Ο Σειληνός, δάσκαλος του Διονύσου, στην Σερβία! Το Πρωτοκκλήσι Έβρου και Σερβίας! - του Γ. Λεκάκη

Ο Σειληνός, δάσκαλος του Διονύσου,

στην Σερβία!

Το Πρωτοκκλήσι Έβρου

και Σερβίας…

Του Γιώργου Λεκάκη

Το Crkvine[1] είναι μια νεολιθική τοποθεσία στον 44^ο παράλληλο[2] και ένας αρχαιολογικός χώρος στο χωριό Stubline του δήμου Obrenovac, στο Konarevo, κοντά στο Kraljevo, στην κεντρική Σερβία, 40 χλμ. από την πόλη του Βελιγραδίου, την πρωτεύουσα της Σερβίας.

Ο νεολιθικός οικισμός χρονολογείται στην 6^η - 5^η χιλιετία π.Χ. (5250 – 4600 π.Χ.) και ήταν μέρος του λεγομένου «πολιτισμού Vinča(***)». Καλύπτει μια έκταση περίπου 15 εκταρίων!

..............................................................

ΣΗΜΕΙΩΣΙΣ:

(***) Ϝοῖνος > οίνος > vinum, wine (αγγλ.), vin (γαλλ.), Wein (γερμ.), vino (ισπ.), вино (ρωσ., σερβ.), κλπ. - δώρο του Διονύσου(**) στους ανθρώπους.

...........................................................

Η τοποθεσία δίνει μια άνευ προηγουμένου δυνατότητα έρευνας της αρχιτεκτονικής και της πολεοδομίας του «πολιτισμού Vinča(***)», καθώς σηματοδοτεί τον αρχαιότερο μη καταγεγραμμένο και μοναδικό τύπο οικισμού αυτής της πολιτιστικής ομάδας.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν την γεωγραφική του θέση, μια κανονική διάταξη των σπιτιών σε δρόμο, τις στενές οικονομικές και, πιθανώς, κοινωνικές συνδέσεις με τους γύρω σύγχρονους οικισμούς και όχι μόνον, ο οικισμός Crkvine φαίνεται να είναι μια «αναπτυσσόμενη πρωτο-αστική κοινωνία» στην περιοχή, η οποία οριοθετείται από τρία ποτάμια: Τον Σάβο, τον Κολουμπάρα και τον Ταμνάβα.

Ακριβώς όπως και οι γύρω περιοχές, το Crkvine κατοικήθηκε από τα μέλη του «πολιτισμού Vinča». Οι αρχαιολόγοι επαινούν την «καλή επιλογή του τόπου διαβίωσης» των «Vinčans»(***).

Ο αρχαιότερος οικισμός χρονολογείται από το 4700 π.Χ. Το ανατολικό οροπέδιο, έχει 120 σπίτια (διαστάσεων 9 x 7 μ.), τα οποία προστατεύονταν από τα βαθειά σκαμμένα διπλά χαρακώματα / τάφρους, τα οποία προφανώς προσέφεραν προστασία από πολλούς κινδύνους: Εχθρούς, άγρια ζώα, ξαφνικές πλημμύρες από τα ρέματα κλπ. Περίπου 50 χρόνια μετά την ίδρυσή του, ο οικισμός απλώθηκε και δυτικά του οροπεδίου όπου κτίστηκαν άλλα 80 σπίτια!

Η κοινωνία τους ήταν ισότιμη. Τα μέλη πιθανώς να διαφοροποιούνταν ως προς τις τελετουργίες. Συνεργάσθηκαν στενά με άλλους κοντινούς νεολιθικούς οικισμούς (Grabovac, Zvečka, Jasenje / Baljevac) και μια άλλη τοποθεσία του Stubline, το Novo Selo. Ωστόσο, ορισμένα κειμήλια μαρτυρούν εμπόριο με μακρινούς οικισμούς, σε απόσταση έως και 500 χλμ.: Έχει βρεθεί:

        - ηφαιστειακός οψιανός (από την Ουγγαρία και την Σλοβακία),

        - κογχύλια και σαλιγκάρια (από την Ελλάδα),

        - αγγεία (από την κοιλάδα του ποταμού Τίσα), κλπ.

