶ κακῶι τῶν πλησίον οἰκοῦν». - Στρ. Γ,4.13.
[10] Aregrada, Ágreda
της Σορίας / Soria.
[11] Cortona Medinaceli
Σορίας.
[12] Segontia Sigüenza
της Guadalajara.
[13] Arcobriga Monreal
de Ariza της Zaragoza.
[14] Osma < Uxama
Argaela ή Argaela - βλ. Έλληνα
συγγραφέα Κλ. Πτολεμαίο.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook