Το 1904, η πόλη του Σεντ
Λούις φιλοξένησε μια μεγάλη έκθεση για τον εορτασμό της εκατονταετηρίδας της
Αγοράς της Λουιζιάνα, και την παρουσίαση των… επιτευγμάτων του… αμερικανικού
πολιτισμού!
Η Διεθνής Έκθεση της
Λουιζιάνας ή Παγκόσμια Έκθεση του Σεντ Λούις προσέλκυσε σχεδόν 20.000.000 (!) επισκέπτες
από όλον τον κόσμο, οι οποίοι εθαύμασαν τα επιτεύγματα της τεχνολογίας, της
τέχνης, της γεωργίας και της βιομηχανίας σε περισσότερα από 1.500 κτήρια σε
1.200 στρέμματα γης!
Αλλά ανάμεσα στα εκθαμβωτικά
αξιοθέατα, υπήρχε και ένα σκοτεινό και ανησυχητικό θέαμα: Ο ανθρώπινος
ζωολογικός κήπος!!! Οι διοργανωτές της έκθεσης κανόνισαν να μεταφερθούν στους
εκθεσιακούς χώρους και να εκτεθούν σε «ζωντανές εκθέσεις» περισσότεροι από
2.000 αυτόχθονες από διάφορες περιοχές και χώρες, οι οποίοι - υποτίθεται ότι - έδειχναν
τον πολιτισμό, τον τρόπο ζωής και τα επίπεδα ανάπτυξής τους.
Αυτές οι εκδηλώσεις
βασίζονταν συχνά σε ρατσιστικές και ιμπεριαλιστικές υποθέσεις, που τοποθετούσαν
τους… λευκούς Αμερικανούς στην κορυφή μιας ιεραρχίας του πολιτισμού και
δικαιολογούσαν την κυριαρχία τους σε άλλους λαούς.
Ένα από τα μεγαλύτερα και πιο
δημοφιλή εκθέματα ήταν το «Philippine Reservation», το οποίο καταλάμβανε 47
στρέμματα και στέγαζε πάνω από 1.000 γηγενείς Φιλιππινέζους, από διαφορετικές
εθνοτικές ομάδες τους. Η «κράτηση» σχεδιάστηκε για να παρουσιάσει τα οφέλη της
αμερικανικής αποικιακής κυριαρχίας στις Φιλιππίνες, την οποία είχαν αποκτήσει
οι Ηνωμένες Πολιτείες μετά τον Ισπανο-Αμερικανικό Πόλεμο το 1898. Φιλιππινέζοι
αναγκάστηκαν να ζουν σε αντίγραφα των χωριών τους, να φορούν τις παραδοσιακές
τους φορεσιές, να εκτελούν τους χορούς και τις τελετουργίες τους, ακόμη και να
σφάζουν και να τρώνε σκυλιά όπως ήταν μέρος της καθημερινότητάς τους. Υποβλήθηκαν
επίσης σε διάφορες δοκιμές και μετρήσεις από ανθρωπολόγους και επιστήμονες που
προσπάθησαν να τους ταξινομήσουν σύμφωνα με τις φυλετικές κατηγορίες και τα
φυσικά χαρακτηριστικά. Η «κράτηση-έκθεση» περιελάμβανε επίσης μια παρωδία μάχης,
μεταξύ Φιλιππινέζων ανταρτών και Αμερικανών στρατιωτών, που είχε στοιχίσει
χιλιάδες ζωές. Η μάχη οργανώθηκε για να παρουσιαστούν οι Φιλιππινέζοι ως άγριοι
επαναστάτες, που έπρεπε να κάνουν εξημερωθούν από τις ανώτερες αμερικανικές
δυνάμεις. Άνθρωποι του φεστιβάλ ζητωκραύγαζαν για τους Αμερικανούς και γιουχάιζαν
τους Φιλιππινέζους, οι οποίοι συχνά τραυματίζονταν ή σκοτώνονταν κατά την
διάρκεια της παράστασης…
Το τμήμα Ανθρωπολογίας
Ένα άλλο τμήμα της έκθεσης που εξέθετε τα ανθρώπινα όντα ως αντικείμενα περιέργειας και μελέτης ήταν το Τμήμα Ανθρωπολογίας, το οποίο βρισκόταν κοντά στο Παλλάτι Τέχνης. Επί κεφαλής του τμήματος ήταν ο W. J. McGee, ένας εξέχων εθνολόγος, που πίστευε ότι οι ανθρώπινες φυλές μπορούσαν να ταξινομηθούν σύμφωνα με την ευφυΐα, την ηθική και την πρόοδό τους. Αυτός κανόνισε να εκτεθούν πολλές ομάδες αυτόχθονων πληθυσμών από διαφορετικές ηπείρους σε ανακατασκευασμένα περιβάλλοντα που αντανακλούσαν τα υποτιθέμενα στάδια εξέλιξής τους. Μεταξύ αυτών των ομάδων ήταν οι:
- κάτοικοι της Παταγονίας από την Αργεντινή,
- οι Ainu από την Ιαπωνία,
- οι Igorot από τις Φιλιππίνες,
- οι Apache από την Αριζόνα,
- οι Arapaho από το Wyoming
και
- οι Πυγμαίοι από την Αφρική.