Μετά από δύο αιώνες, οι κοινότητες των «Vinčan» σε αυτήν την περιοχή απλώς… εξαφανίσθηκαν. Αυτό συμπίπτει με την εξαφάνιση ολόκληρου του «πολιτισμού Vinča», που συνέβη περίπου το 4600 π.Χ. απότομα και παραμένει ένα αίνιγμα…

Πολλά αρχαία ευρήματα μαρτυρούν ελληνική επιρροή, όπως το αρχαίο διακοσμητικό σε σχήμα κεφαλής Σειληνού(*)

.....................................................

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ ΣΕΙΛΗΝΟΥ:

Ο Σειληνός (και όχι Σιληνού) ήταν πιστός και αχώριστος σύντροφος και δάσκαλος του θεού του κρασιού των Θρακών Ελλήνων, Διόνυσου(**), πατέρας των ακολούθων του, Σατύρων. Γι’ αυτό και οι παλαιότεροι Σάτυροι εκαλούντο Σειληνοί. Διακρινόταν, μεταξύ εκείνων, για την προφητική του δύναμη.

Ετυμολογείται από:

            - την θρακική ελληνική λέξη  ζειλα > ζελάς, ζήλας, ζίλα = κρασί.(***)

            - την επίσης θρακική ελληνική λέξη ΣιλFᾶνος (> λατ. Silvānus > silva = δάσος, τόπος διαμονής του).

ή τέλος

            - από την επίσης ελληνική λέξη σίλλος, σιλός = τριχωτός, (βλ. σιλλέα = τρίχωμα, ανάσιλλος = κόμμωση Σατύρων.

ΠΗΓΕΣ: Πινδ. Ἀποσπ. 57, Ἡρόδ. 7. 26., 8. 138, Voss. εἰς Οὐεργιλ. Ἐκλ. 6. 14, 18, Müller Archäol. d. Kunst §386, Εὐρ. Κύκλ. 13, 82, 269, Ὁμ. Ὕμν. εἰς Ἀφρ. 263, Διόδ. 3. 72.

.............................................................

Είναι χάλκινο τέχνεργο του 1^ου αιώνα π.Χ. Έχει διαστάσεις 10,7 x 6,6 εκατ., και βάρος 156 γραμμ. Ευρίσκεται στην συλλογή του Μουσείου του Κράλιεβο.

Τα πρώτα γραπτά αρχεία για τα αρχαία της περιοχής είναι από το 1912.[3] Οι παλαιότεροι χωρικοί του Stubline έλεγαν για την περιοχή τους ότι είναι μια «παλαιά εκκλησία»[4]… Σχεδόν 50.000 ολόκληρα ή κατακερματισμένα αντικείμενα βρέθηκαν μέχρι στιγμής στο Crkvine. Είναι φτιαγμένα από ψημένο πηλό, οστά, κέρατα και πέτρες. Οι αρχαιοσυλλογές φυλάχθηκαν στο σχολείο του Stubline και στο Αρχαιολογικό Μουσείο στο Obrenovac και μετά το κλείσιμο του μουσείου (το 1961), αρκετές εκατοντάδες τεχνουργήματα αποθηκεύτηκαν στο Μουσείο του Βελιγραδίου. Το πλήθος τους και η σημαντικότητά τους έφερε επίσημη έρευνα που ξεκίνησε το 1962. Η τοποθεσία ανακηρύχθηκε πολιτιστικό μνημείο το 2014.

(*) Υπενθυμίζω πως ο Σειληνός στην έκταση της νύν Σερβίας έχει βρεθεί:

            - σε αρχαία λυχνάρια (λ.χ. στο Viminacium, που βρίσκεται κοντά στο Kostolac, στην ανατολική Σερβία – βλ. Συλλογή Κέντρου Τεκμηρίωσης Viminacium),

            - σε αρχαίες πατάρες (βρέθηκε στην Tekija-Đerdap, της ανατολικής Σερβίας – βλ. Συλλογή του Εθνικού Μουσείου της Σερβίας στο Βελιγράδι)[5], κ.ά.

ΠΗΓΗ: Archeoserbia, ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 20.5.2023.

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:

---

[1] Crkvine = χώρος εκκλησίας. βλ. και [4] 

[2] 44.563761°N 20.125787°E.

[3] Βλ. δάσκαλο από το Obrenovac, Vitomir Radovanović.

[4] Με το ίδιο τρόπο που έχουμε στην Ελλάδα τοπωνύμια παλαιοεκκλησιά, πρωτοκκλησιά – με κορυφαίο το Πρωτοκκλήσι Έβρου, όπου και το τοπωνύμιο διατηρεί την τοπική παράδοση και πίστη πως είναι ο τόπος της πρώτης εκκλησίας του κόσμου, που ίδρυσε ο μέγας μύστης Ορφεύς.

[5] Είναι ασημένια, του 1ου αιώνας μ.Χ. Το επάνω μέρος της λαβής είναι διακοσμημένο με το κεφάλι του Σειληνού(*) , και πλαισιώνεται με κεφάλι λιονταριού ή πάνθηρα [ιερόζωου του Διονύσου(**)]. Η υπόλοιπη επιφάνεια της λαβής είναι στολισμένη με φυτικά μοτίβα - αμπελόφυλλα [ιερόφυτο Διονύσου(**)], κρόκκο και ροζέττες.

Σειληνος, δασκαλος θεος Διονυσος, Σερβια Πρωτοκκλησι εβρου θρακης Σερβιας Τσρκβινε Crkvine νεολιθικη εποχη 44ος παραλληλος αρχαιολογικος χωρος χωριο στουμπλινε Stubline ομπρενοβατς Obrenovac, κοναρεβο Konarevo, κραλιεβο Kraljevo, Βελιγραδι νεολιθικος οικισμος 6η - 5η χιλιετια πΧ 5250 – 4600 7.250 6.600 πολιτισμος βιντσα Vinca αρχιτεκτονικη πολεοδομια πολιτιστικη ομαδα σπιτι δρομος, οικονομια κοινωνια οικισμοι πρωτοαστικη ασικη αστυ οριο ποταμι Σαβος, σαβας Κολουμπαρα Ταμναβα αρχαιολογια διαβιωση Vincans αρχαιοτερος 6.700 4700 οροπεδιο, σπιτια χαρακωμα προστασια κινδυνος ταφρος εχθρος, αγρια ζωα, πλημμυρα ρεμα ισοτιμια τελετουργια νεολιθικοι γκραμποβατς Grabovac, ζβετσκα Zvecka, Γιασενιε Jasenje / μπαλιεβατς Baljevac νοβο σελο νοβοσελο Novo Selo εμποριο ηφαιστειο οψιανος οψιδιανος Ουγγαρια Σλοβακια κογχυλι κοχυλι σαλιγκαρι Ελλαδα αγγειο κοιλαδα Τισας εξαφανιση αινιγμα ευρημα ελληνικη επιρροη αρχαιο διακοσμητικο απλικα κεφαλη Σειληνου συντροφος διδασκαλος κρασι Θρακες Ελληνες χαλκινο τεχνεργο 1ος συλλογη Μουσειο 1912 παλαια εκκλησια αντικειμενα ψημενος πηλος, οστα, οστο οστουν τερακοτα κερας πετρα σχολειο Αρχαιολογικο 1961 τεχνουργηματα 1962 πολιτιστικο μνημειο 2014 Σιληνος λυχνος λυχναρι βιμινακιουμ Viminacium, κοστολατς Kostolac, παταρα τεκιγια τεκια ντερνταπ Tekija derdap, χωρος εκκλησιας Ϝοινος > οινος > αγγλικα, γαλλικα γερμανικα ισπανικα ρωσικα σερβικα δωρο του Διονυσου τοπωνυμιο παλαιοεκκλησια, πρωτοκκλησια εβρος, παραδοση πρωτη εκκλησια μυστης Ορφευς ορφεας ασημενια, μΧ λαβη διακοσμηση Σιληνου λιονταρι πανθηρας πανθηρ ιεροζωο φυτικο μοτιβο - αμπελοφυλλο, κροκκος ροζεττα ροζετα αμπελι σΙΛΗΝΟς ακολουθος Σατυρος σατυροι Σειληνοι προφητικη δυναμη μαντεια προφητεια ετυμολογια θρακικη ελληνικη λεξη ζειλα > ζελας, ζηλας, ζιλα = κρασι ΣιλFανος λατινικα Silvanus silva = δaσος σιλφανος σιλβανος σιλβα συλφανος συλβανος συλβα σιλλος, σιλος = τριχωτος, σιλλεα = τριχωμα, ανασιλλος κομμωση Σατυρων τριχα τριχες Πινδαρος ηροδοτος Ευριπιδης ομηρος υμνος εις Αφροδιτη Διοδωρος

Share on Google Plus

About ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