Οι
αρχαίοι μας πρόγονοι, όχι μόνο όλα τα είχαν πει, αλλά και όλα τα είχαν βρει.
Και ο
λόγος – εν προκειμένοις - για το πετρέλαιο.
Πολύς
λόγος γίνεται τώρα τελευταίως για την συνεκμετάλλευσι του Αιγαίου. Και φυσικά,
πίσω απ’ όλα αυτά είναι το πετρέλαιο που κρύβει στον πυθμένα της «η θάλασσά
μας», όπως λέγαμε το Αιγαίο μας.
Άραγε
το εγνώριζαν αυτό οι αρχαίοι; Το είχαν επισημάνει;
 |
| Καλλίμαχος ο Κυρηναίος. |
Πράγματι, ο μαθηματικός, αστρονόμος, γεωγράφος, ιατρός, νομοθέτης και φιλόσοφος (!) Εύδοξος ο Κνίδιος (390-340 π.Χ.), αυτός ο σπουδαίος σοφός από την δωρική πόλι Κνίδο της Καρίας, ήταν ο πρώτος που έκαμε λόγο για πετρέλαιο στην Θάλασσα της Θράκης, πληροφορία που διέσωσε και ο Καλλίμαχος ο Κυρηναίος (305-240 π.Χ.), άλλος μέγας ποιητής και λόγιος των αλεξανδρινών χρόνων, στο έργο του «Εκλογή παραδόξων»! Την πληροφορία διασώζει και ο Αντίγονος στο έργο του «Ιστοριών Παραδόξων Συναγωγή»[1]:
Ιδού το σχετικό
απόσπασμα:
«Πεποίηται δε τινα και ο Κυρηναίος Καλλίμαχος εκλογήν των παραδόξων, ης αναγράφομεν όσα ποτέ ημίν εφαίνετο είναι ακοής άξια. Φησίν Εύδοξον ιστορείν, ότι εν τη κατά Ιερόν Όρος[2] θαλάττη της Θράκης επιπολάζει κατά τινας χρόνους άσφαλτος(*)…»[3]. Δηλαδή: «Έχει ποιήσει δε κάποια εκλογή εκ των παραδόξων και ο Κυρηναίος Καλλίμαχος, από την οποία αναγράφουμε όσα μας φαίνεται πως πρέπει ν’ ακουσθούν: Λέγει (ο Καλλίμαχος) πως ο Εύδοξος ο Κνίδιος ιστορεί πως στο Ιερόν Όρος, στην Θάλασσα της Θράκης, επιπλέει κατά καιρούς (υγρή φυσικά) άσφαλτος».
Και παρακάτω συνεχίζει, πως το
Ιερόν Όρος τιμάται από τους εντοπίους και είναι και η ακρόπολις της χώρας, η
υγρή άσφαλτος εξάγεται από την θάλασσα, η Προκόννησος δε, είναι μακρυά 120
στάδια (=
«Και το Ιερόν Όρος τιμάται υπό
των εγχωρίων και εστιν οίον ακρόπολις της χώρας. Άσφαλτον δ’ εξίησιν εις την
θάλασσαν, καθ’ ον τόπον η Προκόννησος εγγυτάτω της γης εστιν από εκατόν είκοσι
σταδίων»[4].
Και φυσικά, όλοι γνωρίζουν πως το αρχαίο
Ιερόν Όρος είναι και το νυν ιερόν Άγιον Όρος, αφιερωμένο στην Άρτεμι, τότε,
στην Παναγία, σήμερα.