Οι εκτεθειμένοι επιδείκνυαν τις δεξιότητές τους, τις χειροτεχνίες, τα
παιγνίδια και τις τελετές τους για την διασκέδαση των θεατών, οι οποίοι συχνά
τους αντιμετώπιζαν με περιφρόνηση ή οίκτο. Μερικοί από αυτούς υποβλήθηκαν
επίσης σε σωματικές εξετάσεις και ψυχολογικά τεστ από τον McGee και τους
συναδέλφους του, οι οποίοι συνέλεξαν δεδομένα σχετικά με το κρανίο, τον χρόνο
αντίδρασης, την μνήμη και τα συναισθήματά τους.
Pike ήταν το όνομα που δόθηκε στον χώρο διασκέδασης της έκθεσης, όπου οι επισκέπτες μπορούσαν να βρουν παιγνίδια, παραστάσεις, πάγκους με φαγητό και αναμνηστικά. Εκεί βρίσκονταν επίσης μερικά από τα πιο εντυπωσιακά εκθέματα ανθρώπινης εκμεταλλευσης: Ένα από αυτά ονομαζόταν "Darkest Africa", το οποίο περιελάμβανε περίπου 100 Αφρικανούς από διάφορες φυλές, οι οποίοι εκτίθονταν σε ένα σκηνικό προσομοίωσης ζούγκλας. Περιστοιχίζονταν από εξωτικά ζώα όπως λιοντάρια, ελέφαντες, καμηλοπαρδάλεις και κροκόδειλους, που ενίσχυαν την ψευδαίσθηση μιας άγριας και πρωτόγονης γης, όπου, κατά τους διοργανωτές, ζούσαν. Στο Pike ήταν και η... ατραξιόν «Οι δρόμοι του Καΐρου», που παρουσίαζε περίπου 200 Άραβες και Αιγύπτιους που χόρευαν, έπαιζαν μουσική, έκαναν ακροβατικά, γήτευαν φίδια και άλλα, που έλκυαν τις οριενταλιστικές φαντασιώσεις του δυτικού κοινού. Το πιο διάσημο αξιοθέατο αυτής της έκθεσης ήταν η «Μικρή Αιγύπτια», μια χορεύτρια του λεγομένου «χορού της κοιλιάς», που προκάλεσε αίσθηση με τις προκλητικές της κινήσεις και τα κοστούμια της. Φημολογείται ότι εξ αυτής ο χορός «hoochie-coochie», έγινε δημοφιλής τρέλλα στην Αμερική…
Ο ανθρώπινος ζωολογικός κήπος της Παγκόσμιας Έκθεσης του 1904 στο Σεντ Λούις δεν ήταν ένα μεμονωμένο φαινόμενο. Ήταν μέρος μιας ευρύτερης τάσης έκθεσης μη λευκών ανθρώπων ως περίεργα δείγματα σε εκθέσεις, μουσεία, τσίρκο, ζωολογικούς κήπους και άλλους χώρους σε όλην την Ευρώπη και την Αμερική στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα. Αυτά τα εκθέματα αντανακλούσαν και ενίσχυαν τις ρατσιστικές και ιμπεριαλιστικές ιδεολογίες που δικαιολογούσαν την αποικιοκρατία, την δουλεία, την γενοκτονία, τον διαχωρισμό και τις διακρίσεις σε βάρος εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλον τον κόσμο.
ΣΧΟΛΙΟ:
Περίπου 20 χρόνια μετά εμφανίσθηκε (;) ο ρατσιστικός ναζισμός στην Ευρώπη (;)... - ΔΙΑΒΑΣΤΕ: Γ. Λεκάκης "Ναζί, οι βάρβαοι του 20ού αιώνα".
ΠΗΓΗ: Forgotten files, 26.7.2023. ΑΡΧΕΙΟΝ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ,
27.7.2023.
ΣΧΟΛΙΑ
ΣΧΟΛΙΑ ΜΕΣΩ Facebook