Ο Αντίγονος μάλιστα υπερθεματίζει, πως
γνωρίζει πως και στην Ιόππη εξάγεται υγρή άσφαλτος, ανά τρία έτη:
«Ξενόφιλον δε εν μεν τη πλησίον Ιόππης[5]
ου μόνον επινήχεσθαι παν βάρος, αλλά και παρά τρίτον έτος φέρειν υγράν
άσφαλτον, όταν δε γίγνηται τούτο, παρά τοις εντός τριάκοντα σταδίων οικούσιν
κατιούσθαι χαλκώματα».[6]
Ο Ηρόδοτος αναφέρει για το πετρέλαιο που είδε
σε μια λίμνη απ’ τις πολλές (τότε) στην Ζάκυνθο, η μεγαλυτέρα δε ήταν 70 πόδια (=
«Είη δ’ αν παν, όκου και εν Ζακύνθω εκ λίμνης και ύδατος πίσσαν αναφερομένην αυτός εγώ ωρών. Εισί μεν και πλέονες αι λίμνες αυτόθι, η δ’ ων μεγίστη αυτέων εβδομήκοντα ποδών πάντη, βάθος δε διόρυγός εστί. Ες ταύτην κοντόν κατιείσι επ’ άκρω μυρσίνην προσδήσαντες, και έπειτα αναφέρουσι τη μυρσίνη πίσσαν, οδμήν μεν έχουσαν ασφάλτου, τα δ’ άλλα της Πιερικής πίσσης αμείνω. Εσχέουσι δε ες λάκκον ορωρυγμένον αγχού της λίμνης. Επεάν δε αθροίσωσι συχνήν, ούτω ες τους αμφορέας εκ του λάκκου καταχέουσι. Ότι δ’ αν εσπέση ες την λίμνην, υπό γην ιόν αναφαίνεται εν τη θαλάσση. Η δε απέχει ως τέσσερα στάδια από της λίμνης. Ούτω ων και τα από της νήσου της επί Λιβύη κειμένης οικότα εστί αληθείη».[7]
Αρχαίο πετρέλαιο αναφέρεται και στην Άλω Μαγνησίας - βλ. Αμπέλιος.
Παρόμοιες
αναφορές κάνουν και ο Πλίνιος και ο Βιτρούβιος!
Τέλος, νεώτεροι περιηγητές αναφέρουν πετρέλαιο επί του ποταμού Πηνειού της Θεσσαλίας, ιριδίζον και αφρίζον υγρό (= πετρέλαιο) που κυλούσε αδιάλυτο επί των υδάτων του τρανού αφέντη του θεσσαλικού κάμπου! Άρα ήταν γνωστό πως και ο Πηνειός, από την Πίνδο μεταφέρει πολλάκις πετρέλαιο στο Αιγαίο…
Σήμερα
Τον Αύγουστο του 2004 ο υφ. Ανάπτυξης,
Γιώργος Σαλαγκούδης, δήλωσε ότι «στην Δυτική Ελλάδα υπάρχουν 2 δισεκ. βαρέλια
πετρέλαιο!»…[8]
Άνοιξε, τότε, και πάλι την περίπτωση το
υπουργείο να προχωρήσει σε γεωτρήσεις, όπως είχε γίνει το 1999 αλλά έμεινε στην
μέση...
Μέχρι στιγμής έχουν γίνει σεισμικές έρευνες
που καλύπτουν 220.000 τ.χλμ. και 161 ερευνητικές γεωτρήσεις. Εκτός από τα
κοιτάσματα της Θάσου[9],
πιθανές πετρελαιοπαραγωγές περιοχές ίσως να υπάρχουν και στην Θεσσαλονίκη[10].
Για την Δυτ. Ελλάδα οι πρώτες έρευνες δεν
ολοκληρώθηκαν, κι αυτό χωρίς ποτέ να δοθεί εξήγηση! Τότε ο υφυπουργός
Αναπτύξεως ανακοίνωσε ότι «η κυβέρνηση ετοιμάζεται να προχωρήσει σε νέο γύρο
γεωτρήσεων, πάλι στην Δυτ. Ελλάδα, αφού προηγουμένως τροποποιηθεί το θεσμικό
πλαίσιο και μεταφερθούν τα δικαιώματα έρευνας από τα Ελληνικά Πετρέλαια στο
Δημόσιο». Παρατήρησε επίσης ότι «όλες σχεδόν οι ερευνητικές γεωτρήσεις που
έχουν γίνει στην χώρα μας, δεν έχουν ξεπεράσει το βάθος των
ΠΗΓΗ: Γ. Λεκάκης "Σύγχρονης Ελλάδος περιήγησις" (απόσπ.). περ. "Πετρελαιοειδη - Διυλιστηρια και Χημικη Βιομηχανία", τ. Σεπτ. 2002. εφημ. "Ενημέρωση", 30.3.2008. εφημ. "Ζακυθηνοι Αντιλαλοι". εφημ. "Θεσσαλονικέων Φωνή", τ. Ιαν.-Φεβρ. 2018. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ, 8.10.2002.
[1] 129.1bis.1-2, εκδ. Otto Keller, εκ του οίκου Teubner,
Λειψία, 1877.
[2] Ιερόν Όρος
έλεγαν στην αρχαιότητα το νυν καλούμενο Άγιον Όρος – βλ. σχ. Αισχίνης «Περί
παραπρεσβείας», εκδ. F. Blass, 2,90, Λειψία, 1908.
[3] 347.1-5, Call. fr. 407 I Pfeiffer (ex Antig. Hist. mir. 129).
[4] 348.1-3,
Στράβων «Γεωγρ.» VII fr. 56.
[5] Η Ιόππη ήταν
αρχαία ελληνική πόλις, η οποία σήμερα ανήκει στο Ισραήλ, και είναι γνωστή με το
παραφρασμένο ελληνικό της όνομα Ιόππη > Γιάφφα.
[6] 151.1.1.
[7] «Ιστορίαι»
4.195.7-20.
[8] βλ. σχ. αναφορές του κ. Σαλαγκούδη για την Δυτική
Ελλάδα, που έγιναν το Σάββατο, 28 Αυγούστου 2004, σε ειδική εκδήλωση, η οποία
πραγματοποιήθηκε στο υπ. Αναπτύξεως, με συμμετοχή εκπροσώπων ξένων
επιχειρήσεων και τραπεζών, για τις επενδυτικές ευκαιρίες στον ενεργειακό τομέα
στην Ελλάδα.
[9] Σε αυτά
υπάρχουν 1,5 δισεκ. βαρέλια πετρελαίου. Έχουν ανακαλυφθεί 250 εκατ. και έχουν
παραχθεί 110 εκατ. βαρέλια.
[10] Έχει ανακαλυφθεί κοίτασμα φυσικού αερίου, μεγέθους 1 δισεκ. κυβ. μ.
(*) ἄσφαλτος, ἄσφαλτον = πετρελαιογενές υλικό
με υφή που ποικίλλει από παχύρρευστο υγρό ως στερεό: Η πίσσα, η νάφθα, και είδος
πετρελαίου < στερητικό α + ρ. σφάλλω: Αυτός που δεν σφάλλει, που εμποδίζει
το γλίστρημα, το πέσιμο. Η άσφαλτος χρησιμοποιήθηκε ως συνεκτική ύλη, που
προστάτευε τα τείχη από το σφάλλεσθαι, δηλ. από το να γκρεμιστούν και τα πλοία από εισροή υδάτων (καλαφάτισμα) > αγγλ.
asphalt, γαλλ. asphalte, γερμ. Asphalt, ισπ. asfalto, κλπ.
ασφαλτίτης, ασφαλτώνω (-ώ), ασφαλτώδης, ασφαλτένιο,
ασφαλτικός, ασφαλτούχος, ασφαλτόπισσα, πισσάσφαλτος, ασφαλτομαστίχη, ασφαλτοστρώνω,
χυτάσφαλτος.
Εθεωρείτο και υλικό με μαγικές ιδιότητες: «ἐπικαλοῦμαί σε, τὸν ἀκέφαλον θεόν, ... πρὸς κεφαλῆς ἔχων ὑπαγκώνιον ῥητίνης καὶ ἀσφάλτου»… «δαιμονιζομένῳ εἴπῃς τὸ ὄνομα προσάγων τῇ ῥινὶ αὐτοῦ θεῖον καὶ ἄσφαλτον, εὐθέως λαλήσει, καὶ ἀπελεύσεται» - βλ. P VII 238, P VIII 98 SM 90 fr.D.12, P XIII 243.
(**) πῖαρ (= πάχος, λίπος, λιπαρή ουσία >
Πιερία = παχειά γη), πίτυς (= πεῦκο), πεύκη, πίσσα, (αττ.) πίττα > λατ. pix, picis,
piq, ρωσ. pikulu, αρχ. σλαβ.
Picilu, γαλλ.
poix, κλπ.
- Ξυλόπισσα, ρητίνη για επάλειψη της εσωτερικής
επιφάνειας των βαρελιών κρασιού
- πίσσα ὠμή, η ξυλόπισσα που δεν έχει υποστεί
κατεργασία.
- πίσσα υγρά, η κατεργασμένη ξυλόπισσα σε ρευστή
κατάσταση.
- ὀρὸς πίσσης, ο πίσσανθος.
πισσήεις (= γεμάτος πίσσα), πισσόω -ώ (= ἀλείφω
με πίσσα), πισσώδης, πισσωτός, πίσσωσις, πισσωτής, ἀπίσσωτος.
Και στα «μαγικά»: «ταῦτα λειώσας χωρὶς
ἕκαστον, μίσγε τῇ πίσσῃ καὶ τῷ κηρῷ καὶ πλάσον κύνα δακτύλων ὀκτώ», P IV 1881.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook